Ξέρουμε πώς θέλουμε την Ελλάδα;

429

Τελευταία ευκαιρία ή χαριστική βολή;

Του Σταύρου Χριστακόπουλου από τη Ρήξη (φ. 87) που κυκλοφορεί

Τα μέτρα του νέου μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής προσαρμογής, ύψους 11,5 δισ. ευρώ, επιχειρείται να εμφανιστούν με δύο τρόπους: ως «τελευταία ευκαιρία» ώστε να αποκατασταθεί η «αξιοπιστία» της Ελλάδας έναντι των δανειστών της, αλλά και ως η τελευταία μεγάλη επιβάρυνση που θα υποστεί ο ελληνικός λαός στην πορεία της αποκατάστασης της χαμένης ανταγωνιστικότητας. Ύστερα από αυτό, η κυβέρνηση θα δώσει τη μεγάλη μάχη της… ανάκαμψης. Λαμπρά! Τόσο απλό ήταν, λοιπόν…
Α υτή βεβαίως είναι η εικόνα που επιχειρούν να εμπεδώσουν η συγκυβέρνηση, μια ομάδα «εκσυγχρονιστών» (τους θυμάται άραγε κανείς;) οικονομολόγων και τα… συμβεβλημένα με την τρόικα ΜΜΕ. Το πρόβλημα είναι ότι κανείς άλλος δεν συμφωνεί μαζί τους. Διότι, απλούστατα, οι ίδιοι οι αριθμοί τους διαψεύδουν.
Οι σημαντικότεροι αφορούν το τελικό κόστος της «προσαρμογής» για τη διετία 3013 – 2014, το οποίο, παρότι ανεπισήμως ήδη γράφεται ότι θα ξεπεράσει τα 18 δισ. ευρώ –τόσα τα υπολόγισε ο Γιούνκερ στη συνάντησή του με τον Σαμαρά–, αν συνυπολογιστούν όλα τα δημοσιονομικά δεδομένα και οι φορολογικές επιβαρύνσεις των νοικοκυριών, θα αγγίξουν τα 22,5 δισ. Θα είναι δηλαδή σχεδόν τα διπλάσια από τα αρχικώς προϋπολογισθέντα.
Μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτά τα χρήματα θα αφαιρεθούν πρωτίστως από το κοινωνικό κράτος που έχει απομείνει. Η συνταγή είναι γνωστή: οριζόντια, υφεσιακή και καταστροφική για τα φτωχά και μεσαία στρώματα, με σοβαρότατες επιπτώσεις στην υγεία, την πρόνοια, την ασφάλιση, την παιδεία κ.λπ.

Είναι πολλά τα λεφτά, Αντώνη.

