Οι εκλογές στην κοινωνικά διχασμένη Γερμανία μπορεί να κρύβουν εκπλήξεις
Του Βασίλη Στοϊλόπουλου από την Ρήξη φ. 130
Με την είσοδο του νέου χρόνου, βαθιές είναι πλέον οι ανησυχίες των ευρωπαϊκών ελίτ, ότι η πολιτική περιδίνηση και η ανασφάλεια που προκαλούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το προσφυγικό, η ισλαμική τρομοκρατία, η οικονομική κρίση, η «λαϊκίστικη» έξαρση, το Μπρέηιτ και η ακόμα απροσδιόριστη παράμετρος Τραμπ-Πούτιν, θα ενισχυθούν. Μια πρόσθετη πηγή ανησυχίας αποτελούν ασφαλώς και τα αναμενόμενα δυσάρεστα εκλογικά αποτελέσματα σε σημαντικές χώρες της Ευρώπης.
Καθοριστικής σημασίας για το «κοινό ευρωπαϊκό μέλλον» είναι η εκλογική αναμέτρηση του ερχόμενου Σεπτεμβρίου στη κοινωνικά διχασμένη Γερμανία, όπου ο ανηλεής κομματικός ανταγωνισμός για τη σαγήνευση των ψηφοφόρων, που ήδη ξεκίνησε, προδιαγράφεται ως ο σκληρότερος των τελευταίων δεκαετιών. Ομόθυμα, όλο το πολύχρωμο και κοσμοπολίτικο γερμανικό κατεστημένο βρίσκεται συντεταγμένο πίσω από την καγκελάριό του. Όλες οι εναλλακτικές μορφές διακυβέρνησης, πάντα όμως με τη Μέρκελ επικεφαλής, είναι ήδη επικοινωνιακή προτεραιότητα στα έγκριτα ΜΜΕ της Γερμανίας, ενώ δευτερευόντως μόνο γίνεται αναφορά στο απόμακρο ενδεχόμενο κυβερνητικής συμμαχίας Σοσιαλδημοκρατών – Αριστεράς – Πρασίνων. Κύριο μέλημα των ελίτ είναι να πείσει το όλο και πιο δύσπιστο εκλογικό σώμα ότι δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση απέναντι στη Μέρκελ. Παράλληλα, προσπαθεί παντοιοτρόπως να ρίξει πυκνή ομίχλη ή να ωραιοποιήσει και να αμβλύνουν οτιδήποτε σχετίζεται με τις αρνητικές επιπτώσεις του μεταναστευτικού στη γερμανική κοινωνία και υπόσχεται αφειδώς ότι τα πάντα θα βελτιωθούν στην τέταρτη μερκελική τετραετία. Ιδιαίτερη σημασία δίνει όμως στη συστηματική απαξίωση και πολεμική ενάντια στον νέο ιδεολογικό της αντίπαλο, το «ακροδεξιό», «λαϊκιστικό» και «ξενόφοβο» κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), που με δημοσκοπικά ποσοστά της τάξης του 12 – 14% έχει διαταράξει το πολιτικό status quo δεκαετιών.
Με τον δυναμισμό που προσδίδει η πραγματικότητα του «μόνος εναντίον όλων για την Αλλαγή», το νεόκοπο AfD αυτοχαρακτηρίζεται ως «το κόμμα της άμεσης δημοκρατίας» και των «κοινωνικοπολιτικών αλλαγών ολόκληρου του δυτικού κόσμου», παρότι το οικονομικό του πρόγραμμα είναι άκρως συντηρητικό. Θεωρεί καθοριστική τη συμμετοχή του σ’ ένα ευρωπαϊκό δίκτυο μεταρρυθμιστών του έθνους-κράτους και κριτικάρει με οξύτατους χαρακτηρισμούς το ανεξέλεγκτο άνοιγμα των συνόρων και την κυβερνητική πολιτική χορήγησης ασύλου. Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι το AfD καταφέρεται και ενάντια στην «καθημερινή κοινωνία των δύο τάξεων», που καθημερινά γίνεται όλο και πιο έκδηλη στη Γερμανία.
Προφανώς, η μία από τις δύο αυτές κοινωνικές τάξεις συγκροτείται από εκείνο το ανώτερο 10% που κατέχει το 50% του πλούτου στη Γερμανία και υποστηρίζει αναφανδόν την παγκοσμιοποίηση και τη μερκελική πολιτική που κάνει τους πλούσιους, πλουσιότερους και τους φτωχούς, φτωχότερους. Τι συμβαίνει όμως στην ισχυρότερη και πλουσιότερη χώρα της Ευρώπης, με τη δεύτερη, πλειοψηφική τάξη των φτωχότερων; Για παράδειγμα, με εκείνα τα 16,5 εκατομμύρια που ζουν με τον φόβο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, ή τους 360 χιλιάδες άστεγους και το ένα εκατομμύριο ανθρώπων που συντηρούνται τιμητικά από φιλανθρωπικές οργανώσεις; Τους 900 χιλιάδες προσωρινά απασχολούμενους, που αυξάνονται σταθερά από την εποχή καγκελαρίου Σρέντερ, ή εκείνους που εργάζονται σε «μικροδουλειές» (mini-jobs); Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι ο μέσος όρος του μηνιαίου εισοδήματος όσων απειλούνται από τη φτώχεια ανέρχεται πλέον στα 719 ευρώ, μειωμένα κατά 30% σε σχέση με το 2015. Ο μεγαλύτερος από τους πολλούς φόβους των Γερμανών (48%) είναι πλέον αυτός του ενδεχόμενου της φτώχειας και της κοινωνικής ανισότητας, που σημαίνει ότι ο φόβος εγκαθίσταται σταδιακά στο κέντρο της γερμανικής κοινωνίας.
