Η έλευση Χόλμπρουκ: Η Κύπρος δεν είναι Βοσνία

του Χρ. Λαζαρίδη, από το Άρδην τ. 9, Αύγουστος 1997

Οι συ­νο­μι­λί­ες για το Κυ­πρια­κό βρί­σκο­νται στον “α­στε­ρι­σμό Χόλ­μπρουκ”. Ο­που το ζη­τού­με­νο δεν εί­ναι α­σφα­λώς μια “δί­και­η” ού­τε μια “βιώ­σι­μη” λύ­ση – ού­τε καν μια λύ­ση που θα “βελ­τιώ­νει κά­πως” τα τε­τε­λε­σμέ­να της ει­σβο­λής. Το ζη­τού­με­νο εί­ναι μια “λύ­ση” χει­ρό­τε­ρη κι α­πο την ί­δια την δι­χο­τό­μη­ση.
Αλ­λω­στε, αυ­τό, κι αν α­κό­μα αρ­νού­μα­στε να το πα­ρα­δε­χθού­με ε­μείς ή­δη το πα­ρα­δέ­χε­ται ο ξε­νος τύ­πος: Ο­μο­λο­γεί­ται α­πο τους βρε­τα­νούς, ό­τι η λύ­ση Συ­νο­μο­σπον­δί­ας που ε­τοι­μά­ζε­ται, εί­ναι χει­ρό­τε­ρη για τους Ελ­λη­νο­κυ­πρί­ους α­πο τη λύ­ση δι­χο­τό­μη­σης που έ­χει ή­δη de facto ε­πι­βλη­θεί.
Πράγ­μα­τι, αυ­τή τη στιγ­μή οι Ελ­λη­νο­κύ­πριοι α­σκούν πλή­ρη έ­λεγ­χο στο ε­λεύ­θε­ρο τμή­μα της Κύ­πρου. Αν, ό μη γέ­νοι­το, συμ­φω­νού­σαν Συ­νο­μο­σπον­δί­α, θα έ­χα­ναν τον πλή­ρη έ­λεγ­χο πά­νω στις ε­λεύ­θε­ρες πε­ριο­χές, α­φού θα ή­σαν α­να­γκα­σμέ­νοι να πα­ρα­χω­ρή­σουν διευ­ρυ­μέ­να δι­καιώ­μα­τα βέ­το στο Ο­μό­σπον­δο κρα­τί­διο των Τουρ­κο­κυ­πρί­ων, ε­πι του συ­νό­λου των υ­πο­θέ­σε­ων της Συ­νο­μο­σπον­δί­ας. Ε­τσι οι Τούρ­κοι θα α­πο­κτού­σαν έ­λεγ­χο σε ό­λη την Κύ­προ χω­ρίς να ρί­ξουν του­φε­κιά! Θα ο­λο­κλή­ρω­ναν τα κε­κτη­μέ­να της ει­σβο­λής με ελ­λη­νι­κές υ­πο­γρα­φές, ά­ρα χω­ρίς να εί­ναι πλέ­ον “πα­ρά­νο­μοι”.
