Από το Άρδην τ. 66, Αύγουστος-Οκτώβριος 2007
Η Ιαπωνία –και δευτερευόντως η Κορέα– συνιστούν μια ιδιαιτερότητα έναντι της Δύσεως, στην αντιμετώπιση της κρίσης του «φορντισμού». Στη Δύση, η κρίση των δεκαετιών 1970-80 αντιμετωπίστηκε μέσω της ανόδου της ανεργίας στο εσωτερικό, κυρίως με την «εξαγωγή» των εργοστασίων και της παραγωγής σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, την είσοδο ξένων ανασφάλιστων εργατών και την ελαστικοποίηση της εργασίας και πολύ λιγότερο με την αυτοματοποίηση και τη ρομποτοποίηση. Οι φτηνοί μετανάστες υποκαθιστούν για την ώρα τα ρομπότ!
Στην Ιαπωνία, μια κοινωνία πολύ πιο εξισωτική, όπου οι διαφορές εισοδημάτων του πλουσιότερου 10% προς το φτωχότερο 10% δεν ξεπερνούσαν το 5 προς 1, έναντι του 10 προς 1 των ΗΠΑ, και όπου η ανεργία ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, ακολουθήθηκε μια λύση εν μέρει διαφορετική: Εκτός από την εξαγωγή κεφαλαίων, και επομένως και ενός μέρους της παραγωγής στο εξωτερικό, στο εσωτερικό ακολουθήθηκε μια διαφορετική στρατηγική, ίσως λόγω της διαφορετικής πολιτισμικής παράδοσης της χώρας: Η Ιαπωνία αρνείται μέχρι σήμερα να εισαγάγει μετανάστες, παρά την υπογεννητικότητα και τη γήρανση του πληθυσμού. Έτσι στράφηκε προς δύο κύριες κατευθύνσεις, την ενίσχυση των διαδικασιών αυτοματοποίησης –η Ιαπωνία είναι η χώρα με τα περισσότερα ρομπότ- μηχανές στις αλυσίδες παραγωγής– και την ελαστικοποίηση της εργασίας ενός αυξανόμενου μέρους της νεολαίας.
Εμφανίζεται έτσι μια εικόνα τελείως αντιφατική, αλλά στην πραγματικότητα εξόχως συμπληρωματική: Από τη μία πλευρά μια κοινωνία hi-tech, αυτοματοποιημένη σε βαθμό αδιανόητο για την υπόλοιπη Δύση, και από την άλλη πλευρά μια νεολαία της ελαστικοποιημένης εργασίας, χωρίς κανένα μέλλον και προοπτική. Επειδή όμως πρόκειται για Γιαπωνέζους πολίτες και όχι μετανάστες, η αντίστασή τους είναι ισχυρή και διευρυνόμενη. Αυτές τις δύο όψεις της ιαπωνικής κοινωνίας, και γενικότερα του ύστερου καπιταλισμού, που κατευθύνεται προς το «μοντέλο Μπλέιντ Ράνερ» αποτυπώνουν τα δύο άρθρα που ακολουθούν, σε αυτό το μίνι «ιαπωνικό» αφιέρωμα.
Άρδην
