Ο αγωνιστικός Σεπτέμβρης των εκπαιδευτικών, που έληξε άδοξα
Του Σπύρου Βαζούρα, Eκπαιδευτικού – μέλους ΔΣ ΕΛΜΕ Βοιωτίας
Ο φετινός Σεπτέμβρης αποτέλεσε ένα κομβικό σημείο για το συνδικαλιστικό κίνημα των καθηγητών στη Δημόσια Εκπαίδευση. H προαναγγελλόμενη σύγκρουση με την κυβερνητική πολιτική πραγματοποιήθηκε, αλλά έληξε σύντομα και μάλλον άδοξα. Και, το σημαντικότερο, ανέδειξε το εύρος ενός στρατηγικού αδιεξόδου. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Η κυβερνητική πολιτική που εφαρμόζεται, υλοποιώντας τις μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας, αναδεικνύει ξεκάθαρα τη θέση και την «προτεραιότητα» ενός δημόσιου αγαθού, όπως η εκπαίδευση, σε μια Αποικία Χρέους. Κατάργηση ή υποβάθμιση βασικών και υποστηρικτικών εκπαιδευτικών δομών (ειδικότητες τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, ενισχυτική διδασκαλία, ειδική αγωγή, ολοήμερα δημοτικά σχολεία κ.α.), υποχρηματοδότηση, περιοριστική καταγραφή εκπαιδευτικών αναγκών, δραστική μείωση εκπαιδευτικού προσωπικού αποτελούν μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν το νέο τοπίο στο χώρο της Δημόσιας Εκπαίδευσης.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, στην αποδόμηση της εργασιακής ασφάλειας των εκπαιδευτικών και στη μετατροπή της εργασίας σε “απασχόληση”. Εκεί εστιάζεται και η στρατηγική της κυβέρνησης με τις αναγκαστικές μεταθέσεις, τη διαθεσιμότητα – κινητικότητα – απολύσεις 2.500 εκπαιδευτικών της Τεχνικής Εκπαίδευσης και τις μετατάξεις 4.600 εκπαιδευτικών ειδικοτήτων της Μέσης Εκπαίδευσης. Ο εργασιακός μεσαίωνας που ετοιμάζεται για τους εκπαιδευτικούς γίνεται από όλους αντιληπτός.
Και θα μπορούσε, ίσως, ένας «ουδέτερος» παρατηρητής να μιλήσει για την ανάγκη ενός εξορθολογισμού στη διαχείριση και την αξιοποίηση του εκπαιδευτικού δυναμικού, βλέποντας τις κυβερνητικές επιλογές από μια τέτοια οπτική. Αλλά ακόμη και στη περίπτωση αυτή, είναι φανερό ότι περισσεύει η τυφλή νεοφιλελεύθερη εμμονή, υπερτερεί η μνημονιακή δέσμευση και απουσιάζει ένα εθνικό σχέδιο προσαρμογής που να αξιολογεί τις πραγματικές ανάγκες της εκπαίδευσης στη χώρα.
Από την άλλη πλευρά, το εκπαιδευτικό συνδικαλιστικό κίνημα καλείται να αντιμετωπίσει πειστικά τη νέα πραγματικότητα και να δώσει απαντήσεις. Η ένταση της πολύπλευρης κυβερνητικής επίθεσης στο χώρο της Δημόσιας Εκπαίδευσης συσπειρώνει τους καθηγητές και δημιουργεί –ήδη από την περασμένη άνοιξη– πρωτόγνωρες, ευνοϊκές συνθήκες συνδικαλιστικής παρέμβασης και διεκδίκησης (μαζική συμμετοχή σε συνελεύσεις, ριζοσπαστικοποίηση, ενότητα στη βάση).
Όμως, οι δύο βασικές συνδικαλιστικές εκδοχές –τόσο ο κυβερνητικός όσο και ο μηδενιστικός συνδικαλισμός– αδυνατούν να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες, να σχεδιάσουν, να προτείνουν. Δεν αντιλαμβάνονται την πολιτική ως σχέδιο, αξία, γνώση, μνήμη, πρόβλεψη, προοπτική.
Το 16ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία. Οι δυνάμεις του κυβερνητικού συνδικαλισμού παραμένουν αμήχανες μπροστά στις ραγδαίες εξελίξεις. Οι δυνάμεις του μηδενιστικού συνδικαλισμού, οι παρατάξεις της συνδικαλιστικής Αριστεράς, παραμένουν εγκλωβισμένες, άλλες σε ξεπερασμένες αναλύσεις και πρακτικές, άλλες σε ιδεοληπτικές εμμονές και άλλες σε πολιτικές σκοπιμότητες, αδυνατούν να κερδίσουν σε αξιοπιστία. Καμιά διανοητική προσπάθεια για την παραγωγή νέων εργαλείων, ιδεών, συνθέσεων. Σε πείσμα της πραγματικότητας, οριοθετούν για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς τη «Μητέρα των μαχών».
