Ένα “ακραίο καιρικό σενάριο” για την επόμενη μέρα στην Αθήνα

Ο δείκτης στο καντράν έδειχνε 52ο εξωτερική θερμοκρασία. Ήμουνα ακινητοποιημένος στην Εθνική, μαζί με εκατομμύρια άλλους. Φεύγαμε. Να σωθούμε. Παρακαλούσα να μη συμβεί τίποτα στο air condition, το αυτοκίνητο ή εμένα. Κανείς δεν θα μπορούσε να βοηθήσει. Στο ραδιόφωνο άκουγα μια ανούσια διαμάχη του Βαγγέλη και του Δημήτρη για το αν οι νεκροί είναι 23 ή 25.000 – οι δύο πολιτικοί καυγάδιζαν για το αν πρέπει να μετρηθούν στα θύματα και τα επιπλέον εμφράγματα εκτός από τα θύματα της καθεαυτό θερμοπληξίας ή όχι. Το μυαλό μου πήγε στο καινούριο εξοχικό του Βαγγέλη στην Πάτμο και στο δεύτερο τριάρι που αγόρασε στο Ψυχικό ο Μήτσος. Τον Μήτσο τον είχα γνωρίσει το 75, έμενε σε ένα δυαράκι στα Εξάρχεια με την αδελφή του. Τώρα έχει τριάντα αστυφύλακες να του κάνουν θελήματα. Θυμήθηκα τη θεία μου, που μένει κοντά στο Πολυτεχνείο. Δεν ήθελε με τίποτα να φύγει. Ευχήθηκα να μη τη βρει κάτι κακό. Ετοιμαζόμουν να αλλάξω σταθμό όταν ξαφνικά διέκοψαν το πρόγραμμα για να μεταδώσουν το πρωτοφανές περιστατικό. Πενήντα κουκουλοφόροι έβγαλαν τις κουκούλες και χτύπησαν αλύπητα μέχρι θανάτου τον Υπουργό Περιβάλλοντος. Οι άνδρες της ασφάλειάς του δεν έκαναν τίποτα για να τον προστατέψουν…
Κ ι όμως, στην αρχή του τελευταίου καύσωνα, του τέταρτου αυτό το ατέλειωτο καλοκαίρι, φαινόταν ότι θα τη σκαπουλάρουμε ως συνήθως, με μόνο καμιά πεντακοσαριά πυρκαγιές. Τα αδέσποτα, είναι αλήθεια, μυρίστηκαν ότι κάποιο κακό θα γινόταν κι αλυχτούσαν ολονυχτίς. Ένας μουρλός στην Πλατεία Συντάγματος έψηνε αυγά στην άσφαλτο, απαγγέλλοντας στοίχους του Παλαμά: «Αθήνα διαμαντόπετρα στης Γης το δαχτυλίδι». Παρολίγον να τον συλλάβει ένας ανόητος της Αντιτρομοκρατικής, που νόμιζε ότι ο Παλαμάς ανήκει στην 17η Νοέμβρη, τον μετέφερε όμως τελικά το 166 στο Δρομοκαϊτειο. Κατά τα άλλα στη χώρα συνεχίζονταν οι συνήθεις «σκυλοκαβγάδες» των πολιτικών («ο κρατικός μηχανισμός είναι σε πλήρη ετοιμότητα», έλεγε ο Βαγγέλης κι ο Πέτρος ζητούσε να «φύγουν οι ανίκανοι» και να προκηρυχθούν εκλογές το ταχύτερο).
