Με αφορμή το κείμενο για τη Ζωή Κωνσταντοπούλου
Του Γιώργου Καραμπελιά
Επειδή στο άρθρο μου για τη Ζωή Κωνσταντοπούλου (Αναζητώντας δικτάτορα;) υπήρξαν ποικίλα σχόλια ορισμένα από τα οποία αποτελούν μια βαθύτερη ιδεολογική έκφραση της αριστερής ρητορείας, χρήζουν μιας εκτενούς απάντησης η οποία θα βοηθήσει στη διευκρίνιση του δικού μας ιδεολογικού στίγματος.
Κατ’ αρχάς, η υποτίμηση των πραξικοπηματικών ενεργειών και η παραβίαση της συνταγματικής νομιμότητας από τη Ζωή Κωνσταντοπούλου θεωρούνται από την αριστερή ουσιοκρατία ως δευτερεύουσες πλευρές της πολιτικής, με τις οποίες δεν αξίζει να ασχολούμαστε διότι αποτελούν απλώς «συνομωσιολογία». Η αριστερά, όπως πάντα, αρνείται το πεδίο της πολιτικής ως ιδιαίτερο πεδίο και καταφεύγει πάντα στην ταξική ουσιοκρατία. Έτσι, δεν έχουν σημασία οι μορφές της πολιτικής διαχείρισης και η μη τήρηση δημοκρατικών κανόνων αλλά καταφεύγει πάντα στο περιβόητο «ποιά τάξη εξυπηρετεί». Και όλα αυτά σε πλήρη αντίθεση με την εμπειρία ενάμισι αιώνα αριστερού και σοσιαλιστικού κινήματος (στην οποία τόσο εύστοχα αναφέρεται και ο Μισεά) η οποία έχει καταδείξει πως ο περιορισμός ή η φαλκίδευση των πολιτικών ελευθεριών πληρώνεται πάντα από τις λαϊκές τάξεις και τα φτωχότερα στρώματα.
Οι συγγραφείς αυτών των σχολίων μοιάζουν να αγνοούν παντελώς την εμπειρία αυτού του ενάμισι αιώνα που κατέδειξε πως η αντιπαράθεση ελευθερίας και ισότητας από την πλευρά της αριστεράς οδήγησε, εκκινώντας από την κατάργηση της ελευθερίας, σε φαλκίδευση και της ισότητας. Αντίθετα, προσέφερε την ελευθερία ως δώρο στον καπιταλισμό και τους εκπροσώπους του, για να καταργήσουν και την ισότητα και να φαλκιδεύσουν την ελευθερία, μέσα σε αυτό που τόσο εύστοχα έχει περιγράψει ο Παναγιώτης Κονδύλης ως μαζική δημοκρατία. Μάλιστα, σε συνθήκες κρίσης, όταν οι φασιστικές και αυταρχικές τάσεις ενισχύονται στην κοινωνία (δεν είναι τυχαίο πως οι συγγραφείς των σχολίων δεν αναφέρουν τσιμουδιά για την Χ.Α.), η ανάδειξη αυταρχικών προσωπικοτήτων στο πολιτικό στερέωμα προλειαίνει το έδαφος για τον εκφασισμό της πολιτικής ζωής, ο οποίος θα έλθει είτε χωρίς ευρώ είτε με ευρώ. Απλούστατα, η έξοδος από το ευρώ, με βάση τους σημερινούς πολιτικούς συσχετισμούς, θα κάνει πολύ πιο εύκολες και ακραίες τις εκδοχές της φασιστικοποίησης. Και υπ’ αυτήν την έννοια, οι κινήσεις της κας Κωνσταντοπούλου εθίζουν επικίνδυνα το λαϊκό σώμα, και ιδιαίτερα τους αντιμνημονιακούς, σε τέτοιου είδους αυταρχικές παρεκβάσεις. Καθόλου τυχαία εξάλλου και η συστηματική προστασία των χρυσαυγιτών από πλευράς της.
