του Μιχάλη Χατζηπέτρου από τη Ρήξη φ. 90 που κυκλοφορεί σήμερα
Ένα από τα διασημότερα ανέκδοτα που κυκλοφόρησε τους τελευταίους μήνες στα δημοσιογραφικά γραφεία είναι το «κυβέρνηση Σημίτη με πρωθυπουργό Σαμαρά». Μόνο την εξέλιξη της ευρύτερης οικογένειας Παπακωνσταντίνου αν δει κανείς μπορεί άνετα να συμπεράνει ότι υπάρχει μια άτυπη λίστα προαγωγών του εκσυγχρονισμού, που τελειώνει είτε με τιμητικές αποστρατείες, είτε με ανάκληση από την εφεδρεία. Κλασικό παράδειγμα η παραπάνω οικογένεια. Ο τελών υπό προανακριτική έρευνα τέως τσάρος της οικονομίας Παπακωνσταντίνου ξεκίνησε ως σύμβουλος επί θεμάτων πληροφορικής του Κ.Σημίτη. Πολλάκις αποτυχών να εκλεγεί στην Κοζάνη, βρέθηκε με απόφαση του ΓΑΠ αρχικά εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ, μετά επικεφαλής της λίστας στις ευρωεκλογές, ύστερα στο Επικρατείας και μετά υπουργός Οικονομικών επί ΓΑΠ, και Περιβάλλοντος στην κυβέρνηση Παπαδήμου.
Σ το ίδιο χρονικό διάστημα, η στενή συγγενής του Ε.Παπακωνσταντίνου ήταν συνεχώς νομικός σύμβουλος του γνωστού ΕΛΙΑΜΕΠ, ενώ με έκπληξη συνειδητοποιήσαμε, ελέω λίστας Λαγκάρντ ότι μέχρι πριν λίγες μέρες ήταν και στο ΤΑΙΠΕΔ (το γνωστό μνημονιακό ταμείο ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας).
Πάρτε και τον ίδιο τον κ. Στουρνάρα. Σύμβουλος του Γ. Παπαντωνίου ως συγγραφέας πονημάτων περί εκσυγχρονισμού, μετά κορυφαίος εμπειρογνώμονας της κυβέρνησης Σημίτη και αρχιτέκτονας του κόλπο γκρόσο με την Γκόλντμαν Σακς, για την είσοδο της Ελλάδας στο ευρώ. Πρόεδρος του ΙΟΒΕ του ΣΕΒ και γνωστός διαπρύσιος κήρυξ του μνημονίου ως επιφανής τεχνοκράτης, και εσχάτως Τσάρος της Οικονομίας της κυβέρνησης συνεργασίας.
Οι σχέσεις με τους Γερμανούς
Βεβαίως, βασική προωθητική δύναμη της εκσυγχρονιστικής επέλασης μέσα στην κρατική μηχανή, είναι η σύνδεσή τους με τους Γερμανούς.
Εκείνο που έχει λησμονηθεί είναι ότι, αυτή, κατά κάποιον τρόπο προϋπάρχει της συγκρότησής τους σε διακριτό πολιτικό ρεύμα μέσα στο ΠΑΣΟΚ.
Το 1986, με τον Σημίτη υπουργό Εθνικής Οικονομίας και την οικονομική στροφή του ΠΑΣΟΚ, έχουμε τη μεγάλη διάσπαση της ΠΑΣΚΕ στη ΓΣΕΕ. Εκείνη την εποχή, ο τότε αντιπρόεδρος της ΓΣΕΕ Γ. Παπαμιχαήλ, γράφει μια μπροσούρα που την κυκλοφορούν μαζικά οι τότε διαγραμμένοι συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ. Στην μπροσούρα καταγγέλλεται ότι στην Αθήνα έχει εγκατασταθεί κλιμάκιο του γερμανικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος Φ. Έμπερτ με επικεφαλής τον κοινωνιολόγο Ακίμ Μέλερ. Ο Μέλερ είχε προτείνει στην ΠΑΣΚΕ συγκεκριμένη τεχνική και οικονομική βοήθεια. Μετά τον χαμό που έγινε στο συνδικαλιστικό του ΠΑΣΟΚ της εποχής, το Φ. Έμπερτ αποχώρησε, για να επανεμφανιστεί στην Αθήνα το 2012.
Τα πρώτα χρόνια
Μετά το φοβερό ’89 και την πρωθυπουργία Μητσοτάκη των αρχών του ’90, για πρώτη φορά αρχίζει να αναδύεται η διακομματική διάσταση του εκσυγχρονισμού και δη οι γερμανικές του εκλεκτικές συγγένειες.