Στα παράθυρα, οι «αναλυτές» τσακωνόντουσαν για την τελευταία προμήθεια κλιματιστικών από τον Ευαγγελισμό. «Θα τα καταφέρουμε», δήλωνε αισιόδοξος ο Διοικητής της ΔΕΗ. Μόλις είχε δώσει αύξηση στον εαυτό του και ετοίμαζε την πώληση σε ιδιώτες «επενδυτές» των φιλέτων της εταιρείας. Η μισή ενέργεια της χώρας πήγαινε στα κλιματιστικά. Αγκομαχούσαν να κατεβάσουν τη θερμοκρασία που είχαμε ανεβάσει οι ίδιοι, αυξάνοντας ταυτόχρονα τη θερμοκρασία των γειτόνων. Ένας σύμβουλος του Γιώργου Σουφλιά μόλις που πρόλαβε να σταματήσει την τελευταία στιγμή τη νέα εξαγγελία του Υπουργού για τη δημιουργία ζώνης «σύγχρονης, φιλικής προς το περιβάλλον δόμησης» στο Ελληνικό. «Ένα μήνα μπορώ να το σταματήσω, όχι παραπάνω», είπε τελικά ο Υπουργός, καθώς το μυαλό του πέταγε στον δικό του Προϊστάμενο, τον φοβερό Αλ Μούνια, αλλά και τον εξίσου φοβερό επιχειρηματία, γνωστό μόνο ως Μάγιστρο της Διαπλοκής που περίμενε χρόνια να «αξιοποιήσει» το αεροδρόμιο. Ποτέ δεν έμεναν ικανοποιημένοι από τις επιδόσεις του.
«Ακραίο καιρικό φαινόμενο, δεν έχει ξανασυμβεί», έλεγαν οι Υπουργοί στα ραδιόφωνα. Πράγματι, η θερμοκρασία δεν είχε ποτέ υπερβεί τους 50ο στην Αττική. Αλλά χρόνια οι εφημερίδες έγραφαν ότι αυξάνεται η θερμοκρασία και η Ελλάδα θα γίνει έρημος. Μόνο οι εταιρείες κλιματιστικών έπαιρναν στα σοβαρά τις προβλέψεις. Κάθε χρόνο, 200.000 καινούρια αυτοκίνητα έμπαιναν ανενόχλητα στην Αθήνα, όπου συνεχιζόταν, με κυβερνητική ενθάρρυνση, νόμιμη και παράνομη δόμηση. Όπως τότε, τον Ιούλιο του 2007, που ’κλεισαν το μάτι στους οικοπεδοφάγους και βάλαν τη φωτιά στο Δερβενοχώρι. Ενώπιον του διλήμματος «μπλακ-άουτ ή δάσος», την άφησαν να περάσει στην Πάρνηθα. Μετά έστειλαν τη Πυροσβεστική να φυλάξει το καζίνο και τα αυθαίρετα. Γνήσιοι απόγονοι της «Ελλάδας των εργολάβων» και μιας ελληνικής Δεξιάς που φέρει την βαρύτερη ιστορικά ευθύνη για το μεταπολεμικό έγκλημα κατά της Ελλάδας.
Τ ότε, με την Πάρνηθα, συζητούσαμε για τον κρουνό που δεν είχε νερό, τους πυροσβέστες που τσακώνονταν με την πολιτική προστασία, αν κάηκε καλύτερα η Πάρνηθα ή η Πεντέλη και ποιο από τα δύο κόμματα κάνει περισσότερο κακό. Από κανενός το μυαλό δεν πέρασε η ιδέα ότι ήταν η τελευταία προειδοποίηση. Συζητούσαμε αν ήταν καλή η διαχείριση, παρόλο που ξέραμε ότι δεν μπορεί να κάνουν καλή διαχείριση πολιτικό σύστημα, κράτος και κοινωνία που αντανακλούν τις διαδοχικές μεταμορφώσεις της αστικής μας τάξης: μαυραγορίτες – εργολάβοι – εισαγωγείς αυτοκινήτων – διαπλεκόμενοι. Ύστερα, τι σόι διαχείριση να κάνεις σε τέρμιναλ καρκινοπαθή; Εξήντα χρόνια μαζεύαμε πληθυσμό και δραστηριότητες στην Αθήνα, κατασκευάζοντας μια θερμο-χημική βόμβα. Ελπίζαμε ότι θα σκάσει αφού κάνουμε τη μεγάλη μπάζα και πάντως μετά τις επόμενες εκλογές. Αφού δεν έσκαγε, καταλήξαμε να πιστέψουμε ότι δεν θα σκάσει πότε. Οι πολιτικοί μας, έχοντας επιτυχώς κοροϊδέψει τόσο καιρό τόσους πολλούς, φαντάζονταν ότι θα κορόιδευαν στο τέλος και τους φυσικούς νόμους. Και οι φυσικοί, αραγμένοι σε κάτι προγράμματα της Ε.Ε. δεν ασχολούνταν με τέτοια σενάρια. Θα προσαρμοστούμε έλεγαν, θα αγοράσουμε περισσότερα κλιματιστικά.
