Των Σωτήρη Νίκα και Προκόπη Χατζηνικολάου από την Καθημερινή
Κατά 40% ή 31,8 δισ. ευρώ έχει αυξηθεί από το πρώτο κιόλας τρίμηνο ο ετήσιος προβλεπόμενος εσωτερικός δανεισμός του έτους, αντανακλώντας τον πλήρη εκτροχιασμό του προϋπολογισμού και την έλλειψη ρευστότητας του Δημοσίου για να καλύψει τις υποχρεώσεις του εντός και εκτός της χώρας. Τα στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού είναι αποκαλυπτικά και αποδεικνύουν την κατάρρευση των φορολογικών εσόδων κατά 748 εκατ. ευρώ, ενώ στον τομέα των δαπανών αποτυπώνεται η στάση πληρωμών του κράτους, καθώς έχουν γίνει 1,5 δισ. ευρώ λιγότερες πληρωμές απ’ ό,τι προβλεπόταν.
Την εικόνα αυτή γνωρίζουν πολύ καλά και οι δανειστές της χώρας, με αποτέλεσμα να επιμένουν στη λήψη νέων μέτρων για να διασφαλιστεί ακόμα και ένα «κουρεμένο» πρωτογενές πλεόνασμα, όπως αυτό που επιδιώκει η Αθήνα. Αλλωστε, το θέμα των δημοσιονομικών μεγεθών είναι ένα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» αυτή τη στιγμή στη διαπραγμάτευση, ενώ όσο περνάει ο καιρός η κατάσταση δεν δείχνει σημάδια βελτίωσης.
Αντιθέτως, μόνο το γεγονός ότι στο πρώτο τρίμηνο του έτους το υπουργείο Οικονομικών έχει προχωρήσει σε πράξεις βραχυπρόθεσμου δανεισμού (repos) από τους φορείς του Δημοσίου συνολικού ύψους 111,8 δισ. ευρώ, όταν για ολόκληρο το έτος προβλέπονταν repos ύψους 80 δισ. ευρώ, καταδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος.
Η έλλειψη ρευστότητας, λόγω της μη εκταμίευσης δόσεων και της απουσίας της χώρας από τις αγορές, θα ανάγκαζε ούτως ή άλλως οποιαδήποτε κυβέρνηση να στραφεί στη λύση του εσωτερικού δανεισμού μέσω repos. Γι’ αυτό και είχε προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του 2015 ότι συνολικά θα αξιοποιούνταν από τα repos ένα ποσό της τάξης των 80 δισ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι δεν πρόκειται για καθαρό δανεισμό 80 δισ. ευρώ, αλλά για διαρκείς ανανεώσεις 15θήμερων δανείων από τους φορείς του Δημοσίου.
Ωστόσο, στο πρώτο τρίμηνο τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού δείχνουν ότι το εργαλείο των repos έχει χρησιμοποιηθεί πέρα από κάθε πρόβλεψη. Συνολικά, οι ανανεώσεις των βραχυπρόθεσμων δανείων έχουν φθάσει στα 111,8 δισ. ευρώ έως τον Μάρτιο. Εξέλιξη που αναδεικνύει το τεράστιο πρόβλημα και στη συλλογή φορολογικών εσόδων, τα οποία στο πρώτο τρίμηνο του έτους παρουσιάζουν υστέρηση 748 εκατ. ευρώ.
Η «τρύπα» στα δημόσια έσοδα προκύπτει τόσο από τους άμεσους, όσο και από τους έμμεσους φόρους:
1. Στους άμεσους φόρους που την περίοδο του Ιανουαρίου – Μαρτίου 2015 ανήλθαν στα 3,9 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας απόκλιση από τον στόχο 515 εκατ. ευρώ ή 11,7 %. Ειδικότερα, υστέρηση έναντι του στόχου παρουσίασαν:
• Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων κατά 167 εκατ. ευρώ ή 9,3%.
• Οι άμεσοι φόροι Παρελθόντων Οικονομικών Ετών (ΠΟΕ) κατά 355 εκατ. ευρώ ή 37,2%.
2. Οι έμμεσοι φόροι διαμορφώθηκαν στα 5,4 δισ. ευρώ, μειωμένοι κατά 233 εκατ. ευρώ ή 4,1% έναντι του στόχου.