Ο Σεπτέμβρης πέρασε και ο κλάδος των καθηγητών έχει εισέλθει μηχανιστικά σε μια πολιτική απεργία «διαρκείας», χωρίς σχέδιο και βραχυπρόθεσμους στόχους διεκδίκησης – διαπραγμάτευσης, χωρίς συμμαχίες. Το μέσο γίνεται αυτοσκοπός, η μονοδιάστατη πολιτική στόχευση σύντομα αποσυσπειρώνει, η συναισθηματική έξαρση εκτονώνεται, το αδιέξοδο γίνεται άμεσα ορατό και η εντυπωσιακή απεργιακή συμμετοχή της τάξης του 80-90% των τριών πρώτων ημερών καταρρέει τις επόμενες μέρες σε μονοψήφια ποσοστά.
Οι δύο κυρίαρχες συνδικαλιστικές εκδοχές –κυβερνητικός και μηδενιστικός συνδικαλισμός– αποτέλεσαν και αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου παρακμιακού νομίσματος. Ο καθένας για διαφορετικούς λόγους και με διαφορετικές αναλογίες, κατά τον ύστερο μεταπολιτευτικό κύκλο, οδήγησαν την ΟΛΜΕ σε μακρόχρονη αυτιστική λειτουργία και απαξίωση. Σήμερα, την κατευθύνουν σε στρατηγικό αδιέξοδο. Είτε δεν το αντιλαμβάνονται είτε παριστάνουν πως δεν το βλέπουν. Η άρση του αδιεξόδου προϋποθέτει την άρση των συνδικαλιστικών παθογενειών του ύστερου μεταπολιτευτικού κύκλου και μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την επιστροφή στην πραγματικότητα, την αληθινή πολιτική και την αξιοπιστία.
4 ΣΧΟΛΙΑ
Αυτό το “μηδενιστικός” συνδικαλισμός είναι μια τερατολογία για το ατέρμονο (πραγματικά) αδιέξοδο του αντικυβερνητικού-αριστερού-αντιμνημονιακού συνδικαλισμού. Αντίθετα ο κυβερνητικός συνδικαλισμός αποδειγμένα δεν είναι παρά ένα συνονθύλευμα από πράκτορες της κυβέρνησης και προδότες που πρέπει να καταγγέλλονται με κάθε ευκαιρία. Αυτή η θεωρία των ίσων αποστάσεων για τους “προδότες-πράκτορες” και τους “λάθος” δεν δημιουργεί ούτε τον ποθητό προς τον συγγραφέα του άρθρου, διάλογο, ούτε μπορεί να δώσει τεκμήρια μιας σοβαρής ανάλυσης. Λυπάμαι, αποτελείτε μέρος του προβλήματος, κύριε ΣΒ κι όχι της λύσης του. Καλή πορεία στην Αλήθεια σας.
ΥΓ: Το εθνοαποδομητικό που δεν αφορά όλη την αριστερά έχει μετατραπεί σε εθνομηδενιστικό που αφορά ένα μικρό κομμάτι της και έχει περάσει σαν μηδενιστικό σε καθετί που λέγεται αριστερό. Εγκαινιάζοντας μια νέα ψυχροπολεμική διάθεση να δούμε πού θα βγάλει ο δρόμος… Γιατί το ετεροκαθοριζόμενο και το παρωχημένο δεν σημαίνουν αυτομάτως και μηδενισμός. Ρετσινιά ή λάθος αντίληψη;
Ευχαριστώ για το χρόνο και τον κόπο σου να σχολιάσεις το άρθρο μου.
Η “θεωρία των ίσων αποστάσεων” που αναφέρεις προκύπτει μάλλον εκβιαστικά και άδικα αφού παραγνωρίζεις τη σαφή επισήμανσή μου: “καθένας για διαφορετικούς λόγους και με διαφορετικές αναλογίες”.
Για την πρώτη εκδοχή μάλλον αυτονόητα συμφωνούμε.
Για την δεύτερη εκδοχή είναι παρήγορο, όμως, που αναγνωρίζεις ως πραγματικό κι συ: “το ατέρμονο (πραγματικά) αδιέξοδο του αντικυβερνητικού-αριστερού-αντιμνημονιακού συνδικαλισμού”.