Όσο για τον αντικαθωσπρεπισμό των επικριτών μου, τον οποίο αντιπαραθέτουν στον δικό μου «συντηρητισμό», πρόκειται για την κλασική ελιτίστικη τάση της αριστερής ουσιοκρατίας ότι δεν πειράζει καθόλου αν ο Τουσαίν κυκλοφορεί ξυπόλυτος στη Βουλή ή αν ο Κραουνάκης εμφανίζεται ως μέλος της επιτροπής για το χρέος. Και όμως, για τους λαϊκούς ανθρώπους –προπαντός γι’ αυτούς–, και όχι για τους μυκονόβιους και κολωνακιώτες προοδευτικούς, παρότι το ράσο δεν κάνει τον παπά, είναι όμως αναγκαίο στοιχείο της λειτουργίας του. Έτσι, η καταναλωτική ηθική της Μπένετον δεν έχει καμία σχέση με κάποια πραγματικά επαναστατική και αληθινά αντισυμβατική λογική. Το γεγονός ότι οι μεσοαστοί και μεγαλοαστοί του ΣΥΡΙΖΑ το παίζουν αγραβάτωτοι και αντισυμβατικοί, μόνο σε ό,τι αφορά την ενδυματολογική τους εμφάνιση, ενώ την ίδια στιγμή έχουν τα λεφτά τους στην Μπλακ Ροκ και διαθέτουν δεκάδες ακινήτων, δεν φαίνεται να ανησυχεί τους επικριτές μου. Ε, ναι λοιπόν, για μένα, όπως και για το λαϊκό αίσθημα, είναι ευτελισμός της Βουλής το γεγονός ότι, στην τελική φάση της έκδοσης πορίσματος από την επιτροπή αλήθειας της Βουλής, ο Τουσαίν θεώρησε ότι του πέφτουν πολύ βαριά και τα σανδάλια και τα έβγαλε για να κυκλοφορεί ξυπόλυτος. Όλα αυτά κατατείνουν στην πλήρη αποϊεροποίηση και μπαχαλοποίηση κάθε θεσμού, και επειδή δεν βλέπω προλεταριακά τάγματα στον ορίζοντα αλλά μόνο μαύρα τάγματα,γνωρίζω πολύ καλά ποιον συμφέρει αυτή.
Αξίζει να θυμίσω μία ιστορία από τη ρώσικη Επανάσταση. Όπως γνωρίζουν οι παλαιότεροι, κεντρικό αίτημα των Ρώσων επαναστατών, από τις αρχές του 19ου αιώνα, ήταν το αίτημα της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης που θα σηματοδοτούσε το τέλος του τσαρισμού και του αυταρχισμού. Και στην επανάσταση του 1905 όπως και στην επανάσταση του 1917 αυτό ήταν το κύριο πολιτικό αίτημα. Μετά το ’17, οι εκλογές για τη Συντακτική Εθνοσυνέλευση είχαν οριστεί για το τέλος του χρόνου, αλλά βέβαια τις πρόλαβε η μπολσεβίκικη επανάσταση τον Οκτώβριο. Παρ’ όλα ταύτα, δεν μπόρεσαν να αρνηθούν την πραγματοποίηση των εκλογών και, σε αυτές, οι μπολσεβίκοι πήραν κάπου 20% και κυριάρχησαν οι σοσιαλοεπαναστάτες των διαφόρων τάσεων με συντριπτική πλειοψηφία. Το όνειρο γενεών επαναστατών, η σύγκλιση της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης, πραγματοποιήθηκε, αλλά αυτή συνεδρίασε μόνο για μία φορά! Στη διάρκειά της, ο Λένιν κοιμόταν επιδεικτικά σε μία γωνία και, αργά τη νύχτα, οι φρουροί ναύτες της Κρονστάνδης, με επικεφαλής τον εραστή της Αλεξάνδρας Κολλοντάι, πλησίασαν τον πρόεδρο της Βουλής (αν θυμάμαι καλά τον Τσέρνοφ) και τον πληροφόρησαν πως η φρουρά έχει κουραστεί και η εθνοσυνέλευση θα πρέπει να πάει για ύπνο. Προφανώς δε, δεν υπήρξε επόμενη συνεδρίαση. Η συνέχεια μπορεί να ιδωθεί στη Ρωσία και το σοσιαλιστικό όνειρο που άφησε πίσω της αυτή η πρώτη σοσιαλιστική απόπειρα, εβδομήντα ή ογδόντα χρόνια μετά.
