Με αφορμή τα γεγονότα της  Θεσσαλονίκης

712

του Βλ. Αγτζίδη, από το Άρδην τ. 11, Δεκέμβριος 1997

Μετά την ψή­φι­ση του ι­διώ­νυ­μου α­πό τον Ελευθέριο Βε­νι­ζέ­λο, αλ­λά και
σ’ ό­λη τη με­τα­πο­λε­μι­κή πε­ρί­ο­δο, η προ­σφι­λής μέ­θο­δος α­ντι­με­τώ­πι­σης του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος α­πό τις αυ­ταρ­χι­κές ελ­λα­δι­κές κυ­βερ­νή­σεις, ή­ταν η ταύ­τι­σή του με τις α­ντι­δρα­στι­κές θέ­σεις του ΚΚΕ για την αυ­το­νο­μί­α της Μα­κε­δο­νί­ας και κατ’ ε­πέ­κτα­ση με τα συμ­φέ­ρο­ντα και τις με­θο­δεύ­σεις της Διε­θνούς και της Μό­σχας. Η α­ντι­με­τώ­πι­ση αυ­τή ο­δή­γη­σε σε ε­πε­ξερ­γα­σί­α α­ρι­στο­τε­χνι­κών με­θό­δων προ­βο­κά­τσιας, με συ­νή­θως εγ­γυ­η­μέ­να α­πο­τε­λέ­σμα­τα. Η πρα­κτι­κή αυ­τή μπο­ρεί να ξε­πε­ρά­στη­κε με την πτώ­ση της δι­κτα­το­ρί­ας. Ό­μως, η δο­μή της σκέ­ψης της ελ­λα­δι­κής α­κρο­δε­ξιάς φαί­νε­ται ό­τι δια­χύ­θη­κε στην κοι­νω­νί­α και βρή­κε πρό­σφο­ρο έ­δα­φος σε πρό­σω­πα και ο­μά­δες που λε­κτι­κά βρί­σκο­νται στον α­ντί­πο­δά της.

Θε­α­τές αυ­τής της α­ντι­στρο­φής των ρό­λων βρε­θή­κα­με να εί­μα­στε ό­λοι ό­σοι πα­ρα­κο­λου­θή­σα­με, τα ό­σα α­πί­θα­να α­κο­λού­θη­σαν τα γε­γο­νό­τα της Θεσ­σα­λο­νί­κης, που έ­γι­ναν με α­φορ­μή το ελ­λη­νο­τουρ­κι­κό συ­νέ­δριο για τους Βε­νι­ζέ­λο και Κε­μάλ Α­τα­τούρ­κ στις 30 Ο­κτω­βρί­ου του 1997. Η α­νά­δει­ξη της βι­ντε­ο­ται­νί­ας με το χου­ντι­κό γλέ­ντι των Ε­κα­μι­τών και η ά­με­ση σύν­δε­σή της με τα γε­γο­νό­τα και τους δια­δη­λω­τές, ο­λο­κλή­ρω­σε το το­πί­ο. Πρω­το­σέ­λι­δη υ­στε­ρί­α για τα “α­κρο­δε­ξιά δί­κτυα στην α­στυ­νο­μί­α” και για τους ε­θνι­κι­στές της “πε­ρί­ερ­γης πό­λης” της Θεσ­σα­λο­νί­κης. Η δο­λο­φο­νί­α του Λα­μπρά­κη και οι πα­ρα­κρα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις της ε­πο­χής ε­κεί­νης ζω­ντά­νε­ψαν ξαφ­νι­κά… Σύμ­φω­να με τους πρω­τερ­γά­τες της με­θό­δευ­σης, (Κω­στό­που­λος, Τρί­μης, Ψαρ­ράς, Πα­ρα­σκευό­που­λος) το “αυ­γό του φι­διού” έ­χει ή­δη ε­πω­α­στεί και α­παρ­τί­ζε­ται α­πό τους φα­σί­στες νο­σταλ­γούς της χού­ντας που έ­χουν ετοι­μο­πό­λε­μα δί­κτυα στην α­στυ­νο­μί­α, τις α­κρο­δε­ξιές ο­μά­δες μα­ζί με τους πρό­σφυ­γες: Πό­ντιους, Κύ­πριους, Κούρ­δους κ.ά. Πα­ράλ­λη­λα, έκ­πλη­κτοι εί­δα­με τους, τά­χα, α­ντιε­ξου­σια­στές και ε­πα­να­στά­τες:

 Να ει­σά­γουν την ε­πι­κίν­δυ­νη α­στυ­νο­μι­κή λο­γι­κή της συ­νωμο­σί­ας για την κα­τα­νό­η­ση των κοι­νω­νι­κών φαι­νο­μέ­νων,
 Να α­παι­τούν την ε­πέμ­βα­ση των μη­χα­νι­σμών κα­τα­στο­λής,
 Να υ­πο­στη­ρί­ζουν με φα­να­τι­σμό την ά­σκη­ση δι­πλω­μα­τί­ας α­πό τους Έλ­λη­νες και Τούρ­κους κε­φα­λαιο­κρά­τες –στη­λι­τεύ­ο­ντας πα­ράλ­λη­λα τους, τα­ξι­κά προ­λε­τά­ριους, δια­μαρ­τυ­ρό­με­νους για την ά­σκη­ση αυ­τή– να α­να­πα­ρά­γουν τις βα­σι­κές συ­ντα­γές του Στέ­ιτ Ντι­πάρ­ντμε­ντ για την ο­μα­λο­ποί­η­ση των ελ­λη­νο­τουρ­κι­κών σχέ­σε­ων (ε­πι­χει­ρη­μα­τι­κά φό­ρα και α­νά­πτυ­ξη κοι­νών ελ­λη­νο­τουρ­κι­κών συμ­φε­ρό­ντων),
 Να διευ­ρύ­νουν το ε­πι­κίν­δυ­νο χά­σμα με­τα­ξύ Α­θή­νας και Θεσ­σα­λο­νί­κης, θέ­το­ντας υ­πό κρί­ση, με ο­ξύ τρό­πο, τη δεύ­τε­ρη,
 Να συ­κο­φα­ντούν μα­ζι­κούς κοι­νω­νι­κούς χώ­ρους προ­σφύ­γων, ό­πως τους Πό­ντιους, τους Κύ­πριους, τους Κων­στα­ντι­νου­πο­λί­τες, Ίμ­βριους κ.ά. εκ­φρά­ζο­ντας με τον πιο α­νά­γλυ­φο τρό­πο την ι­δε­ο­λο­γι­κή αλ­λο­τρί­ω­ση, ε­φό­σον οι α­σφα­λείς στο λε­κα­νο­πέ­διο “α­ντιε­θνι­κι­στές” μας, τυ­χαί­α ι­δε­ο­λο­γι­κά το­πο­θε­τη­μέ­νοι, κα­τα­κρί­νουν κοι­νω­νι­κούς χώ­ρους φυ­σι­κά δο­μη­μέ­νους (το μο­ντέ­λο αυ­τό θυ­μί­ζει τη στα­λι­νι­κή α­ντι­με­τώ­πι­ση των ε­θνών-ε­χθρών του λα­ού),
 Να πα­ρα­γνω­ρί­ζουν πλή­ρως την πραγ­μα­τι­κή κοι­νω­νί­α των πο­λι­τών που δη­μιουρ­γεί­ται σή­με­ρα σε αρ­κε­τούς μι­κρα­σια­τι­κούς συλ­λό­γους, ό­πως π.χ. στους “Α­κρί­τες του Πό­ντου”, κ.ά.

