Του Γιώργου Σκαφιδά από την ιστοσελίδα amynanet.gr
Οι εμπόλεμες κρίσεις μπορούν να αποκτήσουν απροσδόκητες «μεταστάσεις», ειδικά όταν διαιωνίζονται ως ανοιχτές πληγές εν μέσω αδιεξόδων.
Ο τρίτος χρόνος του πολέμου στην Ουκρανία έρχεται να επιβεβαιώσει του λόγου το αληθές, καθώς αλλιώς ξεκίνησε («Ουκρανία: “Μεγαλύτερα” όπλα, μεγαλύτερες ελλείψεις, μεγάλο το αδιέξοδο», γράφαμε χαρακτηριστικά στο Α&Δ τον περασμένο Απρίλιο) και αλλιώς εξελίσσεται πια έπειτα από την χερσαία εισβολή των ουκρανικών δυνάμεων στη ρωσική περιφέρεια του Κουρσκ που ξεκίνησε στις 06 Αυγούστου και, δύο εβδομάδες μετά, παραμένει σε εξέλιξη…
Ποιος θα το περίμενε ότι οι Ουκρανοί -αν και πιεσμένοι οι ίδιοι έπειτα από την αποτυχία της ουκρανικής αντεπίθεσης του 2023, τις ήττες σε Αβντιίβκα και Μπαχμούτ, το πολύμηνο «κόλλημα» της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στο Κογκρέσο, τις δημοσκοπικές επιτυχίες του Τραμπ στις ΗΠΑ και τα δυσοίωνα για το Κίεβο και το μέλλον της ευρωπαϊκής βοήθειας αποτελέσματα των ευρωεκλογών του Ιουνίου- θα έμπαιναν ξαφνικά με χερσαίες δυνάμεις δεκάδες χιλιόμετρα εντός των ρωσικών συνόρων;
Ποιος θα το περίμενε ότι, έπειτα από 30 μήνες πολέμου, θα συζητάγαμε πια για περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο ουκρανικών δυνάμεων στο ρωσικό Κουρσκ;
Όρια και νέα μέτωπα
Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, οι ίδιοι οι Ρώσοι πάντως μάλλον δεν το περίμεναν καθώς εάν ίσχυε κάτι τέτοιο θα το είχαν αποτρέψει πράγμα που δεν έγινε. Ο αρχηγός του γενικού επιτελείου των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων Βαλέρι Γκερασίμοφ λέγεται ότι είχε λάβει πληροφορίες σχετικά με την κίνηση ουκρανικών στρατευμάτων κοντά στα σύνορα ήδη από τα τέλη Ιουλίου τις οποίες όμως υποβάθμισε… και ας μιλάμε για περιοχές (βλ. Σούτζα) από τις οποίες περνούν αγωγοί (φυσικού αερίου, με κατεύθυνση την Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν) αλλά και -κομβικές για τη μεταφορά ατόμων και υλικών- γέφυρες (που πλέον ανατινάζονται από τους Ουκρανούς).
Όχι, οι δυνάμεις του Κιέβου δεν γύρισαν ξαφνικά την πλάστιγγα υπέρ τους· «Απλώς» προσέθεσαν ένα νέο μέτωπο σε έναν πόλεμο που, όσο περνά ο καιρός, δοκιμάζει ολοένα περισσότερο τα όρια των άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων επεκτείνοντάς τα, όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά.
Όπλα και εμπόδια
Από τα… κράνη που άλλοτε έστελναν ως βοήθεια οι Δυτικοί στην Ουκρανία περάσαμε στα φορητά αντιαεροπορικά και αντιαρματικά (Javelin, Stinger, NLAW, Panzerfaust 3), από τις φορητές άμυνες στις συστοιχίες αμυντικών (Patriot) και εν συνεχεία επιθετικών πυραύλων (HIMARS, ATACMS, Storm Shadow, SCALP), από τους πυραύλους στα τεθωρακισμένα (M-2 Bradley, Μ-113), από τα ΤΟΜΑ και τα ΤΟΜΠ στα άρματα μάχης (Abrams, Leopard), από τα άρματα μάχης στα F-16 (τα πρώτα εξ αυτών έχουν πια φτάσει στην Ουκρανία) και, γενικώς μιλώντας, από την άμυνα στην επίθεση: μια ουκρανική επίθεση στο στόχαστρο της οποίας (των ουκρανικών πυραύλων και drones εν προκειμένω) θα έμπαινε αρχικά η Κριμαία, έπειτα το Μπέλγκοροντ, το Μπριάνσκ και, πλέον, το Κουρσκ, με τη διαφορά όμως ότι στο Κουρσκ μπήκαν όχι μόνο ουκρανικά πυρά που εξαπολύθηκαν από μακριά αλλά και… ουκρανικές μπότες συνοδευόμενες από ουκρανικά τεθωρακισμένα.
Πριν από περίπου έναν χρόνο, τον Ιούνιο του 2023 γράφαμε στο Α&Δ για τους Ουκρανούς που «καλούνται πια από τη μια πλευρά να πειστούν οι ίδιοι και από την άλλη να πείσουν τους Δυτικούς ότι μπορούν όντως να αξιοποιήσουν τη στρατιωτική βοήθεια που έχουν λάβει από το εξωτερικό […] ενώ ο χρόνος μετρά πια αντίστροφα προς τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2024». Ακριβώς 14 μήνες μετά, ισχύουν ακριβώς όσα ίσχυαν και πέρυσι το καλοκαίρι.