Αλλά ας περάσουμε στα σοβαρότερα. Το μεγάλο πρόβλημα με την αριστερά στην Ελλάδα είναι ότι ποτέ δεν κατανόησε –λόγω αγραμματοσύνης αλλά και παρασιτικής λογικής– τη φύση της χώρας μας. Η ελληνική κομμουνιστογενής αριστερά έχει τη μήτρα της στην άρνηση της αποικιακής υπόστασης της χώρας, όπως κατεφάνη πανηγυρικά στις τοποθετήσεις της για τη Σμύρνη και τη Μ. Ασία, για τη «Μεγάλη Ιδέα» ή για το Μακεδονικό. Αντίθετα, ένα άλλο ρεύμα, με αφετηρία τους ριζοσπάστες των Επτανήσων, τον Καλλέργη, τον Πλάτωνα Δρακούλη, τον Γιαννιό, τον Σκληρό της 2ης περιόδου (όταν είχε απαλλαγεί από τη γερμανική σοσιαλοδημοκρατική επιρροή), έμεινε πάντα μειοψηφικό και απλώς η κομμουνιστογενής και «ταξική» αριστερά το «δανείστηκε» στη διάρκεια της κατοχής, με τον Άρη Βελουχιώτη και τον Γληνό. Παρ’ ότι λοιπόν έχει μια ισχυρή παρουσία, αυτό το δεύτερο ρεύμα δεν κατέστη ποτέ ηγεμονικό στο εσωτερικό της. Και αυτό ξεκινάει από την αποδοχή ως θέσφατου της μαρξιστικής ανάλυσης πως η ιστορία δεν είναι τίποτ’ άλλο από την ιστορία της πάλης των τάξεων. Άποψη η οποία δεν έχει καμία σχέση και με την ιστορική πραγματικότητα συνολικότερα (η ιστορία είναι και σύγκρουση ανθρώπου-φύσης και σύγκρουση ατόμου-ομάδας και εθνικές αντιπαραθέσεις), αλλά είναι απολύτως εξωπραγματική στον αποικιοκρατούμενο χώρο. Γι’ αυτό, μια εθνικοαπελευθερωτική εκδοχή του μαρξισμού, όπως στην Κίνα, το Βιετνάμ ή την Κούβα, μπόρεσε να νικήσει προτάσσοντας την αντιαποικιακή εθνοαπελευθερωτική διάσταση. Διότι η πάλη των τάξεων δεν είναι κατ’ εξοχήν εσωτερική υπόθεση αυτών των χωρών, όπως συμβαίνει στις μητροπόλεις, αλλά είναι σύγκρουση των βιετναμέζικων λαϊκών τάξεων, π.χ., με τις άρχουσες τάξεις των ΗΠΑ.
Η περίπτωση της Ελλάδας είναι πολύ πιο πολύπλοκη. Η Ελλάδα, ενώ έχει αποικιοποιηθεί από τη Δύση, δεν έχει μεταβληθεί σε χώρα του τρίτου κόσμου αλλά σε παρασιτική απόφυση της Δύσης. Αυτή η ιδιαιτερότητα κάνει τον ελληνικό «μαρξισμό» να χάνει τα αυγά και τα πασχάλια. Δεν υπάρχουν οι κοινωνικές τάξεις οι οποίες να αντιστοιχούν ούτε στο δυτικό καπιταλιστικό πρότυπο, ούτε σε εκείνο του τρίτου κόσμου. Οι άρχουσες ελίτ της χώρας (και οι μαρξιστικές ελίτ) νιώθουν κομμάτι της Δύσης, ενώ τα λαϊκά στρώματα διατηρούν μια σταθερή αντιπαλότητα απέναντί της. Ο μόνος ο οποίος είχε συλλάβει, έστω και στρεβλά, αυτή την πραγματικότητα, ο οποίος όμως δεν έκανε τίποτα για να την αλλάξει, ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, επειδή οι διανοούμενες ελίτ της χώρας αποτελούν τμήμα, κατά το μεγαλύτερο μέρος, της αποικιοκρατικής Δύσης, αδυνατούν να συλλάβουν την ελληνική πραγματικότητα. Έτσι λοιπόν, προτάσσοντας την ψευδοαριστερή τους ανάλυση, οδηγούνται στην εξαφάνιση ουσιαστικά των πατριωτικών επιχρισμάτων αυτής της ανάλυσης. Στη σύνθεση “αριστερός πατριώτης” προκρίνουν το αριστερός και εξαφανίζουν το πατριώτης. Διότι, αν όντως είσαι πατριώτης πριν απ’ όλα, μπορείς να είσαι και Έλληνας αριστερός, δηλαδή να υπερασπίζεσαι τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων. Εάν αντίθετα είσαι πριν από όλα «αριστερός», δηλαδή προτάσσεις μια ταξική ανάλυση μεταφερμένη από την αποικιοκρατική Δύση, τότε δεν μπορείς να είσαι πατριώτης ούτε και να υπερασπίσεις τα πραγματικά λαϊκά συμφέροντα. Εάν είσαι Έλληνας πατριώτης αριστερός (με αυτή τη σειρά), κατανοείς πως η μαζική μετανάστευση απειλεί και την εθνική συνοχή και το επίπεδο διαβίωσης των λαϊκών στρωμάτων, κατανοείς πως η έξοδος από το ευρώ αυτή τη στιγμή θα είναι καταστροφή για τη χώρα, για το μέλλον της και τα λαϊκά στρώματα. Και δεν χρειάζεται να επανέλθουμε σε αυτό.