Έως εδώ ουδεμία έκπληξη. Όπως δεν θα μας προξενήσει καμιά έκπληξη το ότι η τρόικα θα απορρίψει μια σειρά μέτρα ζητώντας άλλα, πιο «αξιόπιστα». Αν συνυπολογίσουμε πόσο περισσότερο πρόκειται να ανέβει ο τελικός λογαριασμός, τότε όλοι μπορούμε να καταλάβουμε ότι οι ανακοινώσεις αυτών των ημερών δεν είναι τίποτε μπροστά σε ό,τι θα ανακοινωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα. Ο Βενιζέλος άλλωστε, ως συνήθως, έσπευσε να προαναγγείλει ότι σύντομα θα χρειαστούν και άλλα μέτρα…
Σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και ένα ίσου ύψους «πακέτο», το οποίο συνδέεται ευθέως με το… αίτημα της συγκυβέρνησης για διετή «επιμήκυνση» της εφαρμογής των ανειλημμένων έναντι των δανειστών δεσμεύσεων της χώρας. Η «επιμήκυνση», βεβαίως, δεν είναι τίποτε άλλο από ομολογία αποτυχίας στην εφαρμογή τους και σε καμιά περίπτωση δεν συνεπάγεται «επιμερισμό» των βαρών, όπως συνήθως υποστηρίζεται από τους υποστηρικτές της. Αντιθέτως, η χρονική αυτή μετάθεση θα στοιχίσει επιπλέον 18 δισ. ευρώ – κατά τους μετριοπαθείς υπολογισμούς της κυβέρνησης. Κατ’ άλλους υπολογισμούς η «επιμήκυνση» θα κοστίσει πολύ περισσότερα, με πολλές δημοσιευμένες προσεγγίσεις να φέρνουν τον λογαριασμό στο διπλάσιο ποσόν.
Όσα όμως κι αν είναι, η Ελλάδα θα αναλάβει να καλύψει αυτό το χρηματοδοτικό κενό… μόνη της. Αυτό επιθυμεί η ευρωζώνη, η οποία δεν διανοείται να καταβάλει αυτά τα χρήματα, και αυτό έχει ήδη αποδεχθεί η συγκυβέρνηση, σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, το οποίο επικαλείται κυβερνητικό έγγραφο που φέρεται να έχει διοχετευθεί στη βρετανική εφημερίδα από το επιτελείο του Σαμαρά.
Πηγές χρηματοδότησης θα είναι, κατά βάση, τα έντοκα γραμμάτια –ο πιο επαχθής τρόπος δημόσιου δανεισμού–, το δάνειο του ΔΝΤ, αλλά και προσδοκώμενη εξοικονόμηση από μια υποτιθέμενη, αλλά όχι συμφωνημένη, τετραετή μετάθεση της έναρξης αποπληρωμής του πρώτου δανείου της τρόικας. Με απλά λόγια, η συγκυβέρνηση επιλέγει μια ρύθμιση η οποία απεμπλέκει –άγνωστο σε ποιον βαθμό και για πόσο– την ευρωζώνη από την ευθύνη για την πορεία της Ελλάδας, φορτώνοντας στις πλάτες όχι μόνο της κυβέρνησης, αλλά και του ελληνικού λαού, το σύνολο της ευθύνης, ύστερα μάλιστα από μια τριετία καταστροφής της οικονομίας.
Πίσω όμως από την αναζήτηση αδιεξόδων επιμέρους ρυθμίσεων, παραμονεύει η μόνη λογικά αναμενόμενη: μια ακόμη χρεοκοπία μέσω νέου «κουρέματος» του χρέους, η οποία δεν θα είναι η τελευταία…