Για να δού­με ό­μως πώς εί­ναι τα πράγ­μα­τα. Για­τί, πι­θα­νό­τα­τα εί­ναι πο­λύ σοβαρότερα.

Κα­ταρ­χάς, ό­πως ή­δη φαί­νε­ται, η πα­ρου­σί­α φι­λο­χου­ντι­κών “στα­γο­νι­δί­ων” στην α­στυ­νο­μί­α α­πέ­χει πο­λύ α­πό την ύ­παρ­ξη ορ­γα­νω­μέ­νων πα­ρα­κρα­τι­κών μη­χα­νι­σμών, τύ­που ε­πο­χής Λα­μπρά­κη, ό­πως προ­σπά­θη­σαν να μας πεί­σουν. Θα ή­ταν, βε­βαί­ως, τρα­γι­κό να υ­πάρ­χουν τέ­τοιοι μη­χα­νι­σμοί 23 χρό­νια με­τά την πτώ­ση της χού­ντας, ε­νώ υ­πήρ­χε δη­μο­κρα­τι­κή δια­κυ­βέρ­νη­ση και ε­ιδι­κό­τε­ρα σο­σια­λι­στι­κή για 15 χρόνια πε­ρί­που. Κά­που το σχή­μα μπά­ζει! Εί­δα­με διά­φο­ρους, τύ­που “Ιού” (δη­λα­δή, Κω­στό­που­λος, Τρί­μης και Ψαρ­ράς –για να α­πο­φύ­γου­με το α­πρό­σω­πο) ή Ρ. Σω­με­ρί­τη ή Παρ. Πα­ρα­σκευό­που­λο, να ο­λο­φύ­ρο­νται για την α­νο­χή των α­στυ­νο­μι­κών, εν­νο­ώ­ντας βε­βαί­ως τα κυ­ρί­αρ­χα χου­ντι­κά δί­κτυα (sic!), προς τους “ά­θλιους ε­θνι­κι­στές” πρό­σφυ­γες α­πό την Κύ­προ, τον Πό­ντο, το Κουρ­δι­στάν κ.ά., τη στιγ­μή που τα τουρ­κι­κά μέ­σα ε­νη­μέ­ρω­σης δεν μι­λού­σαν για κα­μιά α­νο­χή της α­στυ­νο­μί­ας στα συ­γκε­κρι­μέ­να γε­γο­νό­τα. Εί­δα­με ε­πί­σης τους ί­διους να γί­νο­νται βα­σι­λι­κό­τε­ροι του βα­σι­λέ­ως, ε­φό­σον οι ί­διοι οι Τούρ­κοι δεν συ­νέ­δε­σαν τους δια­δη­λω­τές με τους α­κρο­δε­ξιούς, α­ντί­θε­τα προ­σπά­θη­σαν να τα φορ­τώ­σουν ό­λα στους “φα­να­τι­κούς Ρω­μιούς του Πό­ντου”.

Με ό­λα αυ­τά, και με έ­ντε­χνη με­θό­δευ­ση, δη­μιουρ­γή­θη­κε μια πα­ρα­πλα­νη­τι­κή ει­κό­να, ε­ξα­πα­τή­θη­κε η κοι­νή γνώ­μη και συ­γκα­λύ­φθη­καν οι πραγ­μα­τι­κοί υ­πεύ­θυ­νοι των ε­πει­σο­δί­ων, που δεν εί­ναι άλ­λοι α­πό τους α­μα­θείς και α­νι­στό­ρη­τους ορ­γα­νω­τές της “η­με­ρί­δας”. Οι δια­μαρ­τυ­ρί­ες των προ­σφυ­γι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, με α­φορ­μή το Συ­νέ­δριο για τους Βε­νι­ζέ­λο-Α­τα­τούρ­κ και την πρό­τα­ση –που απ’ ό,­τι λέ­γε­ται κα­τέ­θε­σε ο βιο­μή­χα­νος Μπου­τά­ρης στο δή­μαρ­χο Θεσ­σα­λο­νί­κης και δεν διέ­ψευ­σε μέ­χρι τώ­ρα ο ί­διος– πε­ρί με­το­νο­μα­σί­ας της ο­δού Α­γί­ου Δη­μη­τρί­ου σε ο­δό Κε­μάλ Α­τα­τούρ­κ, α­νέ­δει­ξαν τις δυ­σκο­λί­ες ε­νός ό­ντως ε­πι­κίν­δυ­νου εγ­χει­ρή­μα­τος. “Λά­δι στη φω­τιά” έ­ρι­ξε και ο φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κός λό­γος του Π. Πα­πα­σα­ρα­ντό­που­λου. Οι ορ­γα­νω­τές του Συ­νε­δρί­ου φρό­ντι­σαν να κα­τη­γο­ρή­σουν και πά­λι τους “δαί­μο­νες”, δη­λα­δή τους κα­κούς ε­θνι­κι­στές. Φταί­νε ό­μως οι “δαί­μο­νες” στην προ­κει­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση;