Σε ότι αφορά τον όρο “μηδενιστικός”, ενδεικτικά και μόνο:
1) Αλήθεια πως θα μπορούσες να προσδιορίσεις ένα συνδικαλισμό του ύστερου μεταπολιτευτικού κύκλου (προσοχή, όχι μόνο της μνημονιακής περιόδου!) που αρνείται τα πάντα και δεν προτείνει κάτι με σαφήνεια και καθαρότητα ώστε η κοινωνία, οι γονείς, οι μαθητές ακόμη και οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν και να μετέχουν στο όποιο “εκπαιδευτικό όραμα”. Εκτός, αν θεωρείς ότι η γενικολογία περί Δημόσιας Δωρεάν 12χρονης υποχρεωτικής Εκπαίδευσης αρκεί πια! Βέβαια,όχι! Αντίθετα, η εμμονή στην άρνηση – απροϋπόθετα- δημιουργεί την αίσθηση στην κοινωνία για επιδίωξη της διατήρησης και συντήρησης ενός ομολογουμένως προβληματικού εκπαιδευτικού συστήματος.
2) Πως θα μπορούσες να χαρακτηρίσεις σήμερα ένα συνδικαλισμό που δεν καταφέρνει να κεφαλαιοποιήσει ως διαπραγματευτική ισχύ, τουλάχιστον, την εντυπωσιακή συμμετοχή της τάξης του 80-90% των πρώτων ημερών στην απεργία της ΟΛΜΕ (Σεπτέμβρης 2013) αλλά την οδηγεί σε κατάρρευση την δεύτερη εβδομάδα σε ισχνά μονοψήφια ποσοστά.
Είναι τέλος, προφανές, πως όλοι οι εμπλεκόμενοι στην Εκπαίδευση αποτελούν μέρος του προβλήματος (αναγνωρίζω κι μένα μέσα σε αυτό, δίκιο έχεις). Εκτός, αν εσύ έχεις να μου υποδείξεις την εξαίρεση και να την αναγνωρίσω. Μάλλον, όμως, η λύση θα προέλθει από την αυτοκριτική και την επανατοποθέτηση και όχι από την διαιώνιση της αυτιστικής ιδεοληψίας. Εκτιμώ πως απαιτείται μεγαλύτερη διανοητική προσπάθεια.
Ευχαριστώ εκ νέου για την παρέμβασή σου.
Σ.Β.
ΥΓ. στο άρθρο μου αυτό δεν γίνεται καμιά αναφορά σε εθνομηδενισμό ή εθνοαποδόμηση. Αλλά αφού το αναφέρεις: μπορεί κανείς σοβαρά να μην τα αναγνωρίσει ως κυρίαρχη ιδεολογική προσέγγιση και ιδεολογικό όχημα της παγκοσμιοποίησης (Παιδεία, Πολιτισμός, Πολιτική κ.α) στον ύστερο μεταπολιτευτικό κύκλο? “Ηλίου φαεινότερον” … !! Και η θέση όλων γνωστή.
Βέβαια, αν δεν δούμε την πραγματικότητα πως θα την αντιμετωπίσουμε και θα τη βελτιώσουμε.
Από κει και πέρα συζήτηση είναι ανοικτή…
Δηλαδή, το κλασικό και διόλου ανεπίκαιρο ‘ίδια είναι τα αφεντικά, δεξιά αριστερά’ σημαίνει ότι κάποιος κρατάει ‘ίσες αποστάσεις’;
Κι επίσης, στο εσωτερικό του συνδικαλισμού, μια αυτόνομη, ριζοσπαστική και αγωνιστική παρέμβαση που ενδιαφέρεται πραγματικα να επεξεργαστεί στρατηγική και τακτική αγώνα με προοπτικές νίκης -ναι έχει να αντιπαλέψει με δύο κυρίαρχες μορφές αρτηριοσκληρωτικού συνδικαλισμού.
Τι να την κάνω την καταγγελία των ‘πρακτόρων’ της κυβέρνησης, όταν αυτοί που την αντιστρατεύονται οδηγούν το κίνημα από ήττα σε ήττα;
Η στάση αυτή, νομίζω, καταδικάζει τις αυτόνομες τοποθετήσεις να παίζουν ρόλο μικρού, γκρινιάρη εξαδέλφου ως προς τον ξύλινο συντεχνιακό-διεκδικητικό συνδικαλισμό της παγιωμένης αριστεράς.
