του Αντώνη Βενέτη
Kύριε διευθυντά
Πρόσφατα το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης φιλοξένησε έκθεση µε τίτλο «Χαιρώνεια, 2 Αυγούστου 338 π.χ.: Μια µέρα που άλλαξε τον κόσµο».
Η µάχη της Χαιρώνειας µεταξύ της ανερχόµενης δύναµης του βασιλείου των Μακεδόνων του Φιλίππου και του νεαρού γιου του Αλεξάνδρου και των ανεξάρτητων πόλεων του νότου, µε επικεφαλής την Αθηναϊκή ∆ηµοκρατία, την οποία εξώθησε σε σύγκρουση ο ρήτορας ∆ηµοσθένης, έχει µια σηµαντική θέση στην παγκόσµια ιστορία. Σήµανε το τέλος του ιστορικού ρόλου των πόλεων-κρατών. Πρόλαβαν όµως στη σύντοµη ιστορική τους διαδροµή, πλην άλλων, να κληροδοτήσουν στην ανθρωπότητα την επιστήµη, το βασικό συστατικό του δυτικού πολιτισµού.
Ετσι, ένας επισκέπτης της Χαιρώνειας –γενέθλιας πόλης του αθάνατου Πλουτάρχου–, ο ένθερµος φιλέλληνας και δύο φορές πρωθυπουργός της Γαλλίας, ένας οξυδερκής πολιτικός, που διέκρινε πού ξεκινούν τα σηµαντικά γεγονότα από τα εφήµερα περιστατικά, ο Ζορζ Κλεµανσό (+1929), σχολίασε τη µάχη της Χαιρώνειας µε κάποια µελαγχολική διάθεση, ειπών: Ηταν η µάχη της Χαιρώνειας «το τέλος µιας ασύγκριτης στιγµής». Η κορύφωση αυτής της «στιγµής» είναι ο λεγόµενος Χρυσούς Αιώνας του Περικλέους.
Αλλά τι ανέδειξε αυτή η «στιγµή» το περιγράφουν στο µνηµειώδες βιβλίο τους «Ποιος σκότωσε τον Οµηρο;», µε θέµα την αποκατάσταση της ελληνικής σοφίας, οι Αµερικανοί καθηγητές των κλασικών σπουδών Victor Davis Hanson και John Heath. Ετσι, παραθέτω αποσπάσµατα από το παραπάνω βιβλίο, το οποίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κάκτος τη δεκαετία του 1990, το οποίο όµως πέρασε σχεδόν απαρατήρητο. Γράφουν λοιπόν στον πρόλογο του βιβλίου τους οι Αµερικανοί καθηγητές:
«Τούτο το βιβλίο ερευνά το γιατί οι Ελληνες είναι τόσο σπουδαίοι και το γιατί είναι τόσο λίγο γνωστοί … µας διδάσκουν ότι οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες της συντεταγµένης πολιτείας, του ελεύθερου λόγου, των ατοµικών δικαιωµάτων, του ελέγχου των στρατιωτικών από τους πολίτες, του διαχωρισµού θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας, της ισοτιµίας της µεσαίας τάξης, της ατοµικής ιδιοκτησίας, και της ελεύθερης επιστηµονικής αναζήτησης, που είναι ζωτικής σηµασίας για την ύπαρξή µας, προέρχονται από τους αρχαίους Ελληνες…
Η ελεύθερη αγορά, η δηµοκρατία, η στρατιωτική δυναµοκρατία, η τεχνολογία, η ελευθερία λόγου και η ατοµικότητα, καλώς ή κακώς, είναι ό,τι επιθυµούν οι περισσότεροι σε τούτη τη γη! Ολα αυτά όµως άρχισαν από τους Ελληνες και µόνο µε τους Ελληνες».
Ακόµα θα µπορούσε να λεχθεί ότι στην ελληνική αντίληψη οι προλήψεις και η λογική δεν υπήρξαν ποτέ στενοί σύντροφοι. Θα προσέθετα επίσης ότι µετά τη µάχη της Χαιρώνειας κυριάρχησε, σε κάποιους τοµείς, η ασιατική υπέρβαση του αρχαίου ελληνικού µέτρου.
ΑΝΤΩΝΗΣ Ν. ΒΕΝΕΤΗΣ Μοναστηράκι ∆ωρίδος