Καταρ­χάς, οι διορ­γα­νω­τές της η­με­ρί­δας λη­σμό­νη­σαν ό­τι η Θεσ­σα­λο­νί­κη του 1997 δεν εί­ναι η Θεσ­σα­λο­νί­κη του 1908, δεν εί­ναι δη­λα­δή η πό­λη των Τούρ­κων ε­θνι­κι­στών, των Νε­ο­τούρ­κων, αλ­λά α­ντι­θέ­τως εί­ναι πλέ­ον η πό­λη των θυ­μά­των τους. Δυ­στυ­χώς, οι διορ­γα­νω­τές ξέ­χα­σαν ό­τι η κοι­νω­νί­α της Θεσ­σα­λο­νί­κης συ­γκρο­τεί­ται α­πό ό­σους ε­πέ­ζη­σαν α­πό τις ε­θνι­κές εκ­κα­θα­ρί­σεις που πραγ­μα­το­ποί­η­σε ο τουρ­κι­κός ε­θνι­κι­σμός και ο κε­μα­λι­κός ο­λο­κλη­ρω­τι­σμός. Κά­τι ση­μαί­νει –για ό­ποιον βε­βαί­ως έ­χει στοι­χειώ­δεις ι­στο­ρι­κές γνώ­σεις και κά­ποιο πο­λι­τι­κό κρι­τή­ριο– το ό­τι η κοι­νω­νί­α της Θεσ­σα­λο­νί­κης α­πο­τε­λεί­ται στο με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος της α­πό Ί­ω­νες, Α­να­το­λι­κο­θρα­κιώ­τες και Πό­ντιους. Ε­φό­σον η Πό­λις υ­πάρ­χει ό­που υ­πάρ­χουν οι πο­λί­τες της, η σύγ­χρο­νη Θεσ­σα­λο­νί­κη εί­ναι η Σμύρ­νη, η Κων­στα­ντι­νού­πο­λη και η Τρα­πε­ζού­ντα. Και εί­ναι γνω­στό ό­τι για ό­λον τον προ­σφυ­γι­κό ελ­λη­νι­σμό, ο Κε­μάλ Α­τα­τούρ­κ και ο τουρ­κι­κός ε­θνι­κι­σμός, α­πο­τε­λεί την προ­ϋ­πό­θε­ση της ε­ξό­ντω­σης και της εκ­δί­ω­ξής του α­πό τις γε­νέ­θλιες κοι­τί­δες του. Προς ε­πίρ­ρω­σην ό­λων αυ­τών, έρ­χε­ται η ύ­παρ­ξη του νε­ο­προσφυ­γι­κού προ­βλή­μα­τος με την έ­λευ­ση στην Ελ­λά­δα δε­κά­δων χι­λιά­δων Πο­ντί­ων προ­σφύ­γων α­πό την πρώ­ην Σο­βιε­τι­κή Έ­νω­ση. Δη­λα­δή, Μι­κρα­σια­τών προ­σφύ­γων, οι ο­ποί­οι α­πώ­λε­σαν τις πα­τρί­δες τους εξαι­τί­ας του τουρ­κι­κού ε­θνι­κι­σμού και του Κε­μάλ Α­τα­τούρ­κ. Σή­με­ρα, ο πλη­θυ­σμός αυ­τός κρα­τά α­νοι­χτό, α­ντι­κει­με­νι­κά, το προ­σφυ­γι­κό ζή­τη­μα βιώ­νο­ντας την αρ­χι­κή εκ­δί­ω­ξη α­πό τον μι­κρα­σια­τι­κό Πό­ντο και την ε­ξα­θλί­ω­ση την ο­ποί­α του ε­πε­φύ­λα­ξε ο σύγ­χρο­νος ελ­λα­δι­σμός. Αυ­τά ό­λα, βε­βαί­ως, δεν μπο­ρούν να τα κα­τα­νο­ή­σουν οι α­πό­γο­νοι του πα­λαιο­ε­λα­δί­τι­κου, κα­τά των προ­σφύ­γων, ρα­τσι­σμού. Ο πε­ρί ε­θνι­κι­στών α­φο­ρι­σμός τα κα­λύ­πτει ό­λα! Α­νε­ξαρ­τή­τως τού εάν αυ­τός που α­νοί­γει δρό­μο στην ελ­λα­δί­τι­κη α­κρο­δε­ξιά εί­ναι η ο­μό­λο­γός της ελ­λα­δί­τι­κη Α­ρι­στε­ρά και ο αυ­το­α­πο­κα­λού­με­νος “α­ντιε­θνι­κι­στι­κός χώ­ρος”, που έ­χει ε­πι­λέ­ξει να α­γνο­εί τα υ­παρ­κτά προ­βλή­μα­τα, εκ­χω­ρώ­ντας τη δια­χεί­ρι­σή τους στους, δυ­στυ­χώς ε­ξυ­πνό­τε­ρους, α­κρο­δε­ξιούς. Ό­πως βε­βαί­ως δεν μπο­ρεί να κα­τα­νο­ή­σει ό­τι η μο­να­δι­κή σο­βα­ρή α­ντί­στα­ση στην α­κρο­δε­ξιά ε­πέ­λα­ση θα α­πο­τε­λέ­σει η κοι­νω­νί­α των προ­σφύ­γων, ε­φό­σον η ελλα­δί­τι­κη α­κρο­δε­ξιά, πα­ρά το με­τα­μορ­φι­σμό της, υ­πήρ­ξε βα­θύ­τα­τα α­ντι­προ­σφυ­γι­κή και υ­πεύ­θυ­νη σε με­γά­λο βαθ­μό για την προ­σφυ­γο­ποί­η­σή τους.