Εν τω μεταξύ ωστόσο, η ουκρανική αντεπίθεση του 2023 απέτυχε. Όσο για τις ευρωεκλογές, κι εκείνες υπό μια έννοια «απέτυχαν» από τη σκοπιά των συμφερόντων του Κιέβου, καθώς ενισχύθηκαν ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις που δεν βλέπουν θετικά τις υπέρ Ουκρανίας δαπάνες. Από την άλλη πλευρά βέβαια στις ΗΠΑ, η είσοδος της Κάμαλα Χάρις ως προεδρικής υποψηφίου στη θέση του Τζο Μπάιντεν, ενάντια στον Ντόναλντ Τραμπ, θα μπορούσε και να αναπτερώσει τις ελπίδες του Ζελένσκι…
Όσο για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, εκείνες αναζητούν πια «διεξόδους» από το τέλμα, υπό τις διαταγές ενός νέου αρχηγού, του Ολεξάντρ Σίρσκι, ο οποίος ανέλαβε τα ηνία τον περασμένο Φεβρουάριο παίρνοντας τη θέση του Βαλέρι Ζαλούζνι. Από τις τελευταίες μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες των Ουκρανών, την απελευθέρωση εν προκειμένω του Χαρκόβου και της Χερσώνας το 2022, έχουν πια περάσει πάνω από 20 μήνες.
Νέα δεδομένα – νέα ερωτήματα
Στη σκιά πια της «μετάστασης» του Κουρσκ, τα σχετικά με τον εν εξελίξει πόλεμο και το μέλλον του ερωτήματα αναθεωρούνται και αναδιατυπώνονται:
Θα καταφέρουν, άραγε, οι Ουκρανοί να κρατήσουν τα εδάφη που «πήραν»; Κι αν ναι, για πόσο, με τι κόστος (χωρίς νέες εδαφικές απώλειες πίσω στην Ανατολική Ουκρανία) αλλά και με ποιο απώτερο στόχο; Θα μπορούσαν, επί παραδείγματι, να τα χρησιμοποιήσουν ως διαπραγματευτικό χαρτί έναντι του Κρεμλίνου στο πλαίσιο μιας μελλοντικής ανταλλαγής εδαφών; Οι τρέχουσες στρατιωτικές μάχες δείχνουν πάντως, σε κάθε περίπτωση, να προετοιμάζουν το έδαφος για τις διπλωματικές μάχες που θα ακολουθήσουν.
Αλλά και από την άλλη πλευρά, θα καταφέρουν άραγε οι Ρώσοι να αποκαταστήσουν την πληγωμένη εδαφική τους ακεραιότητα; Και αν ναι, πότε και με τι κόστος; Θα μπορούσαν, άραγε, να ανακτήσουν το Κουρσκ, χωρίς να αποδυναμώσουν τις γραμμές τους στο μέτωπο της Ανατολικής Ουκρανίας αλλά και χωρίς νέες «εκρήξεις» λαϊκής δυσφορίας πίσω στο εσωτερικό της Ρωσίας όπως θα ήταν εκείνες που θα προκαλούνταν από μια νέα μερική επιστράτευση;
Το Κουρσκ ως «ευκαιρία» και ο Κλαούζεβιτς
Με άρθρο του στο περιοδικό Foreign Policy, ο πρώην ΥΦΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Γουές Μίτσελ, βλέπει πάντως την τρέχουσα χερσαία εισβολή των Ουκρανών στο Κουρσκ ως «μια ευκαιρία να τελειώσει ο πόλεμος γρηγορότερα». Ο ίδιος επικαλείται μάλιστα και τον Κλαούζεβιτς. Ενδεικτικό αυτό που έγραφε ο Πρώσος στρατιωτικός στο Περί του Πολέμου, ότι δηλαδή «η πρόσκτηση μιας επαρχίας, η αντίσταση της οποίας είναι άτονη ή μηδαμινή, αποτελεί καθαυτή ένα πλεονέκτημα που, αν αρκεί για να εμπνεύσει στον εχθρό φόβους όσον αφορά στη γενική έκβαση, μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα συντομότερο μονοπάτι προς την ειρήνευση» (σ.σ. το συγκεκριμένο απόσπασμα όπως έχει μεταφραστεί στο KARL VON KLAUSEWITZ, ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΕΚΔ. ΒΑΝΙΑΣ, 1999).
«Τώρα ο Zelensky λέει ότι είναι έτοιμος να καλέσει “Ρώσους εκπροσώπους” σε μια νέα σύνοδο κορυφής για την ειρήνη (σ.σ. η προηγούμενη πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούνιο στην Ελβετία χωρίς τη συμμετοχή της Ρωσίας)», γράφει η Σβετλάνα Μορενέτς στο Spectator, υποστηρίζοντας ότι αυτή η νέα διεθνής διάσκεψη θα μπορούσε να λάβει χώρα τον ερχόμενο Νοέμβριο… «μαζί» με τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Τι θα πρέπει να κάνει έως τότε η Ουκρανία, εάν θέλει να έχει ισχυρά ερείσματα στο τραπέζι των όποιων επερχόμενων διαπραγματεύσεων; Προφανώς… να μην υποστεί νέες ήττες, ούτε στα δικά της εδάφη της αλλά ούτε και στα εδάφη του εχθρού (βλ. Κουρσκ).