Εφιαλτική προοπτική

Πέρα από τις προφανείς πολιτικές συνέπειες από μια –έστω προσωρινή– απαλλαγή της ευρωζώνης από τη χρηματοδοτική και ίσως την πολιτική ευθύνη για την Ελλάδα και την ακόμη μεγαλύτερη πρόσδεση της χώρας μας στο ΔΝΤ, για τη συγκυβέρνηση εγείρονται πλέον πολλά θέματα, τα οποία δεν αφορούν τη συνήθη αντιπολιτευτική σούπα. Αντιθέτως συγκλίνουν όλα προς το κύριο ερώτημα: Ποια Ελλάδα ονειρεύεται αυτή η κυβέρνηση; Τα σημερινά δεδομένα προϊδεάζουν για μια εφιαλτική προοπτική:
1. Η υποτιθέμενη επιδίωξη για μια στοχευμένη εσωτερική υποτίμηση, αναγκαστική, επειδή δεν μπορούσε να επιτευχθεί ομαλά μέσω νομισματικής υποτίμησης λόγω της συμμετοχής μας στο ευρώ, έχει εξελιχθεί σε μια άναρχη και διαρκώς επιταχυνόμενη καταστροφή οικονομίας, παραγωγικών υποδομών και κοινωνίας.
2. Το επιχείρημα περί διαφθοράς, χάριν της οποίας θα έπρεπε να ξηλωθεί ολόκληρο το κράτος, είναι έωλο από πολλές πλευρές, αφού μετά βίας συγκαλύπτει τη μεθοδευμένη διάλυση και ιδιωτικοποίηση των ήδη ασθενών δομών του, η οποία απλώς θα επιταχύνει τη συνολική κατάρρευσή του με τραγικές συνέπειες. Η… «επιστροφή στη δραχμή» από το 2010 σύντομα θα μοιάζει –από αμιγώς οικονομική σκοπιά– ένα ήπιο σενάριο ακόμη και για τους εχθρούς της, αν συνεχιστεί η σημερινή πορεία.
3. Αν πάλι υποθέσουμε ότι ο μοναδικός εθνικός στόχος είναι η παραμονή στο ευρώ, τότε θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποια Ελλάδα θα συμμετέχει στο ευρωπαϊκό νόμισμα και με ποιον ρόλο, με ποια θέση στον καταμερισμό εργασίας. Μήπως η επίσημη εξαγγελία, από τον υπουργό Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκη, των γερμανικής απαίτησης Ειδικών Οικονομικών Ζωνών –πρώτη φορά σε χώρα της ευρωζώνης– περιγράφει επαρκώς τη θέση που προορίζεται για μας στο ευρωνομισματικό σύστημα;
4. Η Ελλάδα, πολύ πιο εύρωστη, πιο ικανή να αντεπεξέλθει στους κραδασμούς πριν από την είσοδό της στο ευρώ, έχασε τεράστιο μέρος από την ανταγωνιστικότητά της στο πλαίσιο ενός νομίσματος το οποίο λειτούργησε ως μεταφορέας πόρων προς το ευρωπαϊκό κέντρο, καθιστώντας τη Γερμανία απόλυτη κυρίαρχο και απομυζώντας ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Σήμερα, κατά τους ισχυρισμούς των μνημονιακών καθηγητάδων, έχει ανακτήσει έως και τα τέσσερα πέμπτα της χαμένης ανταγωνιστικότητας. Κι όμως, η μόνη προοπτική που διαγράφεται μπροστά της είναι να γίνει ολόκληρη μια κινεζικού τύπου Ειδική Οικονομική Ζώνη.
5. Τέλος, αυτές τις μέρες, με αφορμή και την περιοδεία Σαμαρά, αλλά κυρίως τη φασαρία για τον μελλοντικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη διαχείριση της κρίσης του ευρώ, συζητείται εκ νέου το ήδη γνωστό σχέδιο της Γερμανίας για «αμοιβαιοποίηση» ενός μέρους του συνολικού ευρωπαϊκού χρέους με αντάλλαγμα την παραχώρηση –κατ’ ουσίαν στους Γερμανούς– της πλήρους δημοσιονομικής και πολιτικής κυριαρχίας των χωρών-μελών της ευρωζώνης.
Μεταξύ των διαφόρων παραλλαγών που προτείνονται από πολλές πλευρές, ξεχωρίζει η «πρόταση» για παραπομπή στο ευρωδικαστήριο των χωρών που παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς «χρυσούς κανόνες». Κι αυτό παρότι είναι γνωστό ότι η Γερμανία και η Γαλλία ήταν οι πρώτοι παραβάτες και ότι νομιμοποίησαν, αν δεν ενθάρρυναν, την παραποίηση των δημοσιονομικών μεγεθών πολλών χωρών, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, προκειμένου να διευρυνθεί και να συντηρηθεί η ευρωζώνη…
Η παράθεση ακόμη περισσότερων, γνωστών εν πολλοίς, δεδομένων, δεν πρόκειται να προσθέσει πολλά στη διερεύνηση του βασικού ερωτήματος. Απλώς επισημαίνει την αναγκαιότητα μιας απάντησης.

