του Β. Στοϊλόπουλου, από το Άρδην τ. 62, Νοέμβριος 2006 -Ιανουάριος 2007
ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΑ ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ
1ο Κεφάλαιο: Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΩΝ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
(σελ. 2 – 4)
• Ο Βησσαρίων, ο φανατικός υποστηρικτής της Ένωσης των Εκκλησιών και του Θωμά Ακινάτη, ο καθολικός καρδινάλιος και από το 1463 Λατίνος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, παρουσιάζεται σαν να είναι ο μοναδικός Έλληνας που συνέβαλε στη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στη Δύση.
• Δεν γίνεται καμία αναφορά στον Τριακονταετή Πόλεμο και στη Συνθήκη της Βεστφαλίας, ούτε στη δημιουργία του έθνους-κράτους και στο δόγμα της ισορροπίας των δυνάμεων, που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα.
• Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην πώληση συγχωροχαρτιών (αφέσεις) που ήταν η αφορμή για τη Μεταρρύθμιση και δεν παρουσιάζονται οι πραγματικές αιτίες που την προκάλεσαν και που υπερβαίνουν τα στενά θρησκευτικά πλαίσια, ούτε γίνεται λόγος για τη λουθηριανή θεολογική αντίληψη που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας υπέρ των – ελέω Θεού – Γερμανών ηγεμόνων και κατά π.χ. των Γερμανών αγροτών (αγροτικοί πόλεμοι).
• Στους καλλιτέχνες (αποκλειστικά Ιταλούς) αναφέρεται ονομαστικά, π.χ. ο Μποτιτσέλι, όχι όμως ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος.
• Μεταξύ των λογίων κατονομάζεται και ο Βησσαρίων, λες και το εκτόπισμά του να είναι ισάξιο του Σαίξπηρ, του Θερβάντες ή του Μακιαβέλι.
2ο Κεφάλαιο: Η ΕΥΡΩΠΗ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
(σελ. 5-7)
• Δεν υπάρχει καμία αναφορά στις πραγματικές επιπτώσεις της αποικιοκρατίας στους ιθαγενείς των νέων χωρών, παρά μόνο ότι οι Ευρωπαίοι απλώς «εκμεταλλεύονται τους ιθαγενείς πληθυσμούς». Μόνο στην πρωτογενή πηγή (Βαρθολομαίος ντε Λας Κάζας) γίνεται λόγος για χριστιανούς που μοιάζουν με «λυσσασμένους λύκους».
• Καμία αναφορά στους συνεχείς πολέμους μεταξύ των αποικιοκρατικών χωρών (Αγγλία, Ισπανία, Ολλανδία κ.λπ.) για παγκόσμια κυριαρχία.
3ο Κεφάλαιο: Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ (σελ. 8-10)
• Απ’ όλα τα πνευματικά κινήματα, από τον Ιταλικό Ουμανισμό μέχρι και τη Γαλλική Επανάσταση, προβάλλεται μόνο ο γαλλικός Διαφωτισμός και μάλιστα με ξεχωριστό κεφάλαιο.
• Δίνεται ένας πίνακας με εφευρέσεις και εφευρέτες κατά τον 18ο αιώνα. Πουθενά δεν αναφέρονται όμως σημαντικοί επιστήμονες κατά τη διάρκεια του Διαφωτισμού, όπως ο Νεύτωνας, ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ, ο Λάιμπνιτς κ.α.
• Γίνεται ονομαστική αναφορά στον Λοκ (Διευθέτηση και διατήρηση της ιδιοκτησίας), όχι όμως στον Χομπς (Φυσικό Δίκαιο) ή στον Μόρους (Ουτοπία) κ.ά.
• Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε πολιτική – φιλοσοφική σκέψη μετά τη Γαλλική Επανάσταση (Φιλελευθερισμός, Σοσιαλισμός, Μαρξισμός, Αναρχισμός κ.λπ.).
4ο Κεφάλαιο: ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (σελ. 11-13)
• Τα μοναδικά ονόματα που αναφέρονται σε όλη την ενότητα είναι του βασιλιά Λουδοβίκου 16ου και της επαναστάτριας Ολυμπίας ντε Γκοζ. Μάταια αναζητά κανείς κάποιον από τους Μαρά, Δαντών, Ροβεσπιέρο κ.ά.
• Υπερτονίζεται το θέμα της ανισότητας σχετικά με τις γυναίκες.
• Η φωτογραφία που παρουσιάζεται στο βιβλίο είναι η πορεία οπλισμένων γυναικών προς τις Βερσαλλίες και όχι το σύμβολο της Γαλλικής Επανάστασης: «Η Ελευθερία που οδηγεί τον λαό». Σημειωτέον ότι το αριστούργημα του Ντελακρουά αποσύρθηκε τελευταία από τα σχολικά βιβλία της Τουρκίας, μετά από σχετική Εγκύκλιο του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας, επειδή η φωτογραφία θεωρήθηκε … άσεμνη.
• Δεν υπάρχει απολύτως τίποτα για τον Ναπολέοντα, τους ναπολεόντειους πολέμους και τη Συνθήκη της Βιέννης, που είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρξει για μεγάλο διάστημα ειρήνη στην Ευρώπη.
Ανακεφαλαίωση 1ης ενότητας:
• Στους ιστορικούς όρους που πρέπει να θυμούνται οι μαθητές υπάρχει ο διαφωτισμός, ο ουμανισμός, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.ά., δεν υπάρχουν όμως άλλες σημαντικές έννοιες όπως η αποικιοκρατία και ο ιμπεριαλισμός.
• Στη συνθετική απάντηση στο κεντρικό ερώτημα της ενότητας γίνεται αναφορά μόνο στην ισότητα και την ελευθερία όχι όμως στην αδελφοσύνη.
• Αναφέρεται ότι «ο ευρωπαϊκός πολιτισμός γίνεται ο ιδανικός πολιτισμός για όλους». Μήπως και για τους Κινέζους, τους Ινδούς, τους Αφρικανούς και…τους Ινδιάνους;
• Η Ευρωπαϊκή Ιστορία σταματά στη Γαλλική Επανάσταση. Δεν υπάρχει τίποτα για τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους ή για τις ευρωπαϊκές επαναστάσεις.
Γενικές Επισημάνσεις
- Ο τίτλος του βιβλίου είναι: «Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια». Ο τίτλος δεν έχει καμία σχέση με το περιεχόμενο του βιβλίου, όπου τα 4 από τα 5 κεφάλαια (ή 122 από τις 133 σελίδες) αφορούν στην Ελλάδα.
- Το εξώφυλλο: «Σκαρίφημα αλόγου στην προσπάθεια εκκίνησης ή άλματος». Ουδεμία σχέση με βιβλίο ιστορίας. Δυσνόητο για μαθητή δημοτικού ως προς τον συμβολισμό του.