Αν πάντως δεν συνυπολογιστούν ορισμένοι κωδικοί εσόδων που είχαν μικρές υπερβάσεις, τότε η απόκλιση των εσόδων ανέρχεται στα 836 εκατ. ευρώ. Πάντως, η εικόνα των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ωραιοποιείται, καθώς τα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ήταν αυξημένα σε σχέση με τον στόχο του πρώτου τριμήνου κατά 679 εκατ. ευρώ. Και αυτό, διότι μεγάλο τμήμα του ΠΔΕ θα έπρεπε να είχε εισπραχθεί στα τέλη Δεκεμβρίου.
Η κατάσταση στο σκέλος των φορολογικών εσόδων δεν προοιωνίζεται καλύτερη τους επόμενους μήνες, τόσο εξαιτίας της καθίζησης της οικονομικής δραστηριότητας λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας, όσο και από την καθυστέρηση έναρξης υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, αλλά και της μη καταβολής του ΕΝΦΙΑ.
Η απουσία εσόδων σε συνδυασμό με αδυναμία άντλησης κεφαλαίων ή δανεισμού από την Ευρωζώνη έχει οδηγήσει το οικονομικό επιτελείο εκτός από το να στραφεί στον εσωτερικό δανεισμό, να διακόψει ταυτόχρονα και τις πληρωμές του κράτους προς προμηθευτές και οργανισμούς. Στο πρώτο τρίμηνο του έτους, οι δαπάνες ήταν κατά 1,5 δισ. ευρώ λιγότερες απ’ ό,τι προβλεπόταν.
Μόνο οι πρωτογενείς δαπάνες συγκρατήθηκαν κατά 1,1 δισ. ευρώ. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι οι δαπάνες για την κάλυψη των ελλειμμάτων των νοσοκομείων και της εξόφλησης παλαιών οφειλών τους στο πρώτο τρίμηνο του 2015 ανήλθαν μόλις σε 43 εκατ. ευρώ, όταν ο ετήσιος στόχος είναι να καταβληθούν 1,1 δισ. ευρώ και πέρυσι στο πρώτο τρίμηνο ήταν 500 εκατ. ευρώ. Επίσης, στο πλαίσιο της εξοικονόμησης πόρων, οι δαπάνες του ΠΔΕ ανήλθαν στο πρώτο τρίμηνο του 2015 στα 542 εκατ. ευρώ, όταν ο στόχος ήταν να ανέλθουν στα 720 εκατ. ευρώ.
Με αυτά τα δεδομένα, το πρωτογενές αποτέλεσμα του κρατικού προϋπολογισμού εμφανίστηκε στο πρώτο τρίμηνο πλεονασματικό κατά 1,7 δισ. ευρώ αντί στόχου 119 εκατ. ευρώ.
Πληρωμές 14 δισ. ευρώ
Εκτός από την υστέρηση των εσόδων στο πρώτο τρίμηνο του έτους, η μη εκταμίευση δανείων από την Ευρωζώνη και ο πλήρης αποκλεισμός από τις αγορές αποτελούν τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους η κυβέρνηση έχει στραφεί στον εσωτερικό δανεισμό.
Από τον Αύγουστο του 2014 η Ελλάδα δεν έχει εισπράξει καμία δόση από τον μηχανισμό στήριξης, αλλά συνεχίζει να εξυπηρετεί κανονικά τις υποχρεώσεις της προς το εξωτερικό και το εσωτερικό της χώρας. Σύμφωνα με πληροφορίες, από τον περασμένο Αύγουστο έως τώρα, το Δημόσιο έχει πληρώσει για την εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους 14 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 10,4 δισ. ευρώ αποτελούν κεφάλαιο και τα υπόλοιπα 3,6 δισ. ευρώ τόκους.
Ειδικότερα, από τα 14 δισ. ευρώ:
• τα 7 προς ΔΝΤ (κεφάλαιο και τόκοι)
• τα 4 δισ. ευρώ σε ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ (SMP’s – κεφάλαιο και τόκοι)
• τα 500 εκατ. ευρώ σε ομόλογα που έχει το Ευρωσύστημα (ANFA’s)
• τα υπόλοιπα 2,5 δισ. ευρώ σε διάφορες άλλες υποχρεώσεις.
Να σημειωθεί ότι το ποσό αυτό αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο από 1,1 δισ. ευρώ τον Μάιο. Προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) θα πρέπει να καταβληθούν σχεδόν 900 εκατ. ευρώ για την αποπληρωμή τόκων και κεφαλαίου, ενώ μέσα στον μήνα υπάρχουν άλλα περίπου 200 εκατ. ευρώ που αφορούν στην πληρωμή τόκων.
