του Γιάννη Χαραλαμπίδη από την ιστοσελίδα newshub.gr
Μια μικρή χώρα στον μυχό μεταξύ των Βαλκανίων και της «βαθιάς» ανατολικής Ευρώπης, η Μολδαβία, είναι ένα από «καυτά» πεδία πολιτικού ανταγωνισμού της Δύσης και της Ρωσίας. Οι εθνικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου έλαβαν δυσανάλογα μεγάλη σημασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ η πρόεδρος της χώρας, η φιλελεύθερη φιλοευρωπαία Μάγια Σάντου τις χαρακτήρισε ως τις «πιο σημαντικές εκλογές στην ιστορία της χώρας».
Μοιάζει περίεργο, γιατί μια χώρα με πληθυσμό λιγότερο από 2,4 εκατομμύρια και έκταση λιγότερη από 34.000 τ.χλμ έχει γίνει πολιτική κονίστρα στην οποία αντιπαλεύουν η Ευρώπη και η Ρωσία. Το αποτέλεσμα των εκλογών έδειξε ξεκάθαρα ότι η πλειοψηφία των πολιτών εμπιστεύεται την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας τους, ωστόσο η αξιωματική αντιπολίτευση αρνείται να αναγνωρίσει τα αποτελέσματα και η γεωγραφική κατανομή τους δείχνει ξεκάθαρα ότι υπάρχουν τουλάχιστον δύο περιοχές που αντιστέκονται σθεναρά σε αυτό τον δρόμο. Η γεωγραφία, ως συνήθως, και σε αυτή την περίπτωση μαρτυρά πολλά για την πολιτική.
Στις εκλογές το κυβερνών φιλελεύθερο «Κόμμα Δράσης και Αλληλεγγύης» (PAS) (στο οποίο ανήκει η Σάντου) με αρχηγό τον πρόεδρο του κοινοβουλίου, Ιγκόρ Γκρόσου, έλαβε συνολικά το 50,2% και 55 από τις 101 έδρες της βουλής, ενώ το αντιπολιτευόμενο «Πατριωτικό Εκλογικό Μπλοκ», συνασπισμός μικρότερων κομμουνιστικών και σοσιαλιστικών κομμάτων με επικεφαλής τον πρώην πρόεδρο της χώρας Ιγκόρ Ντόντον, έλαβε το 24,2% και 26 έδρες.
Τα μπλοκ της αντιπαράθεσης
Οι νικητές τάσσονται αναφανδόν υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής της Μολδαβίας και υποστηρίζουν με θέρμη την ενταξιακή της πορεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση τάσσεται ευθέως κατά αυτής της πορείας και διακηρύσσει την ανάγκη για πλήρη ευθυγράμμιση της χώρας με τη Ρωσία και την πολιτική της στην ανατολική Ευρώπη. Τόσο η ΕΕ, όσο φυσικά και η Ρωσία δεν έμειναν αμέτοχες στην προεκλογική περίοδο, αντίθετα πραγματοποίησαν παρεμβάσεις, όχι όμως με τον ίδιο τρόπο.
Από τη μεριά των ευρωπαϊκών θεσμών υπήρξαν δηλώσεις αξιωματούχων, όπως η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ή η πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα, που υπογράμμιζαν τη σημασία που έχει να διατηρήσει η Μολδαβία την ευρωπαϊκή της πορεία. Από τη μεριά της Ρωσίας, ωστόσο, ρεπορτάζ και αναφορές τόσο της ίδιας της μολδαβικής κυβέρνησης, όσο και υπηρεσιών άλλων ευρωπαϊκών χωρών έκαναν λόγο για άμεση και απροκάλυπτη παρέμβαση με χρήση υβριδικών τρόπων επηρεασμού των πολιτών, μέσω δικτύων διασποράς ψευδών ειδήσεων για παράδειγμα. Ο πρωθυπουργός Ντόριν Ρετσέαν στις 24 Σεπτεμβρίου κατήγγειλε τη Ρωσία για χρήση μέχρι και εγκληματικών συμμοριών στην προσπάθεια υποστήριξης της αντιπολίτευσης.
Η ρωσική κυβέρνηση στράφηκε αμέσως κατά των εκλογικών αποτελεσμάτων. Ο εκπρόσωπος τύπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, κατήγγειλε την κυβέρνηση της Μολδαβίας ότι εμπόδισε εκατοντάδες χιλιάδες Μολδαβούς που ζουν στη Ρωσική Ομοσπονδία να ψηφίσουν «γιατί είχαν διατεθεί μόνο δύο κάλπες». Μάλιστα, ο κ.Πεσκόφ απέφυγε να δηλώσει αν η Ρωσία αναγνωρίζει το αποτέλεσμα, κάνοντας λόγο για «κάποιες πολιτικές δυνάμεις που το αμφισβητούν». Λίγο αργότερα ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ χαρακτήρισε τις εκλογές «χειραγωγημένες», χωρίς όμως να αιτιολογήσει τον χαρακτηρισμό.
Τα αποτελέσματα, που έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό από την κυβερνητική παράταξη και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αρνείται να αναγνωρίσει η ηγεσία της φιλορωσικής αξιωματικής αντιπολίτευσης. Παρ’ όλα αυτά όμως, κανείς ως τώρα, τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας, δεν μπορεί να τεκμηριώσει οποιαδήποτε παραχάραξη των αποτελεσμάτων. Η υπεροχή των φιλοδυτικών δυνάμεων είναι αδιαμφισβήτητη και ξεπερνά το 60% (μαζί με μικρότερα κόμματα), ωστόσο η γεωγραφική επικέντρωση της ρωσόφιλης ψήφου με εξαιρετικά υψηλά ποσοστά στις περιοχές της Υπερδνειστερίας και της αυτόνομης Γκαγκαουζίας αποτελεί παράγοντα προβληματισμού. Οι Γκαγκαούζοι είναι τουρκογενές ορθόδοξο φύλο που μετακινήθηκε βόρεια από βουλγαρικά εδάφη.
