Μπαρμπα-Γιάννης Μπουτάρης

Ένας κοσμοπολίτης Χατζηαβάτης

Του Γιώργου Ρακκά από τη Ρήξη φ. 100
Η φιγούρα του Γιάννη Μπουτάρη έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές τα ΜΜΕ, από τη στιγμή που εξελέγη δήμαρχος με τεράστια αποχή, υπό την βαριά σκιά της αποχωρούσας ηλιθιότητας που σφράγισε επί δεκαετίες τα δημοτικά πράγματα της Θεσσαλονίκης.
Μάλιστα, κατάφερε να παραμείνει στην κορυφή της επικαιρότητας, συμπεριφερόμενος λίγο πολύ σαν ροκ σταρ –μέχρι και ντοκιμαντέρ για τη ζωή του κυκλοφόρησε, το οποίο έτυχε ευνοϊκότατης μεταχείρισης στο φεστιβάλ κινηματογράφου.
Είτε το θέλουμε είτε όχι, ο Μπουτάρης αποτελεί και αυτός μια έκφραση του μικρού –τοπικού–, αλλά και του μεγάλου πανεθνικού, μνημονιακού μας βίου. Διότι, αν το καλοσκεφτούμε, κατά την θητεία του έχει καθιερώσει ένα στυλ πολιτικής ιδιαίτερο, προσωπικό, τόσο χαρακτηριστικό της συγκυρίας που διέρχεται η χώρα.
Πολυπράγμων, ισχυρογνώμων, αυτοδημιούργητος, εραστής της δημοσιότητας, τρέφει ελάχιστη εκτίμηση για την θεσμική, τοπικοαυτοδιοικητική διαδικασία, καθώς ουκ ολίγες φορές δείχνει να την έχει γραμμένη στα παλιά του τα παπούτσια. Όταν ο Χρήστος Μάτης, δημοτικός σύμβουλος των Οικολόγων και άλλοτε κολλητός του Μπουτάρη, τον ρώτησε γιατί έκανε προσωπικό ταξίδι στον Βόλο με το «κάρο» του Δήμου, εκείνος του αντιγύρισε, σ’ ένα εξαίσιο ρεσιτάλ σαλ(λλ)ονικιώτικου μπερλουσκονισμού: «Και τι σε νοιάζει εσένα; Μπορεί να είχα…γκόμενα!»
Πέρα από το περιτύλιγμα, η πολιτεία του Μπουτάρη στον δημόσιο βίο της Θεσσαλονίκης ανακεφαλαιώνεται σ’ ένα πρόταγμα: «Θα σας φέρω λεφτά!» Αν ο Παπαγεωργόπουλος και οι προκάτοχοί του, χαρακτηριστικά σύμβολα του μεταπολιτευτικού παρασιτισμού, άφησαν ιστορία για το όργιο διασπάθισης, κακοδιοίκησης και παροξυστικής ηλιθιότητας, ο μπαρμπα-Γιάννης προβάλλει την αντίθετη, νεοφιλελεύθερη εκδοχή: Είναι ο καπάτσος επιχειρηματίας, που έπειτα από μια πετυχημένη θητεία στην «ελεύθερη» (sic!) οικονομία, και μια εξίσου πετυχημένη πορεία στις ΜΚΟ (ο Αρκτούρος βρίσκεται στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης), από «περίσσεια ψυχής» αναλαμβάνει να συμμαζέψει το τοπικο-αυτοδιοικητικό αχούρι.
Ποιο είναι το σχέδιο; Η πόλη είναι μια μεγάλη επιχείρηση και θα πρέπει να πουλήσει την ψυχή της σε όποιον είναι διατεθειμένος να την αγοράσει. Δηλαδή; Ακραία μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και άνευ όρων παράδοση σε εκείνους που έχουν το πολύ, το εύκολο χρήμα: «Για μένα, ο κυριότερος τρόπος να φέρουμε χρήματα στην πόλη, και μετά να μπορούμε να μιλήσουμε και για ευμάρεια, είναι ο τουρισμός. Να αναπτύξουμε, για παράδειγμα, τον θρησκευτικό και τον φυσιολατρικό τουρισμό» (lifo.gr, 2/1/2014).