Ποιο σχέδιο;

Η Ελλάδα, λαμβανομένων υπ’ όψιν όλων των παραμέτρων της κρίσης, δεν είναι μια χώρα που μπορεί να κάνει εύκολες επιλογές. Δεν έχει την πολυτέλεια να επιλέξει τον δρόμο της βασισμένη μόνο σε οικονομικά ή μόνο σε γεωπολιτικά δεδομένα. Απαιτείται σύνθεση και μάλιστα πολυεπίπεδη, για πολλούς λόγους.
• Η θέση της ως ευρωπαϊκού –και εν γένει δυτικού– συνόρου, με όλες τις συνέπειες (από τα εθνικά της ζητήματα έως το μεταναστευτικό), η σύνθετη ελληνική, ευρωπαϊκή και βαλκανική της ταυτότητα, αλλά και ο σύνθετος γεωπολιτικός ρόλος της είναι στοιχεία που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει επιχειρώντας να ορίσει τη μοίρα της.
• Είναι μια χώρα η οποία επί δεκαετίες έτρωγε από τις σάρκες της για να συντηρήσει ένα άθλιο καταναλωτικό μοντέλο. Αφού κατανάλωσε τη βιομηχανία της, τη γεωργία της, την περιφέρειά της, τον λιτό τρόπο ζωής της, βρέθηκε χρεωμένη στους εγχώριους (λιγότερο) και τους διεθνείς (περισσότερο) τοκογλύφους και κερδοσκόπους. Ύστερα, με καταλύτη τη συμμετοχή της στο ευρώ, πτώχευσε.
• Η πολιτική, οικονομική και πνευματική της ελίτ είδε πάντα το κράτος –δηλαδή τους φόρους και τις συνταξιοδοτικές εισφορές των Ελλήνων– ως ένα μεγάλο και ανεξάντλητο πορτοφόλι, το οποίο θα χρηματοδοτούσε εσαεί τον παρασιτισμό της. Τώρα, για να παρατείνει όσο μπορεί την επιβίωσή της, σπεύδει να ξεπουλήσει ολόκληρο το κράτος, όλες τις κοινωφελείς, επιστημονικές και παραγωγικές υποδομές του, όλα τα μελλοντικά έσοδά του, όλες τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του.
Μια και σε αυτή τη διαδικασία δεν πρέπει να υπάρχουν άλλοι… δικαιούχοι πλην τοκογλύφων και ανθύπατων, θεωρείται συνεπώς… «ευχής έργον» η ολοένα διογκούμενη τάση εγκατάλειψης της χώρας από τους πιο ικανούς και μορφωμένους νέους της. Οι φτωχοί, οι ανήμποροι, οι ηλικιωμένοι, οι διαθέσιμοι για κάθε είδους και κάθε αμοιβής εργασία, όσοι με επιλογή τους μείνουν για να αντισταθούν, καθώς και οι… μετανάστες, δύσκολα θα μπορούν να διεκδικήσουν μερίδιο από την περιορισμένη πίτα. Εξ άλλου για την αστυνόμευση και τον έλεγχό τους θα υπάρχει η… Χρυσή Αυγή.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ποιο είναι το εθνικό σχέδιο που μπορούν να αντιπαραθέσουν οι τρεις… καμπαλέρος της συγκυβέρνησης; Ποιο είναι το σχέδιο της αξιωματικής αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ; Μέχρι τώρα, κανένα. Δυστυχώς, το μοναδικό συγκροτημένο το έχει η… τρόικα. Για να διαμορφωθεί όμως ένα τέτοιο σχέδιο, η πρώτη προϋπόθεση είναι η «ακτινογράφηση» του ελληνικού ζητήματος. Τέτοια, μέχρι στιγμής, δεν έχει κάνει καμιά πολιτική δύναμη. Όσο αυτό δεν συμβαίνει, η λαϊκή οργή θα βρίσκει διέξοδο σε επιλογές απελπισίας, οι οποίες πάντα είναι οι χειρότερες…