Του Κώστα Ράπτη από το capital.gr,
Το χτύπημα είναι διπλό: από την πανδημία και από την πετρελαϊκή κρίση. Και η Σαουδική Αραβία ετοιμάζεται για οικονομικούς κλυδωνισμούς που δεν είχε γνωρίσει ποτέ στην ιστορία της ως εγγυητής του συστήματος του πετροδολαρίου.
Μέχρι την Κυριακή, το βασίλειο κατέγραφε 27.011 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 184 θανάτους από τον κορονοϊό, παρουσιάζοντας τις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των έξι κρατών-μελών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Οι φήμες θέλουν 150 μέλη του Οίκου των Σαούντ, συμπεριλαμβανομένου του κυβερνήτη του Ριάντ, να έχουν προσβληθεί – και τον ισχυρό άνδρα της χώρας, πρίγκηπα διάδοχο Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν να έχει απομονωθεί σε ένα από τα παλάτια του, χωρίς καμία φυσική επαφή με τον πατέρα του, βασιλιά Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ, καθώς μια κρίση της υγείας του γηραιού μονάρχη θα άνοιγε το ερώτημα της διαδοχής την χειρότερη δυνατή στιγμή.
Τα περιοριστικά μέτρα έχουν ασφαλώς παγώσει την οικονομική δραστηριότητα, όμως τα χειρότερα προκύπτουν από το μέτωπο του πετρελαίου, καθώς ο πόλεμος τιμών που εγκαινίασε το βασίλειο για να διατηρήσει, απέναντι στους Ρώσους και Αμερικανούς ανταγωνιστές, το μερίδιό του στην ταχέως συρρικνούμενη λόγω ύφεσης διεθνή αγορά, οδηγεί σε ραγδαία απώλεια δημοσίων εσόδων.
Το Σάββατο ο υπουργός Οικονομικών Μοχάμαντ αλ-Τζαντάαν σε εμφάνισή του στο Al Arabiya TV ανέφερε ότι η Σαουδική Αραβία θα χρειαστεί να δανεισθεί 60 δισ. δολάρια, για να καλύψει το δημοσιονομικό του έλλειμμα. Θα πρέπει να ληφθούν “επώδυνα μέτρα”, προειδοποίησε – και το μήνυμα έγινε πλήρως αντιληπτό από το χρηματιστήριο του Tadawul, όπου την επομένη οι απώλειες άγγιξαν το 7%.
Ήδη την Πέμπτη η Saudi Jadwa Investment υπολόγιζε ότι το έλλειμμα θα ανέλθει φέτος στο επίπεδο-ρεκόρ των 112 δισ. δολαρίων, ενώ την Παρασκευή η Moody’s υποβάθμισε το outlook της Σαουδικής Αραβίας από “σταθερό” σε “αρνητικό”.
Οι τελευταίες εκτιμήσεις του ΔΝΤ θέλουν το ΑΕΠ της χώρας των Σαούντ να συρρικνώνεται κατά 3,2%, ενώ η Capital Economics του Λονδίνου αναμένεται το ποσοστό της ύφεσης να ξεπεράσει το 5%. Η Mitsubishi UFJ Financial Group υπογραμμίζει ότι πρόκειται για τις χειρότερες δημοσιονομικές επιδόσεις από το 1999 και υπολογίζει ότι το μεν δημόσιο χρέος θα ανέλθει στο 31,6% του ΑΕΠ τα δε συναλλαγματικά αποθεματικά θα μειωθούν κατά 47 δισ. δολάρια. Μόνο τον Μάρτιο “κάηκαν”, κατά την Goldman Sachs, 27 δισ. δολάρια – μολονότι η Σαουδική Αραβία έχει βγει στις αγορές δανεισμού από το 2016.
Ο ρυθμός με τον οποίο μειώνονται τα (κατά τα λοιπά, θηριώδη) αποθεματικά της Σαουδικής Αραβίας είναι ο ταχύτερος από ποτέ, αν και, με ύψος 473 δισ. δολαρίων τον Μάρτιο, καλύπτουν τις εισαγωγικές ανάγκες τουλάχιστον τριών ετών. Ωστόσο, η σύγκριση με το 2014, οπότε κορυφώθηκαν στα 735 δισ. δολάρια, δεν είναι διόλου κολακευτική για την πολιτεία του Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν, ο οποίος τότε ήλθε στα πράγματα.
Και το βασίλειο δεν έχει την ευκολία της απορρόφησης κραδασμών μέσω της υποτίμησης του νομίσματος, διότι η πρόσδεση του ριάλ στο δολάριο αποτελεί θεμέλιο του συστήματος του πετροδολαρίου.
Όλα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη αντισυμβατικών λύσεων, πέρα από τις απλές περικοπές, με επαρκή διαφοροποίηση του απαρχαιωμένου σαουδαραβικού οικονομικού μοντέλου. Όμως οι σχετικές φιλοδοξίες του πρίγκηπα διαδόχου, με σχέδια ενίοτε φουτουριστικά, όπως αυτό της δημιουργίας της high tech πόλης Neom στη βόρεια ακτή της Ερυθράς Θάλασσας, εκ των πραγμάτων ακυρώνονται.
Το κυριότερο πρόβλημα του Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν είναι ωστόσο πολιτικό: παρά το ότι οι επιλογές του, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του συνεργάτη της Washington Post Τζαμάλ Χασόγκι, γεννούσαν όλο και περισσότερες αντιπάθειες στο αμερικανικό Κογκρέσο, ο ίδιος πίστευε ότι η προσωπική του σχέση με την οικογένεια Τραμπ τον οχυρώνει, για να βρεθεί εντέλει να απειλείται ευθέως από τον Αμερικανό πρόεδρο σε περίπτωση που δεν προχωρούσε σε περικοπή της πετρελαϊκής παραγωγής.
Όπως αποκαλύφθηκε, σε τηλεφωνική επικοινωνία στις 2 Απριλίου ο Αμερικανός πρόεδρος απείλησε με ανάκληση της αμερικανικής στρατιωτικής προστασίας τον Σαουδάραβα διάδοχο, ο οποίος σοκαρισμένος απομάκρυνε τους συνεργάτες του που θα ήταν παρόντες στη συνομιλία. Ο ένοικος του Λευκού Οίκου έχει την δυνατότητα ανά πάσα στιγμή να επικαλείται τις εχθρικές προς τον Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν διαθέσεις στο Καπιτώλιο, οι οποίες απέκτησαν απτή μορφή με την κατάθεση από τους Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές Κέβιν Κράμερ και Νταν Σάλιβαν νομοθετήματος για την απομάκρυνση από τη Σαουδική Αραβία όλων των αμερικανικών στρατευμάτων και αντιπυραυλικών συστημάτων, εάν δεν υπάρξει περικοπή της πετρελαϊκής παραγωγής. Η απειλή που συνιστούν οι σαουδαραβικές πολιτικές για τον αμερικανικό σχιστολιθικό κλάδο αποτέλεσε έναν “Ρουβίκωνα”, η διάβαση του οποίου ανατρέπει σταθερές δεκαετιών στις διμερείς σχέσεις.