Κάπου εδώ εισβάλλει και η γεωπολιτική: Αυτοί που έχουν το χρήμα είναι τα μεγάλα γεωπολιτικά συμφέροντα που διασταυρώνονται πάνω από την παρακμασμένη πόλη. Ήτοι νεοθωμανοί και σιωνιστές, μαζί με την Νέα Γερμανία –ας μην ξεχνάμε τον διορισμένο από την Μέρκελ υπουργό στο… γερμανικό προξενείο.
Γι’ αυτό, όπου σταθεί και όπου βρεθεί, δεν παραλείπει να δηλώσει ευτυχής που η δημαρχία του κατάφερε να καλοδεχθεί τα πλήθη που σπεύδουν από την Τουρκία και το Ισραήλ: «Θεωρώ μεγάλη επιτυχία που φέραμε εδώ Τούρκους και Εβραίους. Σας πληροφορώ πως δουλέψαμε πάρα πολύ για να προσελκύσουμε όλους αυτούς τους τουρίστες, με μηδαμινά κόστη στην ουσία, αλλά με πάρα πολλή προσωπική έκθεση και κούραση» (lifo.gr, 2/1/2014).
Για τον μπάρμπα-Γιάννη, η πόλη είναι ένα χρεοκοπημένο μαγαζί που χρήζει ανακαίνισης. Μια tabula rasa. Δεν έχει ιστορία, μνήμη, και από τους πραγματικούς της κατοίκους ελάχιστοι είναι αυτοί που αποβαίνουν «χρήσιμοι». Οι υπόλοιποι, καταπώς δήλωσε ευθαρσώς τον Δεκέμβρη, είναι χωριάτες, οπισθοδρομικοί, σκοταδιστές, λείψανα μιας λειψής αστικοποίησης (sic!). Γι’ αυτό εξάλλου μπορεί να απαγορεύει τους εορτασμούς μνήμης της Ποντιακής Γενοκτονίας στην πλατεία της Αγίας Σοφίας, συγκεντρώνοντας την μήνιν των προσφύγων συμπολιτών του. Αυτοί δεν τον νοιάζουν και, στο κάτω-κάτω της γραφής, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να δυσαρεστηθούν οι Τούρκοι τουρίστες που έρχονται να δουν το σπίτι του Κεμάλ και την «οθωμανική συνοικία» (;) και να μην αφήσουν πουρμπουάρ…
Συστατικό κομμάτι αυτής της ανακαίνισης είναι και η ανακατασκευή της ιστορίας της: Αφού το μέλλον είναι ο τουρισμός από την Τουρκία και το Ισραήλ, τότε η νέα ιστορία της πόλης πρέπει να γραφεί από τα μπάζα της οθωμανοκρατίας. Υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι κατασκευαστές: Πλείστοι όσοι αριστερούτσικοι και νεοφιλελεύθεροι διανοούμενοι του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, από λάτρεις του Στουρνάρα μέχρι ορκισμένοι αριστεροί και αντιεξουσιαστές.
Εξ ου και η τεράστια βιομηχανία συνειδήσεων που έχει στηθεί, η οποία αποσκοπεί ώστε, μια άκρως διαστρεβλωμένη ιστορία τεσσάρων αιώνων οθωμανικής κατοχής της πόλης, να κατασπαράξει 2.300 χρόνια του βίου της μέσα στον ελληνικό κόσμο. Βεβαίως, οι λοιπές δυνάμεις παρακολουθούν με ευχαρίστηση. Στο κάτω κάτω της γραφής, κατά την εποχή της οθωμανοκρατίας οι πρεσβείες των δυτικών δυνάμεων έκαναν ό,τι ήθελαν στην πόλη –πολύ περισσότερο, πάντως, από όταν ελευθερώθηκε το 1912.
Βέβαια, αυτά είναι ψιλά γράμματα για την κοσμοπολίτικη ελίτ της πόλης. Γι’ αυτό και τον επευφημεί: «Τον είδα καθώς ανέβαινα την Παλαιών Πατρών, να κάθεται μόνος του σε ένα καφέ. Μιλούσε στο κινητό του. Ανταλλάξαμε ένα ζεστό χαμόγελο, άγγιξα με το χέρι μου τον ώμο του και συνέχισα. Πόσο μοναχικός άνθρωπος πρέπει να είναι, σκέφτηκα». Αυτά γράφει ο Νίκος Μαραντζίδης, επιφανής νέος ιστορικός της πόλης και διαπρύσιος κήρυξ της αναγκαιότητας του μνημονίου, την οποία στηρίζει με μια εσάνς φιλελεύθερου δημαρισμού. Και συνεχίζει, για να φιλοτεχνήσει μια εκδοχή θεσσαλονικού Ομπάμα, τον οποίον πετυχαίνει πάντοτε στο πεδίο, να εργάζεται, φορών κόκκινες τιράντες και έχοντας τα μανίκια του πουκαμίσου του ανασηκωμένα!