Γι’ αυτό είδαμε τα τελευταία χρόνια πολλούς αριστερούς πατριώτες να υπερασπίζονται επιλογές καταστροφικές για το μέλλον της πατρίδας. Σε αυτή τη βάση, λοιπόν, και το έχω αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο μου, αυτή τη στιγμή συμμαχώ εξ αντικειμένου πολύ περισσότερο με τον Παπαδημούλη και τον Πανούση, άσχετα με την εκτίμηση για το πρόσωπο ή την πολιτική τους, και όχι με τον Λαφαζάνη ή τον Ρινάλντι. Διότι κρίνω ότι η παραμονή μας στην ευρωζώνη σήμερα είναι σημαντικότερη από τις ιδεοληψίες κάποιων οι οποίοι απλώς θέλουν να σώσουν το κομματικό τους μικροσυμφέρον, που ξέρουν ότι απειλείται εάν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τηρήσει (όπως και δεν θα τηρήσει) τις προεκλογικές του δεσμεύσεις. Όλα τα υπόλοιπα είναι φλυαρία και οι αριστεροί πατριώτες, μαζί με τους εθνομηδενιστές φίλους τους, θα κληθούν να αναλάβουν το κόστος των τυχοδιωκτικών επιλογών τους.
ΥΓ. Όσο για το εάν ο Τσίπρας τα έχει κάνει «πλακάκια» με τη Ζωή, νομίζω ότι απλούστατα παίζει σε όλα τα ταμπλώ για να ξεφύγει από την «ώρα της αλήθειας». Αυτός την διόρισε πρόεδρο της Βουλής, αυτός παρευρίσκεται στις φιέστες της επιτροπής της και ταυτόχρονα βρίσκεται σε ανταγωνισμό μαζί της. Πάντως, από σήμερα, μάλλον θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει το τοπίο.
8 ΣΧΟΛΙΑ
Ξανά για Κωνσταντοπούλου κτλ, συνεπώς η έλλογη κριτική είναι που ενοχλεί , το βρίσιμο, αν υπάρχει αυτό, δεν είναι ποτέ αφορμή για να γράψει κανείς, η κριτική που δεχόμαστε δημιουργεί αισθήματα ότι ίσως δεν αντιλαμβανόμαστε τα γεγονότα στις σωστές και πραγματικές διαστάσεις τους, γράψιμο λοιπόν για να εδραιωθούν ξανά στέρεα οι πεποιθήσεις μας.