Η Θεσ­σα­λο­νί­κη των προ­σφύ­γων
Ε­φό­σον οι ε­μπνευ­στές της πρω­το­φα­νούς προ­βο­κά­τσιας εμ­φα­νί­στη­καν α­γνο­ού­ντες, ως μη ό­φει­λαν, βα­σι­κών ι­στο­ρι­κών γε­γο­νό­των και κοι­νω­νι­κών πα­ρα­μέ­τρων, θα πρέ­πει να τους θυ­μί­σου­με ό­τι ο χώ­ρος της Θεσ­σα­λο­νί­κης κα­τά την ο­θω­μα­νι­κή της πε­ρί­ο­δο υ­πήρ­ξε η μή­τρα του τουρ­κι­κού ε­θνι­κι­σμού. Το 1911, οι Νε­ό­τουρ­κοι α­πο­φά­σι­σαν στην πό­λη αυ­τή την ε­ξό­ντω­ση των μη τούρ­κι­κων ε­θνο­τή­των. Στην α­πό­φα­ση συ­νε­δρί­ου τους γρά­φτη­κε: “Η Τουρ­κί­α πρέ­πει να γί­νει μω­α­με­θα­νι­κή χώ­ρα, ό­που η μω­α­με­θα­νι­κή θρη­σκεί­α και οι μω­α­με­θα­νι­κές α­ντι­λή­ψεις θα κυ­ριαρ­χούν και κά­θε άλ­λη θρη­σκευ­τι­κή προ­πα­γάν­δα θα κα­τα­πνί­γε­ται… Αρ­γά ή γρή­γο­ρα θα πρέ­πει να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί η πλή­ρης ο­θω­μα­νο­ποί­η­ση ό­λων των υ­πη­κό­ων της Τουρ­κί­ας. Και εί­ναι ο­λο­κά­θα­ρο ό­τι αυ­τό δεν μπο­ρεί να γί­νει με την πει­θώ. Ά­ρα πρέ­πει να χρη­σι­μο­ποι­η­θεί έ­νο­πλη βί­α… Το δι­καί­ω­μα των άλ­λων ε­θνο­τή­των να έ­χουν δι­κές τους ορ­γα­νώ­σεις θα πρέ­πει να α­πο­κλει­στεί. Κά­θε μορ­φή α­πο­κέ­ντρω­σης και αυ­το­διοί­κη­σης θα θε­ω­ρεί­ται προ­δο­σί­α προς την τουρ­κι­κή αυ­το­κρα­το­ρί­α.”
Αυ­τή υ­πήρ­ξε η βά­ση των ε­κτε­τα­μέ­νων ε­θνι­κών εκ­κα­θα­ρί­σε­ων, οι ο­ποί­ες στοί­χι­σαν στους Έλ­λη­νες της καθ’ η­μάς Α­να­το­λής, 1.000.000 νε­κρούς την πε­ρί­ο­δο 1915-1924. Αυ­τή την α­πό­φα­ση των Νε­ο­τούρ­κων ο­λο­κλή­ρω­σε ο κε­μα­λι­σμός, με α­πο­τέ­λε­σμα την υ­πο­χρε­ω­τι­κή προ­σφυ­γο­ποί­η­ση 1.500.00 Ελ­λή­νων α­πό τις πα­τρί­δες τους, το 1922. Οι 400.000 πε­ρί­που προ­έρ­χο­νταν α­πό το μι­κρα­σια­τι­κό Πό­ντο, οι 250.000 α­πό την Α­να­το­λι­κή Θρά­κη και οι υ­πό­λοι­ποι α­πό τη δυ­τι­κή Μι­κρά Α­σί­α και την Καπ­πα­δο­κί­α. Πε­ρί­που 70.000 πρό­σφυ­γες ε­γκα­τα­στά­θη­καν στη Σο­βιε­τι­κή Έ­νω­ση, στις ή­δη υ­πάρ­χου­σες ελ­λη­νι­κές κοι­νό­τη­τες. Στην Ελ­λά­δα οι πρό­σφυ­γες πέ­ρα­σαν α­πό τις ε­ξευ­τε­λι­στι­κές δια­δι­κα­σί­ες των λοι­μο­κα­θαρ­τη­ρί­ων της Μα­κρο­νή­σου, του Χαρ­μάν Κιο­ί κ.ά. Βάσει των στοι­χείων της Κοι­νω­νί­ας των Ε­θνών, σε πολ­λές πε­ριο­χές της νέ­ας τους ε­γκα­τά­στα­σης κα­τά τα πρώ­τα χρό­νια πέ­θα­νε α­πό τις κα­κου­χί­ες το 20% των προ­σφύ­γων, ε­νώ α­ντι­στοι­χού­σε 1 γέν­νη­ση σε 3 θα­νά­τους. Με­γά­λο μέ­ρος των προ­σφύ­γων αυ­τών ε­γκα­τα­στά­θη­κε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη. Ο αρ­χι­κός ε­κνευ­ρι­σμός που έ­νιω­σαν οι ντό­πιοι για τους πρό­σφυ­γες πή­ρε σύ­ντο­μα τη μορ­φή ε­χθρό­τη­τας. Οι πρό­σφυ­γες α­ντι­με­τώ­πι­σαν πραγ­μα­τι­κό μί­σος α­πό τους ντό­πιους, ε­νώ α­πο­τέ­λε­σαν δε­ξα­με­νή ά­σκη­σης πο­λι­τι­κής των ή­δη υ­παρ­χό­ντων ελ­λα­δι­κών κομ­μά­των… Δεν εί­ναι υ­περ­βο­λή να ι­σχυ­ρι­στού­με ό­τι ο ελ­λα­δι­σμός (στη δε­ξιά και την α­ρι­στε­ρή εκ­δο­χή του) λει­τούρ­γη­σε ως βα­μπίρ, εκ­με­ταλ­λευό­με­νος στο έ­πα­κρο τις προ­σφυ­γι­κές ο­μά­δες, οι­κο­νο­μι­κά, πο­λι­τι­στι­κά και πο­λι­τι­κά. Για­τί η ε­γκα­τά­στα­ση των προ­σφύ­γων στην Ελ­λά­δα σή­μαι­νε τη μα­ζι­κή προ­λε­τα­ριο­ποί­η­σή τους και κα­τά συ­νέ­πεια την πο­λι­τι­κή τους πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση. Το α­πο­τέ­λε­σμα αυ­τής της κα­τά­στα­σης ή­ταν η ε­πι­κρά­τη­ση της βού­λη­σης ό­λων των ελ­λα­δι­κών κομ­μά­των (α­πό την ά­κρα Δε­ξιά έ­ως την ά­κρα Α­ρι­στε­ρά) για α­πο­σιώ­πη­ση των τρα­γι­κών γε­γο­νό­των, ε­ξα­φά­νι­ση της προ­σφυ­γι­κής ι­στο­ρι­κής μνή­μης και βαλ­κα­νιο­ποί­η­σης των προ­σφύ­γων.

Ο­ποιοσ­δή­πο­τε νη­φά­λιος πα­ρα­τη­ρη­τής των γε­γο­νό­των θα πε­ρί­με­νε να έ­χουν τα μι­κρα­σια­τι­κά ι­διαί­τε­ρη θέ­ση στη συλ­λο­γι­κή μνή­μη των νε­ο­ελ­λή­νων, κα­θώς και στη γνώ­ση που α­να­πα­ρά­γε­ται μέ­σω της εκ­παι­δευ­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας στη σύγ­χρο­νη Ελ­λά­δα. Συμ­βαί­νει, ό­μως, α­κρι­βώς το α­ντί­θε­το, δη­μιουρ­γώ­ντας εύ­λο­γα ε­ρω­τή­μα­τα για τα βα­θύ­τε­ρα αί­τια. Με­ρι­κά συ­μπε­ρά­σμα­τα αυ­τής της α­να­ζή­τη­σης εί­ναι ό­τι η α­πο­σιώ­πη­ση υ­πήρ­ξε το α­πο­τέ­λε­σμα της ο­ρι­στι­κής κυ­ριαρ­χί­ας των ελ­λα­δι­κών ο­μά­δων στο έ­θνος-κρά­τος των Ελ­λή­νων. Οι πο­λυά­ριθ­μοι Έλ­λη­νες α­πό το μι­κρα­σια­τι­κό και τον α­να­το­λι­κο­θρα­κι­κό χώ­ρο, που α­νέρ­χο­νταν στο 35% πε­ρί­που του συ­νο­λι­κού πλη­θυ­σμού της Ελ­λά­δας, εν­σω­μα­τώ­θη­καν ως πρό­σφυ­γες στην κοι­νω­νι­κή δο­μή. Κα­τά συ­νέ­πεια, ή­ταν α­δύ­να­το να διεκ­δι­κή­σουν ει­ρη­νι­κά ο­ποιο­δή­πο­τε με­ρί­διο συμ­με­το­χής στο έ­θνος-κρά­τος, ως ο­μά­δες με σα­φή συ­νεί­δη­ση της κα­τα­γω­γής τους. Α­πό την άλ­λη, οι ελ­λα­δι­κές ο­μά­δες ε­ξου­σί­ας, οι ο­ποί­ες εί­χαν α­πο­τύ­χει στον α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό χει­ρι­σμό της μι­κρα­σια­τι­κής κρί­σης, α­ντι­με­τώ­πι­σαν την πρό­κλη­ση της στε­ρέ­ω­σης της ε­ξου­σί­ας τους, που αμ­φι­σβη­τού­νταν εκ των πραγ­μά­των έ­ντο­να…