Στην πραγματικότητα, βέβαια, αυτό που κινητοποιεί τούτα τα στρώματα είναι το ότι, με τον δημόσιο βίο του, συγκροτεί μια νέα ταυτότητα μεταμοντέρνου χατζηαβατισμού. Που καλεί τους πληβείους της πόλης να γίνουν γκαρσόνια, κυριολεκτικά χαλί για να τους πατήσουν οι επελαύνοντες τουρίστες .
Αν αυτό δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό από πολλούς, είναι γιατί η πραγματική του ταυτότητα καλύπτεται ακόμα από το σκοτάδι της –ανίκητης, είναι η αλήθεια– διοικούσας ηλιθιότητας που συνέβαλε τα μάλα στην πρόσφατη δεκαπενταετή ιστορία καταστροφής της πόλης. Από τα σκιάχτρα των Άνθιμων (ο τρόπος με τον οποίο τον αντιμετώπισε ο –δυστυχώς– μητροπολίτης της πόλης αποτέλεσε την καίρια αντιδιαφήμιση για την επικράτησή του στις τελευταίες εκλογές) και βεβαίως των Παπαγεωργόπουλων. Αν αυτό που αντιπροσωπεύει ο Παπαγεωργόπουλος ήταν το όπιο της Θεσσαλονίκης, ο Μπουτάρης είναι η κοκαΐνη ή η μεθαμφεταμίνη της, το υπερδιεγερτικό της. Και είναι αυτή η διαλεκτική των ουσιών γνώριμη, γιατί η πόλη έχει καταντήσει ένα γιγαντιαίο κωλόμπαρο.
Πίσω, όμως, από την ψεύτικη λάμψη της, υπάρχει η «κακούργα πραγματικότητα». Η οποία διδάσκει ότι δεν μπορεί να υπάρξει πόλη-ντίσνεϊλαντ, με χίλια πρόσωπα: Γι’ αυτό η ανεργία θεριεύει και οι νέοι την εγκαταλείπουν μαζικά –πέρα από το φοιτητικό θεματικό πάρκο διασκέδασης, το οποίο κι αυτό γνωρίζει στις μέρες μας την παρακμή του. Σε λίγο, όλες οι άλλες λειτουργίες της πόλης, πέραν των υπηρεσιών που σχετίζονται με τον τουρισμό, θα έχουν παύσει. Και αυτό είναι φρικτό. Γιατί μια πόλη δεν μπορεί να ζει σαν «τουριστική πόλη». Ας το σκεφτούμε: Αν κάτι σήμερα παραμένει αξιόλογο σε αυτή την πόλη είναι τα λείψανα της πρότερής της ζωής, τότε που δεν λειτουργούσε σαν κακή εκδοχή ψυχαγωγικού πάρκου των Βαλκανίων. Τότε που ήταν αλλιώς. Σίγουρα, αν παραμείνει έτσι όπως είναι, σε μερικά χρόνια δεν θα μπορεί να ζήσει: θα έχει βαλσαμωθεί και αναγορευθεί σε έκθεμα.
Μπορεί να πέθανε πριν από 2.300 χρόνια, μπορεί για τον Μπουτάρη να ανήκει και αυτός στον εσμό της «παλιάς Θεσσαλονίκης», καθώς κάπου εδώ τριγύρω γεννήθηκε, μα αυτά που άφησε ως κληρονομιά μένουν ανυπέρβλητα: Ο Αριστοτέλης είπε ότι συστατικός παράγων της πόλεως είναι ο πολιτισμός, το κακοποιημένο στις μέρες μας «ευ ζην». Όχι να ξεπουλιέσαι ψυχή τε και σώματι, διάολε, για μερικά ψωροευρώ.