Η σχέση της οικογένειας Μητσοτάκη με τη Γερμανία είναι γνωστές από τις δεκαετίες ’60-’70. Ο πολύς Στέφανος Μάνος, ως υπουργός Οικονομίας της ΝΔ και γνωστός διαπρύσιος κήρυξ του εκσυγχρονισμού, εκφράζει ανοιχτά το κοινωνικό πρόγραμμα του εκσυγχρονισμού, μαζί με τη θυγατέρα Ντ. Μπακογιάννη: Δραματική συρρίκνωση των μεσοστρωμάτων μέσω φορολογίας και άγριο άνοιγμα της αγοράς στον ξένο ανταγωνισμό. Είναι διαβόητη η δήλωση του Μάνου στον τομέα μικρομεσαίων της ΝΔ, την εποχή εκείνη, το αλήστου μνήμης, «ήρθα για να πάρω κι όχι να δώσω… είμαι ο γιος του πάρτα όλα».
Την ίδια στιγμή, προεξάρχοντος του Κ.Σημίτη, εμφανίζεται και ο εκσυγχρονισμός στο ΠΑΣΟΚ. Αντιανδρεϊσμός, συρρίκνωση του δημόσιου τομέα μέσω του δήθεν εξορθολογισμού, περιορισμός των μεσοστρωμάτων μέσω του ανοίγματος της αγοράς και αντιεθνικισμός είναι τα προτάγματα των πασόκων εκσυγχρονιστών. Ο γερμανοτραφής Κ. Σημίτης, που ο αδερφός του, Σπύρος, είναι επικεφαλής της πανίσχυρης γερμανικής υπηρεσίας προστασίας Συντάγματος, συναντά πολιτικά τον Μιχάλη Παπακωνσταντίνου (θείο του τωρινού πρωταγωνιστή των εξελίξεων), ο οποίος, ως υπουργός Εξωτερικών του Μητσοτάκη, θα κάνει την περιβόητη δήλωση για τα εθνικά θέματα: «Και τι θέλετε να κάνουμε; Τον παλικαρά;»
Την ίδια εποχή, ο εκσυγχρονισμός αναδύεται και στην αριστερά. Απ’ τους Οικολόγους Εναλλακτικούς μέχρι τον μακαρίτη Μιχάλη Παπαγιαννάκη του Συνασπισμού, αναπτύσσεται η ίδια προβληματική. Άχτι στους μικρομεσαίους και τους αγρότες «που εμποδίζουν την αύξηση της μισθωτής εργασίας ως διαδικασίας κοινωνικού εκσυγχρονισμού» και αντιεθνικισμός, «μιας και ο παρωχημένος πατριωτισμός δεν έχει νόημα την εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ενιαίας αγοράς».
Τότε για πρώτη φορά διαπιστώνεται ότι υπό τον μανδύα του εκσυγχρονισμού υπάρχει ένα κοινό νήμα που ενώνει μητσοτακικούς, ομάδα Σημίτη και εκσυγχρονιστές του Συνασπισμού. Σύμφωνα με το καλά ενημερωμένο και επιτυχημένο περιοδικό Φλας της εποχής, εκδόσεων Κόκκαλη, το νήμα συνδεόταν μέσω των Μπακογιάννη, Γιάνναρου, Σημίτη, ενώ είναι γνωστό ότι τη θέση του θανόντος Γιάνναρου είχε πάρει ο Παπαγιαννάκης.
Με την επικράτηση Καραμανλή στην ηγεσία της ΝΔ οι εκσυγχρονιστές υποχωρούν στους κόλπους της, ενώ η θυγατέρα Μητσοτάκη προσπαθεί να εδραιώσει ρόλο νούμερο 2 του κόμματος.
Διόλου τυχαία, την ίδια εποχή το πρώτο κύμα εκσυγχρονιστών του ΣΥΝ διασπάται από το κόμμα και κατευθύνεται στο ΠΑΣΟΚ, με επικεφαλής τον Μπίστη. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνη την εποχή ο Σημίτης απολάμβανε μια προκλητική στήριξη, που ξεκινούσε απ’ τους Μητσοτακικούς της ΝΔ και έφτανε μέχρι και τον Λ. Κύρκο. Απίστευτο αλλά και εξαιρετικά ασυνήθιστο για τα ήθη της αριστεράς, αποτέλεσε η συνάντηση Σημίτη-Παπαγιαννάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, της οποίας το περιεχόμενο δεν μαθεύτηκε ποτέ.
Κατά τη διάρκεια της οκτάχρονης διακυβέρνησης Σημίτη, θα αναδειχθούν όλα τα πρόσωπα που θα παίξουν κεντρικό ρόλο στις μνημονιακές κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά: Στουρνάρας, Ράπανος, Ζανιάς, Παπακωνσταντίνου, Παπαδήμος και πολλοί άλλοι, ων ουκ έστι αριθμός.