Μήλο της έριδος μεταξύ Δύσης και Ρωσίας
Πώς όμως και κυρίως γιατί η Μολδαβία, αυτή η κατά τεκμήριο μικρή και αδύναμη χώρα, έχει καταστεί μήλο τη έριδος μεταξύ της Ευρώπης και της Ρωσίας; Η Μολδαβία, μια γεωγραφική περιοχή που ουσιαστικά προσδιορίζεται από τον ποταμό Δνείστερο στα ανατολικά και τον Προύθο στα δυτικά, προσαρτήθηκε από τον Στάλιν στην ΕΣΣΔ το 1940 και έγινε σοβιετική δημοκρατία. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 ανακήρυξε την ανεξαρτησία της, ενώ στην πράξη με μοχλό πίεσης τα ισχνά εδάφη της ανατολικά του Δνείστερου που αυτοανακηρύχθηκαν ανεξάρτητα ως Υπερδνειστερία, απετράπη η ένωση της χώρας με τη γειτονική Ρουμανία, καθώς η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού είναι ρουμανόφωνοι.
Καθώς μια σειρά από χώρες του πρώην σοβιετικού χώρου διεκδίκησαν αυτές τις τρεις περασμένες δεκαετίες το δικαίωμα στην σύγκλιση με την Ευρωπαϊκή Ένωση -κάποιες από αυτές και με το ΝΑΤΟ- αναπτύχθηκε σταδιακά ένας ανταγωνισμός μεταξύ Μόσχας και Βρυξελλών για την επιρροή σε μια ζώνη που ξεκινά από τη Βαλτική θάλασσα και καταλήγει στον Καύκασο. Σε όλη αυτή τη ζώνη πολιτικές δυνάμεις και λαϊκές μάζες συγκρούονται για το αν οι χώρες θα μείνουν κοντά στον έλεγχο της Ρωσίας ή θα προσδεθούν στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα και συνολικά στη Δύση. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αλλού επικρατεί η μια και αλλού η άλλη προοπτική και συχνά η Ρωσία παρεμβαίνει ακόμα και με ένοπλα μέσα (όπως στη Γεωργία παλιότερα ή στην Ουκρανία σήμερα) για να αποτρέψει τις τάσεις φυγής των λαών από την κυριαρχία της.
Η Μολδαβία αποτελεί έναν μικρό αλλά ιδιαίτερα κρίσιμο κρίκο σε αυτή την αλυσίδα αντιπαράθεσης. Η Ρωσία χρησιμοποιεί τις περιοχές της Υπερδνειστερίας και της Γκαγκαουζίας στο νότο της χώρας για να ασκεί πίεση, ενώ συχνά απειλεί με στρατιωτική επέμβαση επικαλούμενη καταπίεση ρωσόφωνων κοινοτήτων. Η Μολδαβία ζει κυριολεκτικά με την ανάσα της Ρωσίας στην πλάτη της. Η θέση της χώρας στα νώτα της Ουκρανίας δίνει ένα πρόσθετο λόγο ανησυχίας, σε περίπτωση που η Μόσχα αποφάσιζε να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο για αντιπερισπασμό.
Επίσης, η Μολδαβία αποτελεί παλιό ρωσικό και σοβιετικό έδαφος, άρα για τους Ρώσους θεωρείται περιοχή άμεσου ενδιαφέροντος, ενώ παράλληλα βρίσκεται σε άμεση γεωγραφική συνάφεια με χώρες-μέλη της ΕΕ πια, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Η τριβή μεταξύ των δύο σφαιρών επιρροής είναι αναπόφευκτη και δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν ότι η κατάληξη του πολέμου στην Ουκρανία θα καθορίσει την τύχη και της Μολδαβίας. Παράλληλα, ως πάλαι ποτέ σοβιετική δημοκρατία, η υλοποίηση του πολιτικού εξευρωπαϊσμού της χώρας θα ενισχύσει τις δυτικόστροφες τάσεις σε άλλες χώρες της ρωσικής σφαίρας επιρροής, όπως η Λευκορωσία, η Γεωργία και η Αρμενία.
Η Μολδαβία είναι ένας τόπος με ενδιαφέρον ιστορικό παρελθόν, που είναι μάλιστα σε μεγάλο βαθμό συνδεδεμένο και με τους προεπαναστατικούς Έλληνες. Από την πρωτεύουσά της, το Κισινάου, ξεκίνησε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης για να κηρύξει την Ελληνική Επανάσταση. Είναι όμως και μια μικρή και φτωχή χώρα που αγωνίζεται «για μια θέση στον ήλιο» της Ευρώπης. Το μέλλον της είναι αβέβαιο, ωστόσο οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι εκλογές της Κυριακής το έφεραν σαφώς πιο κοντά στην Ευρώπη. Η ενταξιακή πορεία της χώρας φαίνεται εξασφαλισμένη για τα επόμενα χρόνια. Αρκεί να μην υπάρξει μια σοβαρή επιβουλή σε βάρος της και εκεί βρίσκεται ο μεγαλύτερος παράγοντας αβεβαιότητας.