Προ­κει­μέ­νου να κερ­δί­σουν οι Ελ­λη­νο­κύ­πριοι μια λω­ρί­δα ε­δά­φους, ί­σο με το 6% της Κύ­πρου – δη­λα­δή μια πε­ριο­χή ό­σο το Πα­γκρά­τι, η Και­σα­ρια­νή και η Δάφ­νη μα­ζί – θα πα­ρα­χω­ρού­σαν συ­γκυ­ριαρ­χί­α στους Τουρ­κο­κυ­πρί­ους, και θα με­τα­τρέ­πο­νταν σε κρά­τος-δο­ρυ­φό­ρο της Α­γκυ­ρας. Κι ε­πει­δή τέ­τοια εί­δους “συ­νταγ­μα­τι­κά τέ­ρα­τα” δεν ε­μπνέ­ουν στα­θε­ρό­τη­τα, κα­τά πά­σαν πι­θα­νό­τη­τα θα πα­ρα­τη­ρεί­το φυ­γή κε­φα­λαί­ων α­πο την Κύ­προ. Κι ε­τσι οι Ελ­λη­νο­κύ­πριοι θα ε­χα­ναν και την αυ­το­νο­μί­α τους και το οι­κο­νο­μι­κό θαύ­μα που κα­τά­φε­ραν να οι­κο­δο­μή­σουν. Θα έ­χα­ναν δη­λα­δή τα πά­ντα για να “κερ­δί­σουν” ε­λά­χι­στα…

Πού “κολ­λά­ει” η μέ­θο­δος Χόλ­μπρουκ

Υ­πάρ­χουν βε­βαί­ως, α­πο την άλ­λη πλευ­ρά η δο­κι­μα­σμέ­νη “μέ­θο­δος Χόλ­μπρουκ” - των α­σφυ­κτι­κών πιέ­σε­ων κι εκ­βια­σμών, πέ­ρα α­πο τη “συ­νή­θη” δι­πλω­μα­τι­κή πρα­κτι­κή (άλ­λω­στε, ο κ. Χόλ­μπρουκ δεν εί­ναι δι­πλω­μά­της κα­ριέ­ρας). Υ­πάρ­χουν ό­μως κι εγ­γε­νή ε­μπό­δια για να ε­πι­τύ­χει η μέ­θο­δος αυ­τή στο Κυ­πρια­κό:
— Πρώ­τον, στην Κύ­προ υ­πάρ­χει ο κ. Ντεν­κτάς, και λό­γω της πα­ρα­τα­τε­τα­μέ­νης α­κυ­βερ­νη­σί­ας στην Α­γκυ­ρα, η θέ­ση του Τουρ­κο­κυ­πρί­ου η­γέ­τη εί­ναι σή­με­ρα πε­ρισ­σό­τε­ρο α­να­βαθ­μι­σμέ­νη πα­ρά πο­τέ. Αλ­λά για να ε­πι­τύγ­χα­ναν οι πιέ­σεις Χόλ­μπρουκ η θέ­ση του κ. Ντεν­κτάς έ­πρε­πε να α­πο­δυ­να­μω­θεί. Ο­πως α­κρι­βώς α­πο­δυ­να­μώ­θη­κε ο  Κά­ρα­τζικ για να υ­πάρ­ξει η Συν­θή­κη του Ντέ­η­τον για τη Βο­σνί­α. Στο Ντέ­η­τον ο Χόλ­μπρουκ μπο­ρού­σε να στη­ρι­χτεί στον Μι­λό­σε­βιτ­ς για να πιέ­σει τον Κά­ρα­τζικ. Στο Κυ­πρια­κό δεν μπο­ρεί να στη­ρι­χτεί σε ο­ποιον­δή­πο­τε πο­λι­τι­κό της Α­γκυ­ρας για να πιέ­σει τον Ντεν­κτάς. 