Ισως τότε, τον Ιούλιο 2007, υπήρξε μια τελευταία ευκαιρία. Να μαζευτούν οι πολιτικοί αρχηγοί και επιστήμονες εκπονώντας ένα γενναίο σχέδιο εναντίον της οικοδομής και του ΙΧ, για τη σωτηρία της Αθήνας και της Ελλάδας, για την αποκέντρωση και το περιβάλλον, αναθέτοντάς το σε ένα φορέα με διοίκηση διορισμένη ομόφωνα από το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών. Θα ’ταν σκληρό, οδυνηρό, ίσως κι άδικο. Θα ’πρεπε να κινητοποιηθούν τεράστιοι πόροι, πολύ περισσότερα από όσα ξοδέψαμε στους Ολυμπιακούς, να αλλάξουν συνήθειες, να μπουν επαχθείς φορολογίες σε ακίνητη περιουσία, αυτοκίνητο, καύσιμα. Αλλά θα σώζαμε την Ελλάδα. Οι εκπρόσωποι όμως των «Τριών Δυναστειών» δεν είχαν διάθεση για τέτοιες πρωτοβουλίες. Αφήσαν αναπάντητη την πρόκληση του Προέδρου της Δημοκρατίας.
«Μα καλά, γιατί δεν προτείνετε την απαγόρευση των αυτοκινήτων στην πόλη ή τουλάχιστο την επιβολή πολύ μεγάλων διοδίων, όπως στο Λονδίνο», ρωτούσα, αφελώς, τον φίλο μου, ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς. Κι αυτός όμως επικαλούνταν «πολιτικό κόστος». Φαίνεται ότι η συμπαθής τάξη των μικρομεσαίων οικοπεδοφάγων και φοροφυγάδων προοριζόταν να παίξει, στην Ελλάδα του 21ου, τον ρόλο που ανέθεσαν στο προλεταριάτο τον 19ο οι συγγραφείς του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Έψαξα κάτι φίλους οικολόγους στο κινητό, λείπανε όμως σε συνέδριο που επιδοτούσε η Ε.Ε. στη Σαμοθράκη, για τη σωτηρία του όχι σπανίου είδους «Μπούφους Λαμόγιους Γκρέκους».
Ήταν τη τέταρτη μέρα του καύσωνα που τα πράγματα άρχισαν να σοβαρεύουν. Οι νεκροί από θερμοπληξία ξεπέρασαν τους εκατό. Στα παράθυρα οι ύαινες τσακώνονταν αν έπρεπε να χρεώσουν στον καύσωνα και τα επιπλέον εμφράγματα ή έπρεπε να μετράνε μόνο καθαρές θερμοπληξίες. Άρχισαν να ανακαλύπτουν κενά στη στελέχωση των νεκροταφείων. Ακούγοντας τον Γιακουμάτο να κατηγορεί τους Πρασινοκόκκινους ότι αυξάνουν τη θερμοκρασία για μικροκομματικούς λόγους, ένας δημοσιογράφος έπαθε κρίση και του ’ριξε ένα γιαούρτι, ένας άλλος, ακούγοντας τον Βαγγέλη να μιλάει για «θεομηνία χωρίς προηγούμενο» στο μπρήφινγκ, του ’πε «εσύ είσαι η θεομηνία».
