“Οι Έλληνες έχουν πράγματι σχεδόν μυθική καταγωγή, αποκαλύπτει το αρχαίο DNA τους” σύμφωνα με το περιοδικο Science

17,1K

 Μια γυναίκα απεικονίζεται σε τοιχογραφία των Μυκηνών

Η έρευνα συνδέει τους σύγχρονους Έλληνες με τους περίφημους Μυκηναίους και Μινωίτες

Ann Gibbons, περιοδικό Science – 2 Αυγ 2017

Ήδη από την εποχή του Ομήρου, οι Έλληνες εξιδανικεύουν συστηματικά τους Μυκηναίους «προγόνους» τους σε επικά ποιήματα και κλασικές τραγωδίες που εξυμνούν τα κατορθώματα του Οδυσσέα, του βασιλιά Αγαμέμνονα και άλλων ηρώων που αποκτούσαν την εύνοια ή τη δυσαρέσκεια των Ελλήνων θεών. Αν και αυτοί οι Μυκηναίοι αποτελούσαν λογοτεχνικές επινοήσεις, οι μελετητές συζητούν για το εάν οι σημερινοί Έλληνες κατάγονται από τους αυθεντικούς Μυκηναίους, οι οποίοι δημιούργησαν έναν περίφημο πολιτισμό που κυριάρχησε στην ηπειρωτική Ελλάδα και στο Αιγαίο Πέλαγος από το 1600 π.Χ. έως το 1200 π.Χ. περίπου, ή αν οι αρχαίοι Μυκηναίοι απλώς εξαφανίστηκαν.

Πλέον, το αρχαίο DNA αποκαλύπτει ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι πράγματι απόγονοι των Μυκηναίων, με ένα μικρό μόνο ποσοστό DNA από μεταγενέστερες μεταναστεύσεις στην Ελλάδα. Και, όπως αποκαλύπτει η μελέτη, οι ίδιοι οι Μυκηναίοι είχαν στενή συγγένεια με τους παλαιότερους Μινωίτες, έναν άλλο μεγάλο πολιτισμό που άκμασε στο νησί της Κρήτης από το 2600 π.Χ. έως το 1400 π.Χ. ( και πήρε το όνομά του από τον μυθικό βασιλιά Μίνωα).

Η Πύλη των Λεόντων ήταν η κύρια είσοδος στην Ακρόπολη των Μυκηνών, κέντρο του μυκηναϊκού πολιτισμού, της Εποχής του Χαλκού.

Το αρχαίο DNA προέρχεται από τα δόντια 19 ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων 10 Μινωιτών από την Κρήτη, που χρονολογούνται από το 2900 π.Χ. έως το 1700 π.Χ., τεσσάρων Μυκηναίων από τον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών και άλλων νεκροταφείων στην ηπειρωτική Ελλάδα, που χρονολογούνται από το 1700 π.Χ. έως το 1200 π.Χ., και πέντε ανθρώπων από άλλους πολιτισμούς της πρώιμης γεωργίας ή της Εποχής του Χαλκού (5400 π.Χ. έως 1340 π.Χ.), στην Ελλάδα και την Τουρκία. Συγκρίνοντας 1,2 εκατομμύρια χαρακτήρες γενετικού κώδικα σε αυτά τα γονιδιώματα με εκείνα 334 άλλων αρχαίων ανθρώπων από όλο τον κόσμο και 30 σύγχρονων Ελλήνων, οι ερευνητές μπόρεσαν να χαρτογραφήσουν το πώς τα άτομα σχετίζονταν μεταξύ τους.

Οι αρχαίοι Μυκηναίοι και οι Μινωίτες είχαν τη στενότερη συγγένεια μεταξύ τους, και οι δύο πήραν τα τρία τέταρτα του DNA τους από πρώιμους αγρότες που ζούσαν στην Ελλάδα και τη νοτιοδυτική Ανατολία, η οποία αποτελεί σήμερα μέρος της Τουρκίας, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στο Nature. Και οι δύο πολιτισμοί κληρονόμησαν επιπλέον DNA από ανθρώπους που ήρθαν από τον ανατολικό Καύκασο, κοντά στο σημερινό Ιράν, γεγονός που υποδηλώνει μια πρώιμη μετανάστευση ανθρώπων από τα ανατολικά μετά την εγκατάσταση των πρώτων γεωργών εκεί, αλλά πριν οι Μυκηναίοι διαχωριστούν από τους Μινωίτες.

Οι Μυκηναίοι είχαν μια σημαντική διαφορά: Είχαν ένα ποσοστό του DNA –4% έως 16%– από βορείους προγόνους που προέρχονταν από την Ανατολική Ευρώπη ή τη Σιβηρία. Αυτό υποδηλώνει ότι ένα δεύτερο κύμα ανθρώπων από την ευρασιατική στέπα ήρθε στην ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Ανατολικής Ευρώπης ή της Αρμενίας, αλλά δεν έφτασε στην Κρήτη, λέει ο Ιωσήφ Λαζαρίδης, γενετιστής πληθυσμού στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο οποίος ήταν συνδιευθυντής της μελέτης.

