Του Andreas Kluth από το capital.gr
Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν θα μπορούσε να είχε αποσυρθεί ειρηνικά κάποια μέρα. Ή θα μπορούσε να είχε βρεθεί να στριφογυρίζει στη δίνη του Novichok, ενός νευροπαραλυτικού παράγοντα η χρήση του οποίου ευνοείται από τις υπηρεσίες κατασκοπείας της Ρωσίας. Θα μπορούσε επίσης να είχε πέσει από το παράθυρο, να τράκαρε με το αυτοκίνητό του ή να γλιστρούσε στο μπάνιο του – όπως τόσο πολλοί Ρώσοι τον τελευταίο καιρό ή όπως και οποιοσδήποτε από εμάς, ενδεχομένως.
Όπως φαίνεται, ο Πριγκόζιν, το αφεντικό του ομίλου Wagner, του διαβόητου ρωσικού ιδιωτικού στρατού, φαίνεται να έχασε τη ζωή του όταν το ιδιωτικό του αεροπλάνο συνετρίβη ενώ πετούσε από τη Μόσχα στην Αγία Πετρούπολη, σκοτώνοντας τον ίδιο, τους τρεις πιλότους και έξι άλλους επιβάτες οι οποίοι λέγεται ότι βρίσκονταν επί του αεροσκάφους.
Όλα αυτά εάν…
Όλα αυτά υποθέτοντας ότι ο Πριγκόζιν ήταν πραγματικά στο αεροσκάφος. Ο θάνατός του έχει ανακοινωθεί άλλες δύο φορές στο παρελθόν, τη μία σε αεροπορικό δυστύχημα στην Αφρική. Και τις δύο φορές, ο Πριγκόζιν εμφανίστηκε αργότερα δηλώνοντας την έκπληξή του για τις αναφορές περί θανάτου του. Όσα έχουν ειπωθεί για την αυταρχική και κατασταλτική δεσποτεία του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ισχύουν και για τη Ρωσία γενικότερα, συμπεριλαμβανομένου του ομίλου Wagner του Πριγκόζιν: “Τίποτα δεν είναι αλήθεια και όλα είναι πιθανά”.
Γνωρίζουμε ότι η δολοφονία του Πριγκόζιν, αν είμαστε μπροστά σε κάτι τέτοιο, θα είχε ένα ανατριχιαστικό νόημα. Ένα μεγάλο ερωτηματικό πλανάτε πάνω από το κεφάλι του από τότε που ηγήθηκε μιας βραχύβιας ανταρσίας πριν από δύο μήνες εναντίον τμημάτων της κυβέρνησης του Πούτιν.
Εκείνη την εποχή, ο Πριγκόζιν, ο οποίος κάποτε ονομαζόταν “ο σεφ του Πούτιν”, επειδή ήταν τόσο κοντά στο μεγάλο αφεντικό, δήλωνε ότι η εξέγερσή του δεν στόχευε προσωπικά στον πρόεδρο. Αλλά και πάλι έκανε τον Πούτιν να φαντάζει αδύναμος. Με το εκπαιδευμένο στην KGB μυαλό του και το ομολογημένο μίσος του για την προδοσία, ο Πούτιν ήταν απίθανο να άφηνε αυτή την ανυπακοή απλώς να περάσει έτσι. Μπορεί να έκρινε απαραίτητο κάποιο είδος εκδίκησης, έστω και μόνο για να υπενθυμίσει στους πιθανούς επόμενους στασιαστές τους κανόνες που ισχύουν στη σημερινή Ρωσία. Όταν τελείωσε η απόπειρα πραξικοπήματος, ο Πούτιν υποσχέθηκε ότι “οι προδότες αναπόφευκτα θα τιμωρούνταν” και μάλιστα “σκληρά”.