— Δεύ­τε­ρον, ό­πως εί­δα­με, οι Ελ­λη­νο­κύ­πριοι πρέ­πει να σπρω­χθούν πέ­ρα α­πο τα ό­ρια της “αυ­το­κτο­νί­ας” για να δε­χθούν την λύ­ση που τους ε­τοι­μά­ζει ο κ. Χόλ­μπρουκ. Κι αυ­τό δεν εί­ναι εύ­κο­λο. Στη Βο­σνί­α, ο κ. Χόλ­μπρουκ πί­ε­σε α­σφυ­κτι­κά τους Βο­σνιο­σέρ­βους, να δε­χθούν αυ­τό α­κρι­βώς το ο­ποί­ο...οι ί­διοι ζή­τα­γαν εξ αρ­χής: δια­με­λι­σμό της Βο­σνί­ας - και μά­λι­στα σε ε­δα­φι­κή βά­ση κα­λύ­τε­ρη α­πο ε­κεί­νην που ή­ταν πρό­θυ­μοι να α­πο­δε­χθούν πριν τον πό­λε­μο και για να μη κά­νουν τον πό­λε­μο. (ό­πως ο­μο­λό­γη­σε στο βι­βλί­ο του ο τε­λευ­ταί­ος α­με­ρι­κα­νος πρέ­σβυς στην ε­νιαί­α Γιου­γκο­σλα­βί­α, Ζίμ­μερ­μαν). Στην Κύ­προ ο  Χολ­μπρουκ ζη­τά­ει α­πο τους Ελ­λη­νο­κυ­πρί­ους να πα­ρα­χω­ρή­σουν πε­ρισ­σό­τε­ρα απ’ ό­σα έ­χα­σαν το 1974.
— Τρί­τον, στην Βο­σνί­α ο κ. Χόλ­μπρουκ “ε­ξαρ­γύ­ρω­νε” στο τρα­πέ­ζι των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων, α­με­ρι­κα­νι­κές στρα­τιω­τι­κές πιέ­σεις σε βά­ρος ε­κεί­νων που κέρ­δι­ζαν μέ­χρι τό­τε τον πό­λε­μο κι εί­χαν πε­ρι­θώ­ρια για πα­ρα­χω­ρή­σεις: των Βο­σνιο­σέρ­βων. Α­πο ά­πο­ψη στρα­τιω­τι­κή/ δι­πλω­μα­τι­κή η κα­τά­στα­ση στην Κύ­προ εί­ναι α­κρι­βώς α­ντί­στρο­φη ε­κεί­νης που ε­πι­κρα­τού­σε στη Βο­σνί­α. Στο Ντέ­η­τον ε­κεί­νο που α­πέ­δω­σε ή­ταν τα α­με­ρι­κα­νι­κά στρα­τιω­τι­κά πληγ­μα­τα σε βά­ρος των Βο­σνιο­σέρ­βων - κί ό­χι βέ­βαια, οι “μα­γι­κές” δι­πλω­μα­τι­κές ι­κα­νό­τη­τες του κ. Χολ­μπρουκ. Στην Κύ­προ δεν προ­βλέ­πε­ται να υ­πάρ­ξουν α­ντί­στοι­χα στρα­τιω­τι­κά πλήγ­μα­τα κα­τά των τουρ­κι­κων θέ­σε­ων. Συ­νε­πώς, με ή χω­ρίς την α­νά­μι­ξη Χόλ­μπρουκ, πά­σα συ­σχέ­τι­ση Κύ­πρου-Βο­σνί­ας, εί­ναι α­φε­λής.
— Τέ­ταρ­τον, στην Ελ­λά­δα υ­πάρ­χουν ή­δη ε­σω­τε­ρι­κές α­ντι­στά­σεις για μια συ­νο­λι­κή α­να­δια­πραγ­μά­τευ­ση με την Τουρ­κί­α στο Αι­γαί­ο. Και υ­πάρ­χει έ­ντο­νος σκε­πτι­κι­σμός για τη σκο­πι­μό­τη­τα μιας λύ­σης Συ­νο­μο­σπον­δί­ας στην Κύ­προ. Α­κό­μα κι αν ο κ. Χόλ­μπρουκ μπο­ρού­σε να βά­λει στο πε­ρι­θώ­ριο τον κ. Ντεν­κτάς στην Κύ­προ (που δεν μπο­ρεί) α­κό­μα κι αν μπο­ρού­σε να βρεί α­ξιό­πι­στο και υ­πεύ­θυ­νο συ­νο­μι­λη­τή στην Α­γκυ­ρα (που για την ώ­ρα δεν φαί­νε­ται πι­θα­νό), ώ­στε να ε­πι­δει­χθεί ε­κεί­νη η “ευε­λι­ξί­α” α­πο τουρ­κι­κής πλευ­ράς που θα πα­γί­δευε τους ελ­λη­νο­κυ­πρί­ους σε μια αυ­το­χει­ρια­στι­κή πο­λι­τι­κή αλ­λε­πάλ­λη­λων κι ο­δυ­νη­ρών υ­πο­χω­ρή­σε­ων - α­κό­μα κι αν ί­σχυαν ό­λα αυ­τά, θα χρεια­ζό­ταν μια ελ­λη­νι­κή πο­λι­τι­κή η­γε­σί­α με πλή­ρη ά­νε­ση κι­νή­σε­ων.Τέ­τοια η­γε­σί­α, ό­μως, δεν υ­πάρ­χει...