Μια σκέψη μόνο, Για να ανήκεις στην καρδιά της Ευρώπης πρέπει να το θέλει και η ίδια η Ευρώπη, και η ΕΕ το έχει δείξει ξεκάθαρα- και το βαθύ κράτος της Ελλάδας το αποδέχθηκε με το αζημίωτο βέβαια- ότι θέλει μια Ελλάδα Βουλγαροποιημένη χωρίς όμως παραγωγική ανάπτυξη, μια Βουλγαρία χωρίς εργοστάσια, όπως η Βουλγαρία προσφέρεται για κάθε παραγωγική δραστηριότητα κατά τον ίδιο τρόπο να προσφέρεται και η Ελλάδα για επενδύσεις μη παραγωγικού χαρακτήρατο στον κάθε ένα παγκόσμιο παίκτη . Άρα με συμφωνία αλά ΣΥΡΙΖΑ ή με ελιγμούς μέσα στην ΕΕ κατά εσάς στο ίδιο σημείο θα καταλήξει η χώρα, σε αυτό που προανέφερα, Για τον κομμουνισμό της Ελλάδας επιγραμματικά θα πω ότι όποιο κομμάτι του Ελληνισμού εντάχθηκε στο νεοελληνικό κράτος και κατάλαβε τί σημαίνει το βαθύ νεοελληνικό κράτος στράφηκε προς τον κομμουνισμό, συνεπώς το από εδώ οι Μικρασιάτες και από εκεί οι απόψεις των κομμουνιστών δεν ισχύει.
Εύστοχη η ανάλυσή σας ( κατά τη γνώμη μου ) σε κάποια σημεία αλλά το γεγονός ότι ότι στην παρούσα συγκυρία, στο κρίσιμο πολιτικό διαταύτα συντάσσεσθε με τον “εθνομηδενιστή” Δημαρίτη Πανούση και τον Παπαδημούλη είναι κατ’ αρχήν παράδοξο…Με τέτοιες δηλώσεις βρίσκεσθε μάλλον στην οπισθοφυλακή των “Μένουμε ΕΥΡΏΠΗ” .
φίλη του ΑΡΔΗΝ
Διαβαζω” Απλούστατα, η έξοδος από το ευρώ, με βάση τους σημερινούς πολιτικούς συσχετισμούς, θα κάνει πολύ πιο εύκολες και ακραίες τις εκδοχές της φασιστικοποίησης.”
Δεν κρινω αν εχετε δικιο η οχι.Αυτο που λετε ειναι οτι οσο απομακρυνομαστε απο την εξαρτηση(πχ το ευρω) κινδυνευει η δημοκρατια.Πολιτικα ομως αυτη η αποψη παιρνει διαζυγιο με οτι πιστευαν οι αριστεροι ,προοδευτικοι κ δημοκρατες παλαιοτερων εποχων.Παντα πιστευαμε οτι η ξενοκρατια στραγγαλιζει την δημοκρατια κ μας φορτωσε χουντες κ εμφυλιους.Με αυτα που γραφετε φαινεται σα να εχετε την αποψη οτι οσο απομακρυνομαστε απο την ΕΕ τοσο κινδυνευει η δημοκρατια (η οποια τελος παντων) στην χωρα
@Εύη
Η Κίνηση Πολιτών Άρδην έχει εκδόσει ανακοίνωση σχετικά με τις διαδηλώσεις των τελευταίων 5 ημερών. Από πουθενά δεν συνάγεται ότι τοποθετούμαστε στην ‘οπισθοφυλακή των Μένουμε Ευρώπη’ όπως λέτε. Αυτή η ιστορία με την λογική μπάτσος=όργανο=μπουζούκι πρέπει να τελειώσει κάποτε.
Κουβεντιάζουμε επί της πραγματικότητας. Το 70%-80% του ελληνικού λαού, ορθώς, είναι υπέρ της παραμονής στο ευρώ για λόγους συγκυρίας, και τακτικούς, όχι γιατί πιστεύει ότι το ευρώ είναι ‘παράδεισος’. Αλλά γιατί απορρίπτει το δίλημμα ‘υποταγή ή ξαφνικός θάνατος’ που ορίζουν οι δύο πόλοι.
Γιώργο Ρ.
Σημερινή δημοσίευση της Bridging Europe δείχνει (ευτυχώς) ότι το 63% του πληθυσμού δεν φοβάται το λεγόμενο Grexit. Κατανοώ το επιχείρημα ότι για λόγους τακτικούς και συγκυρίας δεν προκρίνουμε έξοδο. Όμως η τακτική και η συγκυρία έχουν εξ’ ορισμού προσωρινό χαρακτήρα… Έχουν περάσει ήδη 5 χρόνια, οι δανειστές απαιτούν οριστική εκποίηση της χώρας και του πληθυσμού της. Εντός του πλαισίου τους, μετά την εμπειρία Συριζα φάνηκε ότι δεν υπάρχει περιθώριο ανάσας. Τι θα γίνει λοιπόν;
Οι πολιορκούμενοι επιχειρούν κάποτε Εξοδο και αίρουν την κατάσταση πολιορκίας.