Τα πάντα, από το στυλ της συντριβής μέχρι τον χρόνο της, τώρα αντηχούν “ορθά” μέσα στη μακάβρια ομοιοκαταληξία και τον εσωτερικό ρυθμό του καθεστώτος Πούτιν. Επίσης, αυτή την εβδομάδα, επιβεβαιώθηκε ότι ο Σεργκέι Σουροβίκιν, ένας στρατηγός ο οποίος λέγεται ότι ήταν βρισκόταν στο ίδιο μήκος κύματος με τον Πριγκόζιν, απομακρύνθηκε από τη θέση του.
Επιπτώσεις
Το πρώτο ερώτημα είναι τι πρέπει να σκεφτούν οι Ρώσοι για την είδηση του φερόμενου ως θανάτου του Πριγκόζιν. Ο Πούτιν δεν θα επιθυμούσε να ερμηνεύσουν το χτύπημα ως ένδειξη ότι ανησυχεί, αν και ορισμένοι μπορεί να καταλήξουν ακριβώς σε αυτό το συμπέρασμα. Αντίθετα, θα προτιμούσε να δώσει σήμα σε όλους τους πιθανούς αντιπάλους του ότι η ανυπακοή σημαίνει τιμωρία, μέχρι και θάνατο. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα έχει πλέον εχθρούς. Μόνο που ο πήχης είναι τώρα υψηλότερος – σκεφτείτε τον Claus von Stauffenberg – όταν θα σχεδιάζουν τα επόμενα βήματά τους.
Αυτό ωστόσο μπορεί να μην σταματήσει τους σκληροπυρηνικούς υποστηρικτές του Πριγκόζιν ή τους υπερεθνικιστές στη Ρωσία, ορισμένοι από τους οποίους τώρα ορκίζονται εκδίκηση. Επιπλέον, εάν ο Πριγκόζιν εμφανιζόταν ζωντανός, θα γινόταν αμέσως μεγαλύτερη παρά ποτέ απειλή για τον Πούτιν.
Ένα διαφορετικό ερώτημα είναι τι θα συμβεί με τον όμιλο Wagner εάν ο Πριγκόζιν είναι πράγματι νεκρός. Είναι εδώ και πολύ καιρό ένας από τους προτιμώμενους παραστρατιωτικούς βραχίονες του Κρεμλίνου, διαβόητη για τις βάναυσες μεθόδους της, που εμφανίζεται με αιματηρή δράση σε μέρη όπως το Σαχέλ, η άνυδρη ζώνη κατά μήκος της Αφρική, ακριβώς νότια της Σαχάρα. Εκεί, οι μισθοφόροι του Πριγκόζιν παρέχουν τις πολεμικές τους υπηρεσίες σε κάθε χούντα ή δικτάτορα που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν – με διαμάντια ή άλλο νόμισμα. Μια θετική παρενέργεια, τουλάχιστον από την οπτική του Πούτιν, είναι ότι αυτές οι επιχειρήσεις συχνά πετούν έξω τους Γάλλους και τους Αμερικανούς, φέρνουν στη θέση τους τους Ρώσους και ωθούν περισσότερους Αφρικανούς να φεύγουν μαζικά προς την Ευρωπαϊκή Ένωση που τόσο περιφρονεί ο Πούτιν. Ακριβώς αυτό το καταστροφικό κίνητρο είναι ένας λόγος για τον οποίο η Ευρώπη δεν θα λύσει ποτέ τη μεταναστευτική της κρίση.
Τώρα, ωστόσο, το μέλλον της Wagner είναι αμφίβολο. Μετά την ανταρσία τον Ιούνιο, το αρχικό σχέδιο του Πούτιν ήταν να αφήσει τον Πριγκόζιν να αποστρατευθεί με τους μισθοφόρους του στη γειτονική στη Ρωσία και de facto υποτελές κράτος της, τη Λευκορωσία, προφανώς για να περιμένει περαιτέρω οδηγίες. Η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, παρακολουθούν προσεκτικά τους συγκεκριμένους μαχητές της Wagner, από φόβο μήπως περάσουν τα σύνορα και προκαλέσουν κάποιο πολεμικό επεισόδιο.