Ο­πως έ­δει­ξε η κρί­ση στις Υ­μιες νή­σους, η Ελ­λη­νι­κή η­γε­σί­α εί­ναι, έ­τοι­μη να υ­πο­χω­ρεί μό­νον ο­ρια­κά υ­πο α­σφυ­κτι­κές στρα­τιω­τι­κές πιέ­σεις - ε­πει­δή νιώ­θει α­να­σφα­λής. Αλ­λά, για τον ί­διο α­κρι­βώς λό­γο - ε­πει­δή νιώ­θει α­να­σφα­λής  - η ελ­λη­νι­κή πο­λι­τι­κή η­γε­σί­α δεν εί­ναι ι­κα­νή για μεί­ζο­νες ο­δυ­νη­ρούς συμ­βι­βα­σμούς. Αν έ­νιω­θε α­σφα­λής, ί­σως και να μπο­ρού­σε ευ­κο­λό­τε­ρα να α­πο­δε­χθεί συ­γκυ­ριαρ­χί­α στο Αι­γαί­ο, για πα­ρά­δειγ­μα - χω­ρίς να α­νη­συ­χεί για την κυ­ριαρ­χί­α της ε­πι των νη­σιών στο α­να­το­λι­κό Αρ­χι­πέ­λα­γος. Αλ­λά με δε­δο­μέ­νη την ελ­λη­νι­κή α­να­σφά­λεια, η ι­κα­νό­τη­τά της προς συμ­βι­βα­σμό ε­λα­χι­στο­ποιεί­ται.

Α­προσ­δό­κη­τα συ­μπε­ρά­σμα­τα

Στο ση­μεί­ο αυ­τό ο­δη­γού­μα­στε σε έ­να συ­μπέ­ρα­σμα, ό­χι προ­φα­νές:
Οι α­με­ρι­κα­νοί αρ­χί­ζουν ή­δη να συ­νει­δη­το­ποιούν ό­τι ζη­τούν α­πο την Ελ­λά­δα, χω­ρίς να ε­μπλα­κεί σε πό­λε­μο, να υ­πο­στεί συρ­ρί­κνω­ση που άλ­λες χώ­ρες, α­κό­μα και με­τά α­πο ο­δυ­νη­ρή ήτ­τα αρ­νού­νται να προ­συ­πο­γρά­ψουν! Συ­νει­δη­το­ποιούν α­κο­μα, ό­τι μια υ­περ­βο­λι­κή εν­δυ­νά­μω­ση της Τουρ­κί­α πι­θα­νόν να την κα­τα­στή­σει α­νε­ξέ­λε­γκτη, α­πο­στα­θε­ρο­ποιώ­ντας ο­λό­κλη­ρη την πε­ριο­χή - χώ­ρια που ή ά­νο­δος του ι­σλα­μι­σμού στην Τουρ­κί­α έ­τσι κι αλ­λιώς θέ­τει σε κίν­δυ­νο την στρα­τη­γι­κή σχέ­ση της Τουρ­κί­α με τη Δύ­ση. 