Στα κί­νη­τρα που ο­δή­γη­σαν στην α­πο­σιώ­πη­ση, μπο­ρούν να συ­μπε­ρι­λη­φθούν οι πο­λι­τι­κές α­πο­φά­σεις για κλεί­σι­μο του μι­κρα­σια­τι­κού ζη­τή­μα­τος, μια α­πό­φα­ση με την ο­ποί­α οι μι­κρα­σιά­τες πρό­σφυ­γες δια­φω­νού­σαν ρι­ζι­κά και μα­χη­τι­κά, και η αλ­λα­γή των προ­τε­ραιο­τή­των στην ε­ξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή. Η Τουρ­κί­α γι­νό­ταν πλέ­ον ο α­πα­ραί­τη­τος σύμ­μα­χος στην πε­ριο­χή, με τη με­σο­λά­βη­ση του Μου­σο­λί­νι αρ­χικά. Στη συ­νέ­χεια, ό­ταν ο ε­ξω­τε­ρι­κός ε­χθρός ε­ντο­πί­στη­κε στο Βορ­ρά, η Τουρ­κί­α έ­γι­νε πο­λύ­τι­μος σύμ­μα­χος στο να­το­ϊ­κό πλαί­σιο. Έ­τσι, η ι­στο­ρι­κή μνή­μη των προ­σφύ­γων θα έ­πρε­πε να ε­ξο­βε­λι­στεί. Οι ί­διοι οι πρό­σφυ­γες θα έ­πρε­πε να αλ­λο­τριω­θούν και να “ελ­λα­δι­το­ποι­η­θούν”. Σε με­γά­λο βαθ­μό, το μο­ντέ­λο αυ­τό πέ­τυ­χε. Πέ­τυ­χε με την α­πό­λυ­τη σύ­μπρα­ξη της ελ­λα­δι­κής Α­ρι­στε­ράς, η ο­ποί­α α­κο­λού­θη­σε μια α­ντί­στοι­χη στά­ση. Η α­νά­δυ­ση της προ­σφυ­γι­κής μνή­μης συ­νέ­βη και πά­λι στη δε­κα­ε­τί­α του ’80, ως α­πο­τέ­λε­σμα μιας α­πραγ­μα­το­ποί­η­της μέ­χρι σή­με­ρα κά­θαρ­σης α­πό το μι­κρα­σια­τι­κό δρά­μα…

Ό­σον α­φο­ρά στα πρό­σφα­τα γε­γο­νό­τα της Θεσ­σα­λο­νί­κης –τα ο­ποί­α εί­ναι κα­τα­δι­κα­στέ­α α­νε­πι­φύ­λα­κτα– νο­μί­ζω ό­τι θα έ­πρε­πε να διε­ρευ­νη­θεί η υ­πό­θε­ση ό­τι ε­πι­διώ­χτη­καν α­πό τους διορ­γα­νω­τές της η­με­ρί­δας, οι ο­ποί­οι πα­ρό­λο το αρ­νη­τι­κό κλί­μα της πό­λης και τις βά­σι­μες υ­πο­ψί­ες πε­ρί γε­γο­νό­των, αρ­νή­θη­καν να την α­να­βά­λουν, εκ­θέ­το­ντας τους προ­σκε­κλη­μέ­νους τους συ­νει­δη­τά σε κίν­δυ­νο. Η πα­ρα­γνώ­ρι­ση των γε­γο­νό­των αυ­τών, τό­σο α­πό τους διορ­γα­νω­τές της η­με­ρί­δας, ό­σο και α­πό αυ­τούς που ε­ξα­πέ­λυ­σαν την υ­στε­ρι­κή α­ντι­προ­σφυ­γι­κή κα­μπά­νια, α­ξιο­ποιώ­ντας βε­βαί­ως τις δια­φω­νί­ες του πο­ντια­κού χώ­ρου, εί­ναι λυ­πη­ρό γε­γο­νός ε­φό­σον υ­πο­θη­κεύ­ουν τις σο­βα­ρές προ­σπά­θειες προ­σέγ­γι­σης των λα­ών της Ελ­λά­δας και της Τουρ­κί­ας. Για­τί τα γε­γο­νό­τα χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν έ­ντε­χνα για το ε­σω­τε­ρι­κό παι­χνί­δι ε­ντυ­πώ­σε­ων ό­χι μό­νο στην Ελ­λά­δα, αλ­λά και στην Τουρ­κί­α. Η ε­κτε­τα­μέ­νη α­να­φο­ρά των τουρ­κι­κών ΜΜΕ ό­τι υ­πεύ­θυ­νοι ή­ταν οι “fanatic Pontus Rumlari”, μό­νο αρ­νη­τι­κό ρό­λο μπο­ρεί να έ­χει σε μια πραγ­μα­τι­κή προ­σέγ­γι­ση των λα­ών των δύ­ο χω­ρών, ε­φό­σον προ­δια­θέ­τει αρ­νη­τι­κά α­κό­μα και τους ελ­λη­νό­φω­νους μου­σουλ­μά­νους της γει­το­νι­κής χώ­ρας. Ί­σως να ή­ταν και αυ­τό μέ­σα στις ε­πι­διώ­ξεις ό­λων αυ­τών που δη­μιούρ­γη­σαν τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις των ε­πει­σο­δί­ων…