Εκείνο που δεν είναι γνωστό, σε μεγάλα τμήματα του ευρύτερου αντιμνημονιακού χώρου, είναι ότι ο εθνομηδενισμός αποτελεί το κυριότερο απ’ τα νήματα που ενώνουν τον αριστερό και δεξιό εκσυγχρονισμό. Διόλου τυχαία και η ένοχη σιωπή του μεγαλύτερου μέρους της αριστεράς στο φαινόμενο Ρεπούση. Για την οποία, το Βήμα έγραφε πριν από μερικούς μήνες ότι ακόμα και ο Σταθάκης του ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί ακόμα πολύ στενές επαφές μαζί της.
Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι μόνο οι γελοίες αναλύσεις τύπου Γαϊτάνη ή και οι ιδίου περιεχομένου, πιο κομψές παρεμβάσεις του Γ. Μηλιού, που εμποδίζουν την αριστερά να θέσει ως προμετωπίδα της μια συγκρότηση ΕΑΜικού τύπου, την οποία τόσο πολλή ανάγκη έχει ο τόπος. Είναι η όλη αντίληψη που απουσιάζει, περί του ρόλου του έθνους-κράτους ως πεδίου δημοκρατίας, δικαιοσύνης και προστασίας. Είναι και η έλλειψη παιδείας και ανάλυσης για την πορεία του ελληνικού έθνους και την διότυπα αποικιακή του συγκρότηση μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς.
Κοινώς, η εθνομηδενιστική οπτική παραμορφώνει εντελώς τον τρόπο αντίληψης της μνημονιακής πραγματικότητας: Σύνταγμα, κρατική υπόσταση, εθνικό δίκαιο και, πολύ πιθανώς, οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας παραμένουν υπό ευρεία ιδεολογική απαξίωση στους κόλπους της αριστεράς.
Κάπως έτσι διαχέονται τα πλοκάμια της εξουσίας που εσχάτως την αποκαλέσαμε «μνημονιακή». Ωστόσο, είναι σαφές ότι, μέσα από ιδεολογικοπολιτικές διαδρομές, αγγίζουν και ευαίσθητους και κρίσιμους κόμβους του αντιμνημονιακού χώρου. Χαρακτηριστική είναι άποψη που δημοσίευσε ο Αντώνης Λιάκος στο Βήμα, παρουσιάζοντας το βιβλίο του επί πολλά χρόνια συνδαιτυμόνα του Σημίτη, Κωνσταντίνου Τσουκαλά: «Το μείγμα ιστορίας ανάμεσα στα επιτεύγματα της Ελλάδας ως του αγαπημένου παιδιού της Δύσης και στη μεγαλομανία ως του καλο/κακομαθημένου δυτικού παιδιού δημιούργησε μια δυναμική: η χώρα μπορούσε να προσαρμόζεται στις εκάστοτε μεταβολές του διεθνούς περιβάλλοντος, χωρίς εν τούτοις να αλλάζει. Ωστόσο αυτή η διαδικασία δεν εξέφραζε κάποιο μυθικό ελληνικό πνεύμα ούτε την αδάμαστη δύναμη του Ελληνισμού. Η Ελλάδα είχε την άνεση της μη επώδυνης προσαρμογής, επειδή ήταν το προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης στην αποικιοκρατούμενη ή υπό αποικιοποίηση Ανατολή». Πώς συνδυάζονται τώρα απόψεις του τύπου «Ελλάδα η κακομαθημένη των δυτικών», που περισσότερο θυμίζουν Ράμφο και Μανδραβέλη, με την αντιμνημονιακή τοποθέτηση του Λιάκου στον ΣΥΡΙΖΑ μόνο ένας θεός ξέρει –και ο εκσυγχρονιστικός λεβιάθαν που μάχεται να συγκρατήσει τη θέση του μέσα στα ερείπια του πολιτικού συστήματος.
Υ.Γ. Για να τελειώσουμε εκεί που αρχίσαμε: Ο γενάρχης της οικογένειας Παπακωνσταντίνου, πήρε το 1941, επί κατοχικής κυβέρνησης Τσολάκογλου, το δικαίωμα να λειτουργεί μονοπωλιακά το πρώτο θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο στην Πτολεμαΐδα. Ο γιος του, Μιχάλης Παπακωνσταντίνου, ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως υποψήφιος με τον Γκοτζαμάνη, τον κατοχικό υπουργό που υπέγραψε το αναγκαστικού δάνειο με τους Γερμανούς. Μετά από μια θητεία στις κυβερνήσεις του δημοκρατικού κέντρου, κατέληξε υπ. Εξωτερικών του Μητσοτάκη. Πολιτικός κληρονόμος του, ο ανιψιός του, Γ. Παπακωνσταντίνου, ελέω ΓΑΠ αρχιτέκτονας του καταστροφικού μνημονίου. «Οι Γερμανοί ξανάρχονται», φωνάζουν οι κωμωδιογράφοι κι ο σοφός λαός στην τραγική του καθημερινότητα. Σάμπως έφυγαν και ποτέ.