Αυ­τός εί­ναι έ­νας πρό­σθε­τος λο­γος για την Ουά­σι­γκτων να α­να­ζη­τεί α­πό τώ­ρα “ε­φε­δρι­κά ε­ρεί­σμα­τα” στην πε­ριο­χή, σε πε­ρί­πτω­ση που η Τουρ­κί­α εί­τε δια­λυ­θεί εί­τε κα­τρα­κυ­λί­σει στον Ι­σλα­μι­σμό εί­τε κα­τα­στεί α­πο­λύ­τως α­νε­ξέ­λε­γκτη εί­τε γί­νει α­πο­στα­θε­ρο­ποι­η­τι­κή. Σε ό­λα αυ­τά τα εν­δε­χό­με­να - τα ο­ποί­α α­ντι­με­τω­πί­ζο­νται πλέ­ον ως πο­λυ πι­θα­νά - η Ουά­σι­γκτων θα χρεια­ζό­ταν “ε­φε­δρι­κά” ε­ρεί­σμα­τα στην πε­ριο­χή και τέ­τοια ε­ρεί­σμα­τα κυ­ρί­ως στην Ελ­λά­δα μπο­ρεί να τα βρεί.
Συ­νε­πώς ού­τε η α­πό­λυ­τη “δο­ρυ­φο­ρο­ποί­η­ση” της Ελ­λά­δας α­πο την Τουρ­κί­α εί­ναι πλέ­ον συμ­φέ­ρου­σα για τα μα­κρο­χρό­νια συμ­φέ­ρο­ντα των Η­ΠΑ, ού­τε η “τα­πεί­νω­ση” της Ελ­λά­δας α­πο την Α­γκυ­ρα. Α­ντί­θε­τα, φαί­νε­ται πο­λύ πιο συμ­φέ­ρου­σα μια δύ­σκο­λη ι­σορ­ρο­πί­α με­τα­ξύ των δύ­ο χω­ρών, μια ι­σορ­ρο­πί­α που θα α­πέ­τρε­πε τη σύ­γκρου­ση με­τα­ξύ τους και θα συ­γκρα­τού­σε τους τουρ­κι­κούς τυ­χο­διω­κτι­σμούς προς άλ­λες κα­τευ­θύν­σεις. Γε­νι­κά εί­ναι πα­ρά­λο­γο να υ­πο­θέ­σου­με ό­τι οι Α­με­ρι­κα­νοί α­πο­φά­σι­σαν να στη­ρί­ξουν πλή­ρως τους τυ­χο­διω­κτι­σμούς της Α­γκυ­ρας και να κα­τα­στή­σουν ε­χθρούς τους ό­λα τα άλ­λα κρά­τη της πε­ριο­χής, πο­ντά­ρο­ντας τα “ρέ­στα” τους σε έ­να κα­θε­στώς το ο­ποί­ο οι ί­διοι α­να­γνω­ρί­ζουν ο­τι βρί­σκε­ται σε κα­τά­στα­ση δια­λυ­σης, κι έ­χει α­βέ­βαιο μέλ­λον. Ο­ντως η υ­πό­θε­ση αυ­τή δεν μοιά­ζει ορ­θο­λο­γι­κή...

Η μέ­ση ο­δός - πέ­ρα α­πο τα ά­κρα

Ο­σο η ε­σω­τε­ρι­κή κρί­ση της Τουρ­κί­α κο­ρυ­φώ­νε­ται, τό­σο α­να­δει­κνύ­ε­ται η δυ­να­τό­τη­τα της Ελ­λά­δας να παί­ξει το ρό­λο “ε­φε­δρι­κού” το­πι­κού ε­ρεί­σμα­τος για τις Η­ΠΑ. Μό­νο που ε­μείς οι ί­διοι δεν το βλέ­που­με έ­τσι. Μέ­χρι στιγ­μής α­ντι­με­τω­πί­ζου­με τις Η­ΠΑ εί­τε ως τη δύ­να­μη που θα μας “σώ­σει” (α­πο την Τουρ­κί­α) εί­τε ώς τη δύ­να­μη που “βυσ­σο­δο­μεί” να μας ε­ξα­φα­νί­σει (μέ­σω Τουρ­κί­ας)! 