Τα κί­νη­τρα της προ­βο­κά­τσιας
Ό­σον α­φο­ρά το ε­ρώ­τη­μα πε­ρί των κι­νή­τρων αυ­τών που υ­πο­κί­νη­σαν τα γε­γο­νό­τα, η α­πά­ντη­ση δό­θη­κε, ό­σον α­φο­ρά τους διορ­γα­νω­τές της η­με­ρί­δας, α­πό τον Γ. Λιά­πη: “Κα­νείς δεν θα α­ντι­δρού­σε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, αν οι Τούρ­κοι και οι Έλ­λη­νες βιο­μή­χα­νοι έ­κα­ναν αυ­τό που κά­νουν οι …κα­νο­νι­κοί ε­πι­χει­ρη­μα­τί­ες και βιο­μή­χα­νοι: Δου­λειές, μπίζ­νες -πώς το λέ­νε; Θα συ­να­ντιό­ντου­σαν ω­ραί­α και κα­λά, “τό­σα βά­ζω ε­γώ”, “άλ­λα τό­σα ε­σύ”, “έ­τσι θα το δου­λέ­ψου­με το μπου­ντα­λά­δι­κο κα­τα­να­λω­τι­κό κοι­νό”, “τό­σα θα βγά­λου­με”, “αυ­τές τις μί­ζες θα δώ­σου­με”, “ε­κεί­νο το μπα­χτσί­σι θα προ­σφέ­ρου­με”- τέ­τοια. Αυ­τοί, ό­μως, θέ­λη­σαν να πα­ρου­σια­στούν σαν δι­πλω­μά­τες και ι­στο­ρι­κοί! Σι­γά, δη­λα­δή, που εν­δια­φέ­ρο­νταν για το Μου­στα­φά Κε­μάλ και τον Ε­λευ­θέ­ριο Βε­νι­ζέ­λο… Κι αυ­τό το πα­ρα­μύ­θι ή­ταν που δεν κα­τά­πιαν κά­ποιοι Θεσ­σα­λο­νι­κείς, με α­πο­τέ­λε­σμα (έ­τσι και αλ­λιώς κα­τα­δι­κα­στέο) ε­κτό­ξευ­ση αυγών, ζαρ­ζα­βα­τι­κών και κερ­μά­των….” (Γ. Λ., “Το πα­ρα­μύ­θι” ε­φημ. “Ε­λευ­θε­ρο­τυ­πί­α”, 31 Ο­κτω­βρί­ου 1997, σελ. 8).

Ό­σον α­φο­ρά στα κί­νη­τρα του βου­λευ­τή ε­πι­κρα­τεί­ας Παρ. Πα­ρα­σκευό­που­λου, η α­πά­ντη­ση -υ­πο­θέ­τω- μπο­ρεί να βρε­θεί με τη γνώ­ση της πο­λι­τι­κής του προ­ϊ­στο­ρί­ας: Πα­λαιο­ελ­λα­δί­της που βρέ­θη­κε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη λό­γω σπου­δών, μέ­λος του ΚΚΕ και πρό­ε­δρος του Ερ­γα­τι­κού Κέ­ντρου ε­ξαι­τί­ας της κομ­μα­τι­κής του ι­διό­τη­τας, με­τα­πη­δά στο Συ­να­σπι­σμό και α­πό ε­κεί στο ΠΑ­ΣΟΚ, του ο­ποί­ου ε­κλέ­γε­ται βου­λευ­τής ε­πι­κρα­τεί­ας, δί­χως να ε­κτε­θεί στο ε­κλο­γι­κό σώ­μα. Κα­τά συ­νέ­πεια, η α­νά­γκη “κοι­νω­νι­κής πα­ρέμ­βα­σης” κα­θο­ρί­ζε­ται α­πό δύ­ο πράγ­μα­τα: την πλή­ρη αμ­φι­σβή­τη­ση που υ­φί­στα­ται α­πό τα δύ­ο προ­η­γού­με­να κόμ­μα­τα ό­που συμ­με­τεί­χε και α­πό το δο­τό της ε­κλο­γής του. Ο χύ­δην “α­ντιε­θνι­κι­σμός” α­πο­τε­λεί τη κα­λύ­τε­ρη κο­λυμ­βή­θρα για ε­ξι­λέ­ω­ση. Έ­τσι λοι­πόν η “α­ντιε­θνι­κι­στι­κή” κα­μπά­νια και η ταύ­τι­ση των δια­δη­λω­τών με τους “κα­τα­ρα­μέ­νους ε­θνι­κι­στές” υ­πήρ­ξε έ­νας ό­ντως έ­ξυ­πνος α­ντι­πε­ρι­σπα­σμός για την πα­ρα­δο­σια­κά α­φε­λή ελ­λα­δι­κή Α­ρι­στε­ρά.

Ό­σον α­φο­ρά τους Ρι­χάρ­δο Σω­με­ρί­τη και τον “Ιό” (δη­λα­δή, Κω­στό­που­λο, Τρί­μη, Ψαρ­ρά) τα πράγ­μα­τα εί­ναι πιο σύν­θε­τα. Ο πρώ­τος, κλα­σι­κός πα­λαιο­ελ­λα­δί­της ό­πως φαί­νε­ται, δεν πρέ­πει να έ­χει πά­ρει και πο­λύ εί­δη­ση σχετικά με το τι συμ­βαί­νει στις προ­σφυ­γι­κές ο­μά­δες και τι ση­μαί­νει μι­κρα­σια­τι­κή α­φύ­πνι­ση. Η α­ντι­προ­σφυ­γι­κή του διά­θε­ση εί­χε ή­δη κα­τα­τε­θεί στο “Βή­μα της Κυ­ρια­κής” στις 31 Μαρ­τί­ου 1996, ό­ταν εί­δε το φως έ­να α­πο­κα­λυ­πτι­κό άρ­θρο του με τί­τλο “Η α­να­το­λί­τι­κη μι­ζέ­ρια μας”. Στο άρ­θρο αυ­τό οι πρό­σφυ­γες και οι προ­σφυ­γο­γε­νείς, οι ο­ποί­οι ση­μειω­τέ­ον α­πο­τε­λούν το έ­να τρί­το του πλη­θυ­σμού της Ελ­λά­δας, πα­ρου­σιά­ζο­νταν ως φο­ρείς της “α­να­το­λί­τι­κης μι­ζέ­ριας” και της α­νά­μνη­σης της ε­πί­σης “κα­τα­ρα­μέ­νης” (ο χα­ρα­κτη­ρι­σμός δι­κός μου) “καθ’η­μάς Α­να­το­λής”! Κα­τη­γο­ρού­νταν ε­πι­πλέ­ον ως βα­σι­κοί εκ­φρα­στές της “ε­θνι­κι­στι­κής” υ­στε­ρί­ας με το Μα­κε­δο­νι­κό. Τέ­τοιες κα­τη­γο­ρί­ες εί­χα­με να α­κού­σου­με πε­ρί­που 70 χρό­νια, α­πό την ε­πο­χή που οι έ­νο­χοι για την Μι­κρα­σια­τι­κή Κα­τα­στρο­φή α­πο­κα­λού­σαν τους πρό­σφυ­γες “τουρ­κό­σπο­ρους” και πρό­τει­ναν να τους α­φαι­ρε­θεί τε­λεί­ως το δι­καί­ω­μα της ψή­φου για­τί “δεν εί­χαν την πο­λι­τι­κή ω­ρι­μό­τη­τα”.

