του Γιάννη Ξένου
Η απλή αναλογική ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2016 από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (συν το ΚΚΕ και την Ένωση Κεντρώων) με σκοπό να δυσκολέψει τη ΝΔ να εκλεγεί στις επόμενες εκλογές, μια και από τότε εμφανιζόταν δημοσκοπικά να είχε πάρει κεφάλι. Επιδίωξη του Τσίπρα ήταν να ψηφιστεί από τα 2/3 της Βουλής, δηλαδή να την ψήφιζαν επιπλέον το Ποτάμι και το ΚΙΝΑΛ, προκειμένου να είχε άμεση εφαρμογή στις εκλογές του 2019. Τελικά, ο Τσίπρας, το 2016, δεν κατάφερε να ναρκοθετήσει τις εκλογές του 2019, αλλά αυτές του 2023. Στο μυαλό του «άχαστου», όπως τον κολάκευε ο κύκλος του, η απλή αναλογική ήταν ένα κυνικό κόλπο για να ξανάρθει στην εξουσία μετά από ένα διάλειμμα τεσσάρων ετών, βρίσκοντας νέους εκλογικούς εταίρους.
Οι κουτοπονηριές του Τσίπρα του έβγαιναν μέχρι τις δεύτερες εκλογές του 2015, αλλά, στη διάρκεια της επί 4,5 χρόνια διακυβέρνησής του, το εκλογικό σώμα τον έμαθε αρκετά καλά για να μην εμπιστεύεται κανένα σχέδιό του. Η προοπτική κυβερνητικού συνασπισμού με το ΠΑΣΟΚ, τον Βαρουφάκη και την ανοχή του ΚΚΕ είχε για τον Τσίπρα τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Οι ψηφοφόροι αντιμετώπισαν ως εφιάλτη να ξαναγίνει υπουργός ο Βαρουφάκης ή να επιστρέψουν στην εξουσία οι Συριζαίοι και, μετά τα παθήματα του 2015-2019, αλλά και την ωριμότητα που επέφερε η αντιμετώπιση σειράς κρίσεων μεταξύ 2020-23 (μεταναστευτική, εθνική, πανδημία, ρωσική εισβολή κ.λπ.), και επέλεξαν τη σιγουριά της ΝΔ, παρά τα λάθη που έκανε στην πρώτη της θητεία.
Οι εκλογές του περασμένου Μαΐου ήταν μια ξεκάθαρη καταδίκη του Τσίπρα, των τακτικισμών του, της τοξικής διακυβέρνησης και αντιπολίτευσής του. Ο Τσίπρας τελικά αυτοεγκλωβίστηκε, αλλά τις επιλογές του, για πολλοστή φορά από το 2008, τις πληρώνει και η χώρα.
Ήταν τόσο αναπάντεχη και ανακουφιστική για το εκλογικό σώμα η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Μαΐου και από την άλλη τόσο μεγάλη η σιγουριά για την επικράτηση της ΝΔ που δημιουργήθηκε υπέρμετρη χαλαρότητα στις χθεσινές εκλογές. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε μια Βουλή χάβρα, με τρία μικρά ακροδεξιά κόμματα εντός της, αλλά και το κομματίδιο της Ζωής.
Η αύξηση της αποχής ενίσχυσε τα μικρά κόμματα
Η αύξηση της αποχής κατά 8 μονάδες από τις εκλογές του Μαΐου μεταφράζεται σε 800 χιλ. λιγότερες ψήφους, που μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι φτάνουν και τις 900 χιλ. γιατί, σε αυτές τις εκλογές, ψήφισαν αρκετές δεκάδες χιλιάδες ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής που στις προηγούμενες απείχαν.
Η ΝΔ, αν κάποιος προέβλεπε αυτό το αποτέλεσμα πριν 2 μήνες, θα ήταν απόλυτα ικανοποιημένη, αλλά, μετά τις εκλογές του Μαΐου και τις προσδοκίες που δημιούργησε, θα πρέπει να λάβει σαν προειδοποίηση το χθεσινό αποτέλεσμα. Το ποσοστό της μπορεί να έμεινε στα ίδια επίπεδα με τον Μάιο, αλλά έχασε σχεδόν 300 χιλ. ψηφοφόρους που προτίμησαν να πάνε για μπάνιο ή να της στείλουν ένα μήνυμα ότι την βλέπουν ως τη λιγότερη κακή λύση. Ανέβασε ελάχιστα τα ποσοστά της σε Αττική, Ήπειρο, Ορεστιάδα και Ροδόπη (χωρίς όμως να κερδίσει τον νομό, απλώς περιόρισε την απόσταση που την χωρίζει από τον ΣΥΡΙΖΑ). Σημείωσε όμως πτώση σχεδόν σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα και κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Και σε προηγούμενο άρθρο είχαμε σταθεί στην προβληματική εικόνα της ΝΔ σε Μακεδονία και Θράκη («Η συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ κρύβει τη διπλή εικόνα της ΝΔ»). Στις χθεσινές εκλογές έγινε ακόμα πιο εμφανές και το ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι υποτίθεται ότι όλο το κόμμα στράφηκε με επιμονή σε αυτή την περιοχή. Υπάρχουν νομοί όπως η Δράμα, το Κιλκίς, η Χαλκιδική, η Πέλλα, η Ημαθία, η εκλογική περιφέρεια της Β΄ Θεσσαλονίκης όπου τα τρία ακροδεξιά κόμματα λαμβάνουν αθροιστικά λίγο κάτω, ή και πάνω, από τις 20 μονάδες. Εν τέλει αποδείχτηκε ότι η απόφαση του Κ. Καραμανλή να μην βάλει πλάτη στις εκλογές είχε αντίκτυπο για τη ΝΔ, μιας και τα άλλοτε πανίσχυρα καραμανλικά δίκτυα στην Β. Ελλάδα είτε έκαναν λευκή απεργία είτε στήριξαν άλλα εκλογικά σχήματα. Πέρα όμως από τα θέματα της ΝΔ, είναι επικίνδυνο για τη χώρα το γεγονός ότι τρία ακροδεξιά – ρωσόφιλα κόμματα συγκεντρώνουν σχεδόν είκοσι μονάδες σε Κεντρική Μακεδονία και Θράκη.