Την πέμπτη μέρα οι νεκροί ξεπέρασαν τους τριακόσιους. Ο Δήμαρχος Αθηναίων πήρε το πρώτο αεροπλάνο να γυρίσει στην πόλη του. Βρισκόταν στο εξωτερικό για την παραλαβή ενός βραβείου για τον καλύτερο δήμαρχο της Ευρώπης και μια εκδήλωση με τον Αλ Γκορ για το περιβάλλον. Από τότε που μια Δήμαρχος της Αθήνας, μακράν της χειρότερης ευρωπαϊκής πρωτεύουσας, κατάφερε να βραβευτεί ως μία από τις «καλύτερες πέντε δημάρχους του κόσμου», χάρη σε ένα αποτελεσματικότατο σύστημα δημοσίων σχέσεων, οι διάδοχοί της δεν ησύχαζαν αν δεν αποσπούσαν κι αυτοί κάποιο βραβείο. Με αυτό κυρίως ασχολούνταν κι ας είχε πήξει η πρωτεύουσα στους κάδους των σκουπιδιών που έχασκαν πλημμυρισμένοι και στη μυρωδιά του ψοφιμιού. Τα βραβεία δεν βοηθάνε πολύ τους Αθηναίους, βοηθάνε όμως, ή έτσι νομίζουν, υποψήφιους Πρωθυπουργούς. Ποιους Αθηναίους άλλωστε; Στην πρωτεύουσα κατοικούν κυρίως Πακιστανοί που δεν ψηφίζουν και τον Δήμαρχο τον εκλέγουν οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής και του Φαλήρου, που ’χουν πενήντα χρόνια να πατήσουν στο Μεταξουργείο. Οι δημοτικές εκλογές στην Αθήνα είναι «προκριματικές» των κομμάτων, εφαλτήριο για πολιτική καριέρα. Όσο για τη «νομαρχιακή αυτοδιοίκηση», κανείς δεν έμαθε ποτέ τι κάνει.
Την έκτη μέρα, ήρθε η τόσο συνήθης στην Αθήνα ατμοσφαιρική αναστροφή, παγιδεύοντας τους ρυπαντές στην ατμόσφαιρα και προκαλώντας εξαιρετικά τοξικό φωτοχημικό νέφος. Η αύξηση της υγρασίας προκάλεσε άνοδο κατά δέκα βαθμούς της αισθητής θερμοκρασίας. Όλοι οι παράγοντες που έκαναν το κλίμα της Αθήνας ιδανικό παγκόσμια προτού χτιστεί, συνωμοτούσαν τώρα για να την καταστρέψουν. Οι νεκροί έφτασαν τους επτακόσιους. Θυμήθηκα έναν γνωστό μου, μεγαλοεπιχειρηματία του real estate, που μου ’λεγε κατάπληκτος ότι η δημιουργία υπεραξίας από τη γη δεν μπορεί να εξηγηθεί, προκαλεί (defies) την οικονομική επιστήμη, κάνοντας λεφτά από αέρα. Τώρα καταλάβαινα πόσο δίκιο είχε! Όλος ο αέρας της Αθήνας είχε γίνει λεφτά. Δεν είχαμε να αναπνεύσουμε. Μόνο ένας αρθρογράφος του Βήματος, καθηγητής Οικολογίας τρομάρα του, επέμενε ότι όλα όσα συμβαίνουν είναι φυσικά.
Οι Υπουργοί δεν πολυεμφανίζονταν δημόσια και αγανακτισμένοι πολίτες κραύγαζαν στις τηλεφωνήτριες των ραδιοφώνων «τα λαμόγια στο Γουδί», κλείνοντας το τηλέφωνο προτού απαντήσουν σε ερωτήσεις του τύπου «ποιους εννοείτε;». Ένας που είχε υπομονή, έδωσε απάντηση: «Όσους άσκησαν πολιτική και διοικητική εξουσία μετά το 1945. Τις συμμορίες που ανάγκασαν τον κόσμο να έρθει στην Αθήνα μεταπολεμικά. Τους εφευρέτες της αντιπαροχής και μιας «ανάπτυξης» που βούλιαξε όλη την κοινωνία στον βούρκο, για να την έχει στο χέρι. Την ΕΡΕ που βίασε το σώμα της Ελλάδας και το ΠΑΣΟΚ που προσαρμόστηκε συνεχίζοντας το έγκλημα. Τους Δημάρχους της αριστεράς που έγιναν κι αυτοί λαμόγια».