Ο “Ιός” (δη­λα­δή Κω­στό­που­λος, Τρί­μης, Ψαρ­ράς) α­πο­τε­λεί μια πιο ε­πι­κίν­δυ­νη (ι­δε­ο­λο­γι­κά εν­νο­εί­ται) πε­ρί­πτω­ση. Μπο­ρεί να θε­ω­ρη­θεί το α­ντί­στοι­χο του Κώ­στα Πλεύ­ρη, ε­φό­σον οι δύο τους ε­ξέ­φρα­σαν τό­σο κα­θα­ρά την α­ντι­μι­κρα­σια­τι­κή στά­ση. Η ο­πτι­κή του “Ιού” (των Κω­στό­που­λου, Τρί­μη, Ψαρ­ρά), αλ­λά και τα κί­νη­τρά του, πα­ρου­σιά­ζουν ε­ξαι­ρε­τι­κό εν­δια­φέ­ρον για ό­σους με­λε­τούν το ελ­λα­δι­κό α­ρι­στε­ρό φαι­νό­με­νο. Η ε­πι­βί­ω­ση και ο “εκ­συγ­χρο­νι­σμός” των α­κραί­ων α­πό­ψε­ων της πρω­τό­γο­νης πε­ριό­δου της ελ­λα­δί­τι­κης α­ρι­στε­ράς, α­πο­τε­λεί έ­να ε­ντυ­πω­σια­κό γε­γο­νός. Στοι­χεί­α που χα­ρα­κτη­ρί­ζουν τις α­να­λύ­σεις τους εί­ναι η ι­δε­ο­λο­γι­κο­ποί­η­ση της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, η ε­πι­λε­κτι­κή χρή­ση στοι­χεί­ων και η ξύ­λι­νη γλώσ­σα. Η πο­λι­τι­κή σύ­γκρου­ση των με­λών της ο­μά­δας του “Ιού” με το “α­στι­κό κρά­τος της Ελ­λά­δας” και τον ε­θνι­κι­σμό, τους ο­δή­γη­σε στη συμ­μα­χί­α με τους ε­χθρι­κούς ε­θνι­κι­σμούς (στη βά­ση της αρ­χής: ο ε­χθρός του ε­χθρού μου εί­ναι φί­λος μου). Έ­τσι, α­πο­τέ­λε­σαν τη δη­μο­σιο­γρα­φι­κή του­λά­χι­στον δί­ο­δο διά­χυ­σης στην ελ­λη­νι­κή κοι­νή γνώ­μη των βα­σι­κών αρ­χών του σλα­βο­μα­κε­δο­νι­κού και τουρ­κι­κού ε­θνι­κι­σμού. Α­πο­κο­ρύ­φω­μα της συ­γκε­κρι­μέ­νης προ­πα­γάν­δας των Κω­στό­που­λου, Τρί­μη, Ψαρ­ρά υ­πήρ­ξε η ά­θλια α­ντι­προ­σφυ­γι­κή πα­ρου­σί­α­ση του Μι­κρα­σια­τι­κού Ζη­τή­μα­τος το 1992, ε­βδο­μή­ντα χρό­νια με­τά τη με­γά­λη τρα­γω­δί­α του 1922. Ο χα­ρα­κτη­ρι­σμός της Μι­κράς Α­σί­ας ως το “Βιετ­νάμ των Ελ­λή­νων” α­πέ­δει­ξε ό­τι η ι­στο­ρι­κή ε­μπει­ρί­α ε­λά­χι­στα ε­πη­ρέ­α­σε τις ελ­λα­δί­τι­κες πα­λαιο­κομ­μου­νι­στι­κές ο­μά­δες. ΄Ε­τσι λοι­πόν ο “Ιός”, πα­ρα­γνώ­ρι­σε πλή­ρως την ύ­παρ­ξη ελ­λη­νι­κών πλη­θυ­σμών, α­να­πα­ρή­γα­γε πι­στά την α­ντι­δρα­στι­κή ά­πο­ψη και στά­ση της α­ρι­στε­ράς του ΣΕ­ΚΕ που προ­πα­γάν­δι­σε τό­τε στο μέ­τω­πο την “α­περ­γί­α πο­λέ­μου” (συμ­βάλ­λο­ντας έ­τσι στην ήτ­τα και στην ε­ξό­ντω­ση των ελ­λη­νι­κών μι­κρα­σια­τι­κών πλη­θυ­σμών α­πό τον τουρ­κι­κό ε­θνι­κι­σμό). Η ά­πο­ψη των Κω­στό­που­λου, Τρί­μη, Ψαρ­ρά, 70 χρό­νια με­τά τη μι­κρα­σια­τι­κή τρα­γω­δί­α, πλη­σιά­ζει πο­λύ την ι­στο­ρι­κή ερ­μη­νεί­α πε­ρί Μι­κρα­σια­τι­κού που έ­χουν και οι Γκρί­ζοι Λύ­κοι. Στο α­τό­πη­μα αυ­τό α­ντέ­δρα­σαν μό­νο οι προ­σφυ­γι­κές ορ­γα­νώ­σεις, οι ο­ποί­ες πι­κρά δια­πί­στω­σαν ό­τι οι ελ­λα­δί­τι­κη α­κρο­α­ρι­στε­ρά τους α­ντι­με­τώ­πι­ζε και στη δε­κα­ε­τί­α του ’90 μάλ­λον ως “Βιετ­να­μέ­ζους πρό­σφυ­γες”, εφ’ ό­σον πα­ρα­γνώ­ρι­ζε την τρι­σχι­λιό­χρο­νη πα­ρου­σί­α τους στις ι­στο­ρι­κές τους πα­τρί­δες. Μό­νο που η α­ντι­με­τώ­πι­ση αυ­τή συ­νε­χί­στη­κε με θαυ­μα­στή συ­νέ­πεια. Έ­τσι, οι Κω­στό­που­λος, Τρί­μης, Ψαρ­ράς, α­να­κά­λυ­ψαν το 1997 ό­τι α­πό το “Βιετ­νάμ των Ελ­λή­νων” ξε­πή­δη­σαν και με­ρι­κές πε­ρί­ερ­γες ελ­λη­νι­κές ο­μά­δες, ό­πως οι Πό­ντιοι για πα­ρά­δειγ­μα, οι ο­ποί­οι δεν μπο­ρού­σαν να βο­λευ­τούν στα κλα­σι­κά πο­λι­τι­κά σχή­μα­τα της “νέ­ας τά­ξης πραγ­μά­των”. Έ­τσι, το πλέ­ον εύ­κο­λο ή­ταν να εκ­χω­ρη­θούν στην α­κρο­δε­ξιά και να χα­ρα­κτη­ρι­στούν ως ύ­πο­πτοι για την εκ­κό­λα­ψη του “α­υγού του φι­διού”. Εί­ναι τρα­γι­κό που το σχή­μα αυ­τό πέ­ρα­σε α­σχο­λί­α­στο. Φα­ντα­στεί­τε να κα­τη­γο­ρού­σαν τους Πα­λαι­στί­νιους πρό­σφυ­γες για­τί α­ντι­δρούν στο σιω­νι­σμό, ή τους Ε­βραί­ους για­τί α­ντι­δρούν στο να­ζι­σμό, ή τους Ιν­διά­νους που υπήρξαν θύματα γε­νο­κτο­νίας α­πό τους Αγ­γλο­σά­ξο­νες, για­τί τολ­μούν να θυ­μού­νται την τρα­γι­κή τους μοί­ρα. Στην Ελ­λά­δα, ό­μως, ό­λα, εί­ναι δυ­να­τά, ε­φό­σον, απ’ ό,­τι φαί­νε­ται, το “αυ­γό του φι­διού” εκ­κο­λά­πτε­ται α­πό πολ­λούς, πο­λύ δια­φο­ρε­τι­κούς με­τα­ξύ τους, χώ­ρους. Ε­πί­σης, η ι­στο­ρι­κή μνή­μη έ­χει μι­κρό βά­θος και η κυ­ρί­αρ­χη ι­δε­ο­λο­γί­α (α­ρι­στε­ρή και δε­ξιά) εί­ναι βα­σι­σμέ­νη στην ε­ξα­φά­νι­ση της μι­κρα­σια­τι­κής πα­ρα­μέ­τρου και στη βαλ­κα­νιο­ποί­η­ση των Μι­κρα­σια­τών. Απ’ ό,τι φαί­νε­ται, σή­με­ρα η “βρω­μο­δου­λειά” γί­νε­ται απ’ ό­λο αυ­τό τον ε­σμό των αυ­το­ακ­κι­ζό­με­νων “α­ντιε­θνι­κι­στών”, οι ο­ποί­οι προ­τι­μούν να εκ­χω­ρή­σουν το μι­κρα­σια­τι­κό χώ­ρο (των προ­σφύ­γων, εν­νο­εί­ται) στην ελ­λα­δί­τι­κη α­κρο­δε­ξιά, πα­ρά να τον α­πο­δε­χτούν ως υ­παρ­κτή πο­λι­τι­κή συ­νι­στώ­σα.

