Ο ιμάμης στο Μπέρκλεϊ -

Φωτογραφία από το πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης

του Γιώργου Ρακκά

Τις τελευταίες ημέρες αυξανόμενο ενδιαφέρον υπάρχει και στην Ελλάδα για τις κινητοποιήσεις φοιτητών στα κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια, για τις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού στην Γάζα. Διαβάζει κανείς δεξιά και αριστερά παραλληλισμούς με εκείνες της δεκαετίας του 1960, και ειδικότερα μετά την δημοσιοποίηση των βίντεο με την επέμβαση της αστυνομίας, με τα τότε γεγονότα στο Μπέρκλεϊ και την ταινία «Ψωμί και τριαντάφυλλα».

Τρία σχόλια επί αυτού, σχετιζόμενα το ένα με το άλλο.

Ο λόγος ενός κινήματος ανάμεσα στα άλλα αποτελεί κι ένα προανάκρουσμα της αλλαγής που επιδιώκει να εκμαιεύσει. Σε ποιόν κόσμο οδηγεί όμως, ένα κίνημα που έχει μεταβάλει σε έμβλημά του τον Ιμάμη και την μαντήλα –όχι μόνον την παλαιστινιακή; Και που καλεί σε μια ‘εκστρατεία ακύρωσης’ των Εβραίων φοιτητών και καθηγητών εκείνων που δεν σπεύδουν να αποκηρύξουν όχι την πολιτική του Νετανιάχου, και τις δικές του ευθύνες για την κατίσχυση και εξάπλωση του φονταμενταλισμού, αλλά την ίδια την εβραϊκή τους ταυτότητα; Διακρίνουμε εδώ, έναν λόγο που κατ’ αρχήν και κατ’ αρχάς ‘φυλετικοποιεί’, και, με πρόσχημα την ‘δικαιοσύνη’ βεβαίως βεβαίως σπεύδει να επανεφεύρει μια ρητορική την οποία έχουμε να ακούσουμε από την εποχή των επιθανάτιων σπασμών της Βαϊμάρης, για ‘εβραϊκό καπιταλισμό’, λογουχάρη, ή για ‘εβραϊκές απόψεις’.

Υπάρχει πάντοτε και η διάσταση των δύο μέτρων και των δύο σταθμών. Εκατόμβη γίνεται μόνον στην Γάζα, ποτέ στην Ουκρανία, και ο γενοκτόνος οφείλει να είναι πάντοτε ‘λευκός’ –δεν υπάρχει εξ άλλου αποικιοκρατία στην Ευρασία, παρά μόνον στην Δύση. Γι’ αυτό και ο καπιταλισμός είναι αναγκαστικά ‘εβραϊκός’ και ποτέ –ας πούμε– ‘καταριανός’.

Μαζική προσευχή στο πανεπιστήμιο Κολούμπια

Ακόμα κι αν η Πετρομοναρχία του Κόλπου είναι αντιδραστική, και έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 6 δισ.$ τα ίδια πανεπιστήμια, είτε υπό την μορφή δωρεών, είτε υπό την μορφή χρηματοδοτήσεων για την δραστηριοποίησή τους στην Ντόχα. Επειδή όμως, ταυτοχρόνως, το Κατάρ παρέχει καταφύγιο στην Χαμάς, την οποία το πλήθος των πλούσιων φοιτητών του Χάρβαρντ και του Γέιλ, θεωρεί ‘απελευθερωτική οργάνωση’ και βλέπει την 7η Οκτωβρίου, με όλη της την βαρβαρότητα σαν ‘νίκη της αντίστασης’. Διότι αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά: δεν πρόκειται για ένα κίνημα που στηλιτεύει την πολιτική της ισραηλινής δεξιάς, τους συστηματικούς εποικισμούς και την υπόγεια ενθάρρυνση της Χαμάς διαχρονικά ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Κάτι που όχι μόνον θεμιτό είναι αλλά και αναγκαίο προκειμένου να ενθαρρυνθούν εκατέρωθεν οι δυνάμεις που επιθυμούν μια διευθέτηση, και μακροπρόθεσμα την επίλυσης της διαμάχης Ισραηλινών και Παλαιστινίων προς την κατεύθυνση της ύπαρξης δύο κρατών. Εδώ, όμως, έχουνε να κάνουμε με ένα κίνημα που ταυτίζεται με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, και υιοθετεί μάλιστα την μισαλλοδοξία του.

Ο ριζοσπαστισμός, εξάλλου, δεν είναι παρά μια φόρμα, ένα πολιτικό ιδίωμα. Δεν φέρει μέσα του αξίες αφ’ εαυτές. Και η φόρμα δεν μπορεί να διασώσει το περιεχόμενο, όταν εκείνο στερείται κάποιας άξιας πολιτιστικής πρότασης, όταν φλερτάρει με το μηδενισμό, ή ανακυκλώνει βαθύτερα ψυχικά πάθη, όπως το ‘μίσος προς τον εαυτό’ που χαρακτηρίζει τις ανώτερες τάξεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης στην εποχή μας. Γιατί ας μην ξεχνάμε πως, τα ιδρύματα αυτά με τα εντελώς απαγορευτικά για τις μεσαίες και κατώτερες τάξεις δίδακτρα, είναι ο βασικός θεσμός μέσα απ’ τον οποίον οι σημερινές άρχουσες τάξεις αυτο-αναπαράγονται, θυμίζοντας μια κλειστή κάστα.

Οι κινητοποιήσεις στα κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια, επομένως, παρ’ ότι οργανώνονται για να μεταβιβάζουν την αλληλεγγύη τους, ομφαλοσκοπούν και καταλήγουν να καθρεφτίζουν το εσωτερικό αδιέξοδο της κοινωνίας, το κενό πρότασης πολιτικής και πολιτισμού που την διαπερνά. Ό,τι και να γίνεται μεταξύ των Ισραηλινών και των Παλαιστίνιων όπου με συνευθύνη δύο αλληλοτροφοδοτούμενων φονταμενταλισμών τα πράγματα έχουν φτάσει σε ένα τραγικό αδιέξοδο, στις δικές μας κοινωνίες έχουμε να κάνουμε με τα ράκη ορισμένων ιδεολογιών –ό,τι έχει απομείνει από τα περασμένα, συν την υστερία του σημερινού κενού.