Το ΠΑ­ΣΟΚ, για την α­κρί­βεια, έ­χει δια­γρά­ψει μια πλή­ρη με­τα­κί­νη­ση α­πό το έ­να ά­κρο (του υ­στε­ρι­κού α­ντια­με­ρι­κα­νι­σμού) στο άλ­λο ά­κρο (της σχε­δόν συ­μπλεγ­μα­τι­κής υ­πο­τα­γής στην Ουά­σι­γκτων), χω­ρίς “εν­διά­με­σο σταθ­μό” και χω­ρίς να ε­ξε­τα­στεί η δυ­να­τό­τη­τα α­να­διά­τα­ξης των συμ­μα­χι­κών σχέ­σε­ων στην πε­ριο­χή. Ι­σα-ί­σα τη στιγ­μή που ο ρό­λος της Τουρ­κί­ας γί­νε­ται πιο προ­βλη­μα­τι­κός και η συμ­μα­χι­κή της α­ξιο­πι­στί­α αμ­φι­σβη­τεί­ται ε­ντο­νό­τε­ρα...
Πρέ­πει να εκ­με­ταλ­λευ­τού­με και την ε­σω­τε­ρι­κή κρί­ση της Τουρ­κί­ας και την α­πο­στα­θε­ρο­ποί­η­ση των πα­ρα­δο­σια­κών “στα­θε­ρών” της ε­ξω­τε­ρι­κής της συ­μπε­ρι­φο­ράς, Μπο­ρού­με να εκ­με­ταλ­λευ­τού­με την ε­σω­τε­ρι­κή κρί­ση και τους ε­ξω­τε­ρι­κούς τυ­χο­διω­κτι­σμούς της Α­γκυ­ρας, για να διεκ­δι­κή­σου­με ε­νι­σχυ­μέ­νη συμ­μα­χι­κή στή­ρι­ξη ε­ξι­σορ­ρό­πη­σης του κε­νού που μπο­ρεί να α­φή­σει, εί­τε η διά­λυ­ση της Τουρ­κί­ας εί­τε η “υ­περ­βο­λι­κή αυ­το­νό­μη­σή” της. 
Αυ­τή εί­ναι και η μό­νη “μέ­ση ο­δός”: Ού­τε υ­στε­ρι­κός α­ντια­με­ρι­κα­νι­σμός ού­τε πα­νι­κό­βλη­τη δου­λι­κό­τη­τα έ­να­ντι των Η­ΠΑ - προ­σπά­θεια να διεκ­δι­κή­σου­με ρό­λους που θα μας ο­δη­γούν σε σύ­γκλι­ση με τους συμ­μα­χι­κούς υ­πο­λο­γι­σμούς πε­ρι­φε­ρεια­κής στα­θε­ρό­τη­τας και θα ε­ξυ­πη­ρε­τούν στο α­κέ­ραιο τα ε­θνι­κά μας συμ­φέ­ρο­ντα α­σφα­λεί­ας.
Ε­πι τέ­λους, πρέ­πει ε­νη­λι­κιω­θού­με στην ε­ξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή. Να α­πορ­ρί­ψου­με τις “α­κραί­ες” συ­μπε­ρι­φο­ρές, και κυ­ρί­ως να α­πορ­ρί­ψου­με τα πο­λι­τι­κή α­διέ­ξο­δα ό­σων μας με­τα­κι­νούν α­πο το έ­να ά­κρο στο άλ­λο, α­πο­δυ­να­μώ­νο­ντας συ­νε­χώς τη θέ­ση, το κύ­ρος και την α­ξιο­πι­στί­α της χώ­ρας.