 Η Μινωίτισσα που χορεύει, από μια τοιχογραφία στην Κνωσό της Κρήτης (1600-1450 π.Χ.), μοιάζει με τις γυναίκες των Μυκηνών (επάνω).

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι έμοιαζαν, καθώς και οι δύο έφεραν γονίδια για καστανά μαλλιά και καστανά μάτια. Οι καλλιτέχνες και των δύο πολιτισμών ζωγράφισαν, σε τοιχογραφίες και κεραμικά, σκουρόχρωμους ανθρώπους που μοιάζουν μεταξύ τους, παρόλο που οι δύο πολιτισμοί μιλούσαν και έγραφαν διαφορετικές γλώσσες. Οι Μυκηναίοι ήταν πιο μιλιταριστικοί, με τέχνη γεμάτη δόρατα και εικόνες πολέμου, ενώ η μινωική τέχνη έδειχνε ελάχιστα σημάδια πολέμου, αναφέρει ο Λαζαρίδης. Επειδή η γραφή των Μινωιτών χρησιμοποιούσε ιερογλυφικά, ορισμένοι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ήταν εν μέρει Αιγύπτιοι, κάτι που αποδείχθηκε εσφαλμένο.

Όταν οι ερευνητές συνέκριναν το DNA των σύγχρονων Ελλήνων με αυτό των αρχαίων Μυκηναίων, διαπίστωσαν μεγάλη γενετική επικάλυψη. Οι σύγχρονοι Έλληνες μοιράζονται παρόμοια ποσοστά DNA από τις ίδιες προγονικές πηγές με τους Μυκηναίους, αν και έχουν κληρονομήσει λίγο λιγότερο DNA από τους αρχαίους αγρότες της Ανατολίας και λίγο περισσότερο DNA από μεταγενέστερες μεταναστεύσεις στην Ελλάδα.

Η συνέχεια μεταξύ των Μυκηναίων και των σύγχρονων ανθρώπων είναι «ιδιαίτερα εντυπωσιακή δεδομένου ότι το Αιγαίο υπήρξε σταυροδρόμι πολιτισμών για χιλιάδες χρόνια», λέει ο συν-συγγραφέας Γιώργος Σταματογιαννόπουλος του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ. Αυτό υποδηλώνει ότι τα κύρια συστατικά της καταγωγής των Ελλήνων ήταν ήδη στη θέση τους κατά την Εποχή του Χαλκού, αφού η μετανάστευση των πρώτων γεωργών από την Ανατολία έθεσε το πρότυπο για τη γενετική σύνθεση των Ελλήνων και, στην πραγματικότητα, των περισσότερων Ευρωπαίων. «Η εξάπλωση των αγροτικών πληθυσμών υπήρξε η στιγμή κατά την οποία τα κύρια χαρακτηριστικά του ελληνικού πληθυσμού είχαν ήδη διαμορφωθεί», λέει ο αρχαιολόγος Κόλιν Ρένφριου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία.

Εκδήλωση: «Η γενιά του ’30 και η βυζαντινή ζωγραφική» (ΙΑΝΟΣ – 15/5/25)

Τα αποτελέσματα δείχνουν επίσης ότι είναι δυνατόν να ληφθεί αρχαίο DNA από το ζεστό, ξηρό τοπίο της ανατολικής Μεσογείου, λέει ο Ρένφριου. Ο ίδιος και άλλοι έχουν τώρα ελπίδες για τη λήψη DNA από ομάδες όπως οι μυστηριώδεις Χετταίοι που ήρθαν στην αρχαία Ανατολία κάποια στιγμή πριν από το 2000 π.Χ. και οι οποίοι μπορεί να ήταν η πηγή της καυκάσιας καταγωγής των Μυκηναίων και των πρώιμων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών στην περιοχή. Ο αρχαιολόγος Kristian Kristiansen, του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία, ο οποίος δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη εργασία, συμφωνεί. «Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα έχουν πλέον ανοίξει το επόμενο κεφάλαιο στη γενετική ιστορία της δυτικής Ευρασίας – αυτό της Μεσογείου της εποχής του Χαλκού».

*Το άρθρο αποτελεί παρουσίαση της μελέτης “Genetic origins of the Minoans and Mycenaeans» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό  Nature (2 Αυγούστου 2017) από τους:

Iosif Lazaridis, Alissa Mittnik, Nick Patterson, Swapan Mallick, Nadin Rohland, Saskia Pfrengle, Anja Furtwängler, Alexander Peltzer, Cosimo Posth, Andonis Vasilakis, P.J.P. McGeorge, Eleni Konsolaki-Yannopoulou, George Korres, Holley Martlew, Manolis Michalodimitrakis, Mehmet Özsait, Nesrin Özsait, Anastasia Papathanasiou, Michael Richards, Songül Alpaslan Roodenberg, Yannis Tzedakis, Robert Arnott, Daniel M. Fernandes, Jeffery R. Hughey, Dimitra M. Lotakis, Patrick A. Navas, Yannis Maniatis, John A. Stamatoyannopoulos, Kristin Stewardson, Philipp Stockhammer, Ron Pinhasi, David Reich, Johannes Krause, George Stamatoyannopoulos,

https://www.nature.com/articles/nature23310