του Τάκη Θεοδωρόπουλου από την Καθημερινή
Η κ. Ζεϊνέπ Μποζ προΐσταται της τουρκικής επιτροπής για την καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας – Τουρκίς και όχι Τουρκάλα, το οποίο έχει μάλλον υποτιμητική χροιά. Τάραξε τα νερά σε συνέδριο στο Παρίσι λέγοντας ότι δεν υπάρχει οθωμανικό φιρμάνι το οποίο να δίνει την άδεια στον λόρδο Ελγιν να λεηλατήσει τον Παρθενώνα και να χρησιμοποιήσει τη λεία του προς ίδιον όφελος. Δεν είπε τίποτε καινούργιο. Είναι γνωστό ότι φιρμάνι δεν έχει εμφανισθεί ποτέ και πουθενά στους δύο αιώνες που μεσολαβούν από την αρπαγή. Υπάρχει ένα έγγραφο στα ιταλικά, το οποίο επιτρέπει στον λόρδο και στην παρέα του να επισκεφθούν τον χώρο, να σχεδιάσουν και να πάρουν ό,τι σκόρπιο βρουν αποκολλημένο ήδη από το μνημείο. Η ληστρική επιχείρηση ξεκίνησε το 1802 και ολοκληρώθηκε το 1812. Ο Ελγιν και τα συνεργεία του, ακόμη κι αν δεν είχαν φιρμάνι του σουλτάνου, εργάσθηκαν με την ανοχή και την προστασία των οθωμανικών αρχών. Και με τη συνδρομή πολλών Αθηναίων, που ζητούσαν μεροκάματο. Η περίοδος συμπίπτει με τους ναπολεόντειους πολέμους. Ο σουλτάνος χρειάζεται τη συμμαχία της Βρετανίας, της οποίας ο Ελγιν είναι πρεσβευτής στη Μεγάλη Πύλη. Ας πούμε ότι τα γλυπτά του Φειδία ήταν ένα διπλωματικό δώρο, το οποίο δεν κόστιζε τίποτε στους Οθωμανούς, αλλά άξιζε πολλά για τον Ελγιν.
Η κ. Μποζ λέει επίσης ότι η αρπαγή των γλυπτών οφείλεται στην αποικιοκρατική πολιτική των Αγγλων. Επειδή, αν δεν κάνω λάθος, η Ελλάδα δεν υπήρξε αγγλική αποικία, αντιθέτως υπήρξε οθωμανική επαρχία, είναι μάλλον προφανές ότι οι αποικιοκράτες Αγγλοι χρειάζονταν τη συνεργασία των Οθωμανών. Με όλον τον σεβασμό στην κ. Μποζ, υποψιάζομαι ότι στόχος της είναι να αθωώσει τους Οθωμανούς από τη ληστρική επιχείρηση. Και να τους τοποθετήσει στην καλή πλευρά της Ιστορίας, την αποικιοκρατικοποίηση. Η οποία είναι, ως γνωστόν, ο πυρήνας της ιδεολογίας woke. Ας πούμε λοιπόν ότι υπήρχε φιρμάνι του σουλτάνου. Τι θα άλλαζε στο δίκαιο της ελληνικής απαίτησης για τον επαναπατρισμό των γλυπτών του Φειδία; Τίποτε. Η ύπαρξη ή όχι του φιρμανίου υποψιάζομαι ότι δεν έχει καμία ισχύ σήμερα. Αντιθέτως, έχουν ισχύ τα επιχειρήματα της Ελλάδας. Τα γλυπτά του Φειδία αποτελούν τμήμα αρχιτεκτονικού συνόλου από το οποίο απεκόπησαν βιαίως, τραυματίζοντάς το. Ως εκ τούτου οφείλουν να επιστρέψουν, όχι στον φυσικό τους χώρο αλλά στο έργο του πολιτισμού στο οποίο ανήκουν. Ο Παρθενών δεν είναι ιστορικό μνημείο. Είναι ένα αριστούργημα της παγκόσμιας τέχνης, που δεν το χωράει κανένα μουσείο. Και σ’ αυτό ανήκει η μεγάλη γλυπτική του Φειδία. Είναι σαν να κόψεις το χαμόγελο της Τζοκόντα και να το εκθέτεις μόνο του. Quod non fecerunt Gothi fecerit Scotus. Ο,τι δεν έκαναν οι Γότθοι του Αλάριχου, που δεν πείραξαν την Αθήνα, το έκανε ο Σκώτος. Ας μην μπλέξουμε με τα φιρμάνια και τα χρυσόβουλα και ας επιμείνουμε στη γραμμή του πολιτισμικού δικαίου. Είναι με το μέρος μας.