Η ανακοίνωση του ΑΡΔΗΝ υπάρχει αλλά ο χώρος δεν μπορεί να κριθεί αποκλειστικά από αυτή, όπως ο Σύριζα από το Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης! Σημασία έχει να δούμε προς τα πού κατευθύνεται μέρα με τη μέρα. Από αυτή την ευρεία άποψη και ο ίδιος ο Σύριζα αποτελεί οπισθοφυλακή (όχι εμπροσθοφυλακη) σε τελική και μόνο σε τελική ανάλυση του “Μένουμε Ευρώπη’.Δεν εννοώ απαραίτητα όσους συγκεντρώθηκαν στο Σύνταγμα αλλά όσους φοβούνται τόσο πολύ τη ρήξη που παραμένουν εντός Ευρώπης με όποιο τίμημα. Αυτό παραπέμπει στο φαινόμενο του “ιδρυματισμού”, ο τρόφιμος έχει τόσο πολύ εθιστεί στο ίδρυμα που δεν τολμάει να ανοίξει τις θύρες, δε μπορεί να δρασκελίσει το κατώφλι και να φύγει.
Η δημοσκόπηση του Bridging Europe δεν λέει ότι το 63% δεν φοβάται αν βγούμε από το ευρώ. Λέει ότι δεν φοβάται ότι ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΣΥΜΒΕΙ κάτι τέτοιο. Καλό είναι να διαβάζει κανείς πιο προσεκτικά και να μην σπεύδει να βγάζει συμπεράσματα με βάση τις επιθυμίες του. Βεβαια, φταίει και η ιστοσελίδα του tvxs που δεν το διευκρινίζει. Εγώ όμως έψαξα στη σελίδα της BE όπου και γίνεται σαφές τι εννοεί.
Η πραγματική δημοσκόπηση για την στάση των Ελλήνων απέναντι σε μια ενδεχόμενη άμεση αποχώρηση από το ευρώ, γίνεται κάθε μέρα στις τράπεζες. Το αποτέλεσμά της είναι γνωστό σε όλους…
Γιώργο Ρ.
Ως καταθέτης κι εγώ ανησυχώ για τις όποιες καταθέσεις μου στην τράπεζα,είναι εύλογο. Αυτό όμως δεν επηρεάζει την στάση μου απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το νόμισμά της, την οποία κρινω με βαση πιο έλλογα κριτήρια από τον πανικό καποιας στιγμής! Εξάλλου, μετά την Κύπρο ούτε ως καταθέτη με εξασφαλίζει η Ε.Ε. Αλλά ακόμα κι αν οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι επικρατεί ο φόβος, είναι αναμενόμενος μετά τις προφητείες για σεισμούς και καταποντισμούς από τα Μέσα Ενημέρωσης. Τον φόβο, επίσης, θα πρέπει και ως άτομα και ως συλλογικό υποκείμενο να τον διαχειριστούμε και να τον υπερβούμε αν θέλουμε να ενηλικιωθούμε!
Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται μια συζήτηση με σοβαρά επιχειρήματα για τα οφέλη και τις ζημιές από συμμετοχή μας μας στο Ευρωνόμισμα. Αξίζει να εκποιήσουμε όλον τον εθνικό μας πλούτο, να δώσουμε λιμάνια, αεροδρόμια, να κλείσουμε την αμυντική μας βιομήχανία κ.τ.λ. για να μείνουμε στο Ευρώ, αξίζει να καταστρεφόμαστε κάθε μέρα μέσα στο Ευρώ, να ανεχόμαστε τα πάντα, εξαιτίας ενός υποθετικού φόβου, του φόβου που προκαλεί η έξοδος; Μοιιάζει αυτό με τη κατάσταση του ιδρυματισμού που ανέφερα;
Ένα επιχείρημα που θα με έκανε για λόγους τακτικής να μην προκρίνω συντετατεγμένη έξοδο θα ήταν ότι μας απειλεί ένας ακόμη καταστροφικότερος πόλεμος, όπως π.χ. συνέβη στην Ουκρανία.