Γι’ αυτό και δεν την συμμερίζομαι. Από την άλλη, θα είχε ενδιαφέρον να αναλύσουμε την ταξική σύνθεση αυτού του συνδικαλισμού -από ποιές μερίδες του καθηγητικού κόσμου προέρχονται; Ποιά είναι η ηλικιακή του σύνθεση; Και ποιά η σχέση του με τις μερίδες εκείνες των εργαζόμενων στα σχολεία που αντιμετωπίζουν τις πιο ελαστικές, επισφαλείς συνθήκες εργασίας; (ωρομίσθιοι, και πάει λέγοντας).
Μην καταντήσουμε, δηλαδή, όπως το Λίνκε στην Γερμανία, που δηλώνει ‘αριστερά’, αλλά στην πραγματικότητα είναι μεσοστρωματικό, απαρτίζεται από καλοπληρωμένους υπαλλήλους στη δύση της εργασιακής τους σταδιοδρομίας, από πανεπιστημιακούς και συνταξιούχους, έχει μέσο όρο ηλικίας μελών τα 60 χρόνια, και στην ουσία λειτουργεί ως ένα κλαμπ πενηντάρηδων νοσταλγών της Ανατολικής Γερμανίας, της Γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας, και του γερμανικού αριστερισμού…
Τι θέλω να πω με αυτό; Υπάρχουν ‘υποκείμενα’ που υποαντιπροσωπεύονται, και που αντιμετωπίζουν τον μνημονιακό πελατειακό συνδικαλισμό και τον συντεχνιακό διεκδικητικό ως δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Μήπως όλοι αυτοί αποτελούν μια ‘πρώτη ύλη’ για την συγκρότηση μιας αυτόνομης παρέμβασης στο χώρο των εκπαιδευτικών;
υ.γ. Εγώ δεν κατάλαβα ότι το άρθρο τοποθετείται με ίσες αποστάσεις -δοσμένου του γεγονότος ότι αναγνωρίζει την προτεραιότητα του αγώνα ενάντια στο κοινωνικό εφιάλτη των μνημονίων.
Δεν είναι σε καμιά περίπτωση μηδενιστικός κύριε ΣΒ αυτός ο συνδικαλισμός των αριστερών παρατάξεων που δεν έχει να προτείνει, πέρα από τις παρωχημένες του λύσεις. Παρωχημένες ή όχι, είναι λύσεις περίπου για το …1964. Πάντως είναι προτάσεις. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να συστοιχηθεί με τους πράκτορες των δυο παρατάξεων οι οποίοι βεβαίως και συνεχίζουν να επιβιώνουν και να κανοναρχούν σε ένα μεγάλο βαθμό. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι περιμένει να αλλάξουν οι συσχετισμοί από …τη δεκαετία του ’50. Ελπίζω να μην κεφαλαιοποιήσουν το ποσοστό επιτυχίας στις απεργίες διότι μετά θα αυξήσουν το …επιτόκιο. Κι αν γίνει το …κούρεμα; Αστειεύομαι; Δεν ξέρω ακόμη.
Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι ο δημόσιος λόγος, Και το “μηδενιστικό” ταιριάζει με μια μηδενιστική ανάλυση και ισοπεδωτική. Να μην ξεχνάμε τις αντιφάσεις της κοινωνίας μας οι οποίες αναδεικνύουν πολλές αξίες δίπλα σ’ αυτήν την παρωχημένη αντίληψη. Είναι κόσμος που εγκλωβίζεται δίπλα στην μάλλον αναχρονιστική αλλά θετική αντίληψη που εμπνέει αυτός ο συνδικαλισμός και είναι κόσμος που μάλλον είμαστε δίπλα του κι όχι σε αυτούς που τους εμπνέει η ανασφάλεια κι ο κανιβαλισμός και το γλείψιμο.
Για τον κύριο ΓΡ: Όχι δεν την αντιστρατεύεται αυτή μου η αντίληψη (που δεν πρόλαβα κιόλας να την γράψω) τις προσπάθειες για αυτόνομο συνδικαλισμό. Εγώ μόνο χτύπησα τη θεωρία των ίσων αποστάσεων που αναδύεται από το κείμενο. ίσα ίσα που πρέπει να τον υπερβούμε και συμφωνώ με τα επόμενα που γράφετε. Κι ακόμα συμφωνώ πως αυτός ο συνδικαλισμός είναι πόρτα κλειστή. Όμως ο κόσμος του αγώνα αυτόν ακολουθάει κυρίως και σ’ αυτόν τον κόσμο δεν του λέμε ότι ακολουθάει ένα μηδενιστικό συνδικαλισμό. Γιατί δεν είναι μηδενιστικός και είναι σοβαρό λάθος. Στην ίδια προσπάθεια είμαστε. Αλλά βγαίνουν τόσο έντονα οι εμμονές κι αυτό έχει συνέπεια στο δημόσιο λόγο.