Χωρίς τον Πριγκόζιν, ωστόσο, ο όμιλος Wagner ουσιαστικά αποκεφαλίζεται. Δεν ήταν ο ιδρυτής του σχήματος (το οποίο, σύμφωνα με τη ρωσική νομοθεσία, δεν θα έπρεπε καν να υπάρχει), αν και ο ιδρυτής της, Ντμίτρι Ούτκιν, φέρεται να βρισκόταν επίσης στο αεροπλάνο. Ωστόσο ο Πριγκόζιν έγινε το δημόσιο πρόσωπο της Wagner, αναρτώντας χοντροκομμένες φωνασκίες στο Telegram από πεδία μάχης στην Ουκρανία που έφτασαν στα όρια του πορνό βίας. Η Wagner ήταν ανεπίσημος πληρεξούσιος του Κρεμλίνου, ωστόσο η Wagner ήταν επίσης και ο Πριγκόζιν.
Από αυτή την άποψη, η εξαφάνιση του Πριγκόζιν θα αντηχήσει πολύ πέρα από το σημείο της συντριβής, πολύ πέρα από τη Ρωσία και την Ουκρανία και μέχρι την Αφρική. Εκεί, μια άλλη χούντα η οποία κατέλαβε πρόσφατα την εξουσία στον Νίγηρα, πιθανόν να στραφεί στους μισθοφόρους της Wagner για να αντισταθούν στην απάντηση που ετοιμάζουν οι γειτονικές αφρικανικές δημοκρατίες, η πρώην αποικιακή δύναμη Γαλλία ή η πάλαι ποτέ υπερδύναμη, Αμερική. Ένας τρόπος για να αποφανθεί κανείς εάν ο Πούτιν είναι σίγουρος ότι ο Πριγκόζιν είναι νεκρός θα είναι το εάν θα διορίσει γρήγορα ένα νέο αφεντικό στη Wagner.
Διεθνής αντίκτυπος
Ένα τρίτο ερώτημα είναι το πώς ξένοι ηγέτες όπως ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, ένας από τους λίγους εναπομείναντες συμμάχους του Πούτιν, θα σκεφτεί γύρω από το αεροπορικό δυστύχημα. Μια περίεργη πτυχή του χρονισμού του είναι ότι συμπίπτει με τη σύνοδο κορυφής των BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ, όπου οι ηγέτες της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής συναντώνται σε μια επίδειξη περιφρόνησης προς τη Δύση της οποίας ηγούνται οι ΗΠΑ. Ο Πούτιν δεν μπορεί να παραστεί αυτοπροσώπως σε αυτή τη συγκέντρωση, επειδή το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει εκδώσει ένταλμα σύλληψης εναντίον του για φερόμενη απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία – ένα έγκλημα πολέμου. Συνδέθηκε φυσικά μέσω βιντεοκλήσης, ωστόσο μάλλον το βρήκε άβολο.
Θα ερμηνεύσουν ο Σι και οι άλλοι παρευρισκόμενοι στο Γιοχάνεσμπουργκ το χτύπημα κατά του Πριγκόζιν ως σημάδι ότι ο Πούτιν εξακολουθεί να είναι ένας τρομερός τσάρος; Ή ως υπενθύμιση ότι ο Πούτιν δεν μπορεί να είναι ένας νομιμοποιημένος και αξιόπιστος εταίρος στο εκκολαπτόμενο γεωπολιτικό μπλοκ τους;
Οι αισιόδοξοι απλώς θα ελπίσουν ότι χώρες όπως η Νότια Αφρική και η Ινδία, καθώς και άλλες στον λεγόμενο Παγκόσμιο Νότο, θα πλησιάσουν τώρα στο να ταχθούν ανοιχτά στο πλευρό των Ουκρανών στην αυτοάμυνα τους και εναντίον του επιτιθέμενου Πούτιν, του οποίου η φήμη για ανελέητη βαρβαρότητα θα γίνεται όλο και περισσότερο βάρος για όποιον συναναστρέφεται μαζί του.