Την έβδομη μέρα που η πρωτεύουσα ψηνόταν με θερμοκρασίες άνω των 50Ο , ο Διευθυντής της ΕΜΥ έπαθε νευρική κρίση και έβρισε τον τύπο από του Μαξίμου που τον πήρε, για πεντηκοστή φορά, να τον ρωτήσει πότε θα φυσήξει. «Κύριε μου, η Μετεωρολογική Υπηρεσία προγνώσεις κάνει, δεν φυσάει. Άλλωστε και να φυσήξει τι θα γίνει νομίζετε. Και πρωτοετής της πολεοδομίας ξέρει ότι οι δρόμοι πρέπει να έχουν πλάτος τουλάχιστο όσο το άθροισμα σε ύψος των οικοδομών. Έτσι που ’χουμε χτίσει την Αθήνα ο αέρας δεν μπαίνει μέσα στη πόλη».
Αργότερα εκείνη την ημέρα, κόπηκε το ρεύμα στο ένα τρίτο της Αθήνας, παρά την αισιοδοξία της ΔΕΗ. Οι γεννήτριες των νοσοκομείων αγκομαχούσαν – σε μερικά μάλιστα είχαν ξεχάσει να αγοράσουν πετρέλαιο ή να συντηρήσουν τις γεννήτριες, με αποτέλεσμα να πεθάνουν οι άτυχοι εγχειριζόμενοι. Δεν υπήρχε πια χώρος στους ψυκτικούς θαλάμους νοσοκομείων και νεκροταφείων. Η μία μετά την άλλη οι λειτουργίες της πόλης παρέλυαν. Κανείς δεν ήξερε τι να κάνει. Είναι σαν να ’χεις έναν ετοιμοθάνατο, πας να σώσεις την καρδιά, χαλάει το συκώτι, πας να αντιμετωπίσεις το συκώτι, χαλάνε τα νεφρά κ.ο.κ. ώσπου ο άνθρωπος πεθαίνει. Αυτό συνέβαινε τώρα, όχι όμως σε κάποιον άνθρωπο, αλλά στην πρωτεύουσα της Ελλάδας. Στη γλώσσα των μαθηματικών, το φαινόμενο έμπαινε σε χαοτική περιοχή.
Τη χαριστική βολή την έδωσε η φωτιά. Η Πυροσβεστική ήταν κάπως ήσυχη. Δεν υπήρχαν πια δάση να καούν στην Αθήνα. Υπολόγιζε όμως χωρίς τον ξενοδόχο, δηλαδή τις χωματερές. Ενώ στην Ανατολική Αττική κυριαρχούσε ακόμα η φωτοχημική αιθαλομίχλη, ένα τοξικό σύννεφο κάλυψε τη Δυτική Αττική. Με τη φωτιά, η θερμοκρασία στις περιοχές κοντά στις χωματερές ξεπέρασε τους 60ο βαθμούς.
Δεν θα σας περιγράψω τι έγινε μετά. Ο Πρωθυπουργός απηύθυνε απελπισμένες εκκλήσεις για βοήθεια στους ηγέτες των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. Η διεθνής κοινότης έκανε ότι μπορούσε, αλλά δεν μπορούσε πολλά. Κάποια μικρή, περιορισμένη συνδρομή μπόρεσαν να δώσουν μόνο οι ειδικές μονάδες χημικού, βιολογικού και ατομικού πολέμου που έστειλαν στην Αθήνα Αμερικανοί και Ρώσοι. Μια βδομάδα μετά, το περιοδικό Time είχε ειδικό αφιέρωμα δεκαπέντε σελίδων για τη βιβλική καταστροφή της Ελλάδας. Την συνέκρινε με την καταστροφή της Νέας Ορλεάνης και τις μεγάλες τεχνολογικές καταστροφές της εποχής μας (Μποπάλ, Τσέρνομπιλ, Σοβέτο, Τσάλεντζερ). Το περιοδικό υπογράμμιζε ότι η τεχνολογία έφτασε να γίνει ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου για τους ανθρώπους. Η παγκόσμια συγκίνηση που προκλήθηκε από την καταστροφή της Αθήνας, ιστορικότερου συμβόλου του ανθρώπινου πολιτισμού, αύξησε τις πιέσεις στον Αμερικανό Πρόεδρο να κάνει επιτέλους κάτι για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.