Ως γνωστόν, πίσω από την ευημερία κρυβόταν πάντοτε το «βασίλειο των φτωχών». Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όμως η διεύρυνση του κοινωνικού ρήγματος δεν αφορά μόνο πλούσιους και φτωχούς, αλλά παρατηρείται και ανάμεσα στους φτωχούς και τους φτωχότερους, κάτι που συνήθως διαφεύγει της προσοχής ανθρώπων με «φυσιολογικούς» μισθούς. Γεγονός που επιτείνεται τα τελευταία χρόνια και με την αθρόα είσοδο μεταναστών στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γερμανία. Η παράμετρος αυτή είναι πολύ σημαντική, καθώς η εμπειρική έρευνα έδειξε αφενός ότι τελικά στην Ευρώπη δεν υπάρχει κανένα παράδειγμα επιτυχημένης ενσωμάτωσης του μουσουλμανικού στοιχείου (τουρκικού, αραβικού ή πακιστανικού) και αφετέρου ότι, όσο μεγαλύτερη η κοινωνικοοικονομική και εθνικοθρησκευτική ανισότητα, τόσο λιγότερο και η αλληλοεμπιστοσύνη μεταξύ των πολιτών. Και, προφανώς, το ρήγμα μεταξύ φτωχών γηγενών και φτωχών μεταναστών θα αυξάνεται όταν γίνεται γνωστό, για παράδειγμα, ότι ενώ για όσους μετανάστες αιτούνται ασύλου προβλέπεται στη Γερμανία ημερήσια χορηγία μέχρι και 16 ευρώ, οι υπαγόμενοι στην κοινωνική πρόνοια Hartz-IV Γερμανοί νεόπτωχοι δικαιούνται καθημερινά μόνο 4,72 ευρώ ή ότι στο πλαίσιο της «φιλανθρωπικής υπεροχής της Willkommenskultur» η κυβέρνηση διέθεσε, μετά το άνοιγμα των συνόρων, μόνο για τη διατροφή του ενός εκατομμυρίου προσφύγων-μεταναστών, σχεδόν 6 δισεκατομμύρια ευρώ.
Γιατί όμως το πολιτικό κατεστημένο της Γερμανίας επιτρέπει τέτοιες κραυγαλέες κοινωνικές ανισότητες, ακόμα και μεταξύ φτωχών; Απλά, γιατί ο κόσμος της φτώχειας είναι για τις ελίτ ένας «ξένος κόσμος», που δεν έχει πολιτική βαρύτητα ή σημαντική εκπροσώπηση, καθώς η εκλογική αποχή είναι κύριο χαρακτηριστικό των υποβαθμισμένων κοινωνικών στρωμάτων – συνήθως συμμετέχει μόνο το 20% σε εκλογικές διαδικασίες. Επίσης, η διατήρηση και, πολύ περισσότερο, η παραγωγή φτώχειας στις καπιταλιστικές δημοκρατίες, μπορεί να εκληφθεί και ως αποτελεσματικό δυναμικό εκφοβισμού της κοινωνίας, η οποία δεν περιορίζεται μόνο στις κοινωνίες σε κρίση και παρακμή.
Ακριβώς σε αυτά τα εγκαταλειμμένα κοινωνικά στρώματα, που συνεχώς διευρύνονται, στοχεύει συστηματικά το AfD, προβάλλοντας θέματα ελκυστικά και για τα περιθωριοποιημένα κοινωνικά στρώματα, όπως: Ελεγχόμενα σύνορα, δραστική μείωση της μετανάστευσης και του ασύλου, κοινότητα αλληλεγγύης, πολιτισμική ταυτότητα, εθνική κυριαρχία, κοινωνική συνοχή. Το θέμα είναι αν, έχοντας απέναντί του όλους τους ισχυρούς θιασώτες της παγκοσμιοποίησης, θα καταφέρει να τα κινητοποιήσει και να ξεπεράσει το σημερινό δημοσκοπικό της ποσοστό.
Μάλλον πολύ δύσκολα, αν ληφθεί υπόψη ότι, τα τελευταία χρόνια, από το πολιτικό προσκήνιο της Γερμανίας έχει αποσυρθεί το κατώτερο ένα τρίτο της κοινωνίας, στους οποίους περιλαμβάνεται για παράδειγμα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των οικογενειών των 1,5 εκατομμυρίων παιδιών (το ένα στα εφτά παιδιά) που εξαρτώνται από μια πενιχρή κοινωνική πρόνοια. Ακόμη όμως και αν η «προστάτιδα των δυτικών αξίων», Μέρκελ, ξανακερδίσει την καγκελαρία, ελέω μιας φθίνουσας κι απαξιωμένης σοσιαλδημοκρατίας ή των φονταμενταλιστών της παγκοσμιοποίησης Πρασίνων, η αριστοτελική ρήση, «Η φτώχεια είναι γονιός της επανάστασης και του εγκλήματος», θα είναι η νέα γερμανική πραγματικότητα, που θα επηρεάζει και όλη την Ευρώπη.