Η συσπείρωση και οι μετακινήσεις ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Μαΐου
Η συσπείρωση και οι μετακινήσεις ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιουνίου
Για τον ΣΥΡΙΖΑ ο κατήφορος συνεχίστηκε και σε αυτές τι εκλογές. Πια οι ψηφοφόροι του είναι κάτω από το 1 εκατ., χάνοντας άλλες 250 χιλιάδες από τον Μάιο. Αν το ΠΑΣΟΚ είχε στην εξουσία έναν αρχηγό πιο αξιόπιστο, που δεν θα επικεντρωνόταν, σχεδόν αποκλειστικά στην προηγούμενη εκλογική μάχη, στην Κρήτη, θα ήταν δυνατό από χθες να είχε χάσει τη δεύτερη θέση. Η εμμονή του Τσίπρα με την καρέκλα θα οδηγήσει ακόμα πιο χαμηλά το κόμμα. Το πιο τρομακτικό είναι το ότι αποκαλύπτεται ποιοι ήταν τα προηγούμενα χρόνια οι ψηφοφόροι του. Οι 850 χιλιάδες που έχει χάσει από τις εθνικές εκλογές του 2019 έχουν μετακινηθεί προς όλες τις κατευθύνσεις: ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, Πλεύση, Ελληνική Λύση, Σπαρτιάτες κ.λπ.
ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ έδειξαν την ίδια εικόνα, έχασαν ψήφους σε σχέση με τον Μάιο (60 χιλ. το ΠΑΣΟΚ και 26 χιλ. το ΚΚΕ) αλλά η αυξημένη αποχή είχε ως αποτέλεσμα να ανεβάσουν ελαφρά τα ποσοστά τους. Αν η νέα φρουρά στελεχών του ΠΑΣΟΚ, ήδη από το βράδυ της 21ης Μαΐου, δεν είχε παρουσιάσει δείγματα αλαζονείας, ίσως να πήγαιναν για κάτι καλύτερο, αλλά το ότι, π.χ., υπερασπίζονται ακόμα τη διακυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου ή άλλες μελανές στιγμές από την ιστορία του ΠΑΣΟΚ δεν τους επιτρέπει να έρθουν σε επαφή με ένα ευρύτερο κοινό.
Οι Σπαρτιάτες μοιάζουν να ήρθαν από το πουθενά, αλλά αυτό δεν ισχύει. Έχουν προίκα τις εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους που σε πέντε εθνικές εκλογικές μάχες, από το 2012 έως και το 2019, ψήφιζαν Χρυσή Αυγή. Ακόμα και στις εθνικές εκλογές του 2019, με το κόμμα στο ναδίρ και όλη την ηγεσία στη φυλακή, η Χρυσή Αυγή έλαβε 165 χιλιάδες ψήφους και για 5-6 χιλ. ψήφους δεν μπήκε στη Βουλή. Από τη στιγμή που βρέθηκε η φόρμουλα να κατέβει ένας συνδυασμός με χρυσαυγίτες υποψήφιους που όμως δεν είχαν καταδίκη για συμμετοχή στην εγκληματική οργάνωση-κόμμα, και αυτό το κόμμα τηρούσε τα τυπικά για να λάβει έγκριση από τον Άρειο Πάγο, ο Κασιδιάρης έριξε το σήμα για στήριξη του κόμματος. Οι μερικές εβδομάδες ήταν αρκετές για να αφυπνιστούν οι πυρήνες της Χρυσής Αυγής και να στείλουν το κόμμα στη Βουλή με 240 χιλ. ψήφους. Οι Σπαρτιάτες μοιάζουν με την ΕΠΕΝ που στις εκλογές του 1977 έλαβε 6,8% και εκπροσωπούσε τη φυλακισμένη ηγεσία της Χούντας. Θα έχει ενδιαφέρον αν κάποιοι κινηθούν νομικά και ζητήσουν την ακύρωση της εκλογής αυτού του κόμματος λόγω των φανερών πια δεσμών του με τον καταδικασμένο Κασιδιάρη.
Βελόπουλος και Ζωή Κωνσταντοπούλου, παρότι έχασαν ψήφους (31 χιλ. και 5 χιλ. αντίστοιχα), ο μεν Βελόπουλος κατέγραψε ίδιο ποσοστό με τον Μάιο, 4,44% και η Κωνσταντοπούλου, με λιγότερες ψήφους από τον Μάιο, κατάφερε τώρα να μπει στη Βουλή.
Τέλος, η ΝΙΚΗ είναι το μόνο κόμμα από αυτά που είχαν παρουσία στις εκλογές του Μαΐου που κέρδισε σε ψήφους, 20 χιλ. αύξηση. Η αρχική δυναμική της ήταν για πολύ μεγαλύτερο ποσοστό, αλλά η παρουσία των Σπαρτιατών και η στάση τους να κρύβονται απέναντι σε όσους τους ασκούσαν κριτική, ψαλίδισε τη δυναμική της. Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν μπορεί να σταθεί στο κοινοβούλιο, μιας και διαθέτει τον λιγότερο έμπειρο και δυναμικό αρχηγό, σε σύγκριση με τους υπόλοιπους έξι τουλάχιστον (εξαιρείται ο άγνωστος αρχηγός των Σπαρτιατών).