Η ελ­λη­νο­τουρ­κι­κή ε­πα­να­προ­σέγ­γι­ση

Παρ’ ό­,τι συνέβη στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, το ε­ρώ­τη­μα για τη δυ­να­τό­τη­τα ε­πα­να­προ­σέγ­γι­σης των λα­ών της Ελ­λά­δας και της Τουρ­κί­ας, α­νε­ξαρ­τή­τως της πο­λι­τι­κής που α­κο­λου­θούν οι κυ­βερ­νή­σεις στις δύ­ο χώ­ρες, πα­ρα­μέ­νει. Ο μέ­χρι σή­με­ρα προ­βλη­μα­τι­σμός ξε­κί­νη­σε α­πό διά­φο­ρες προ­σπά­θειες, άλ­λες αμ­φι­λε­γό­με­νες και άλ­λες έ­ντι­μες. Έ­χει προ­κλη­θεί με­γά­λη συ­ζή­τη­ση και έ­χει εμ­φα­νι­στεί και α­ξιο­ση­μεί­ω­τη α­ντι­πα­ρά­θε­ση, ε­νώ έ­χει α­να­δει­χθεί για άλ­λη μια φο­ρά το με­γά­λο ζή­τη­μα του τρό­που προ­σέγ­γι­σης των δύ­ο (και πε­ρισ­σό­τε­ρων) λα­ών που κα­τοι­κούν έν­θεν και έν­θεν του Αι­γαί­ου. Α­πό τη μια οι κι­νή­σεις γύ­ρω α­πό τα βρα­βεί­α “Ι­πε­κτσί” και τα κυ­νι­κά συμ­φέ­ρο­ντα των ε­πι­χει­ρη­μα­τιών. Α­πό την άλ­λη, οι α­δελ­φο­ποι­ή­σεις πό­λε­ων, η α­νά­δει­ξη των κοι­νών στοι­χεί­ων και οι κοι­νές πο­λι­τι­στι­κές εκ­δη­λώ­σεις, ό­πως η α­δελ­φο­ποί­η­ση της Λά­ρι­σας με το Ουρ­γκούπ της Καπ­πα­δο­κί­ας (το πά­λαι πο­τέ ελ­λη­νι­κό Προ­κό­πι, απ’ ό­που προ­έρ­χο­νται οι πρό­σφυ­γες της πε­ριο­χής Λά­ρι­σας), οι κοι­νές εκ­δη­λώ­σεις Ελ­λή­νων και Τούρ­κων στην Πέρ­γα­μο που ορ­γα­νώ­θη­καν α­πό τη Νο­μαρ­χί­α Λέ­σβου και το Δή­μο Περ­γά­μου (Bergama στα τουρ­κι­κά) κ.ά.
Εί­ναι ή­δη φα­νε­ρό ό­τι η τά­ση για εκ­δη­λώ­σεις τέ­τοιου τύ­που, που στο­χεύ­ουν στην αλ­λη­λο­γνω­ρι­μί­α των λα­ών με­γα­λώ­νει χρό­νο με το χρό­νο. Πά­ει και­ρός ό­μως που οι δι­κοί μας πρό­σφυ­γες άρ­χι­σαν να ε­πι­σκέ­πτο­νται τις γε­νέ­θλιες κοι­τί­δες τους στον Πό­ντο, στην Α­να­το­λι­κή Θρά­κη και στην Ιω­νί­α. Το ί­διο, αν και σε μι­κρό­τε­ρη κλί­μα­κα, πα­ρα­τη­ρή­θη­κε και στους Τούρ­κους “α­νταλ­λά­ξι­μους” του 1923. Η δια­φο­ρά με τις ση­με­ρι­νές τά­σεις εί­ναι ό­τι τώ­ρα αρ­χί­ζουν να παίρ­νουν πρω­το­βου­λί­ες και οι διά­φο­ροι το­πι­κοί θε­σμοί. Κα­τά συ­νέ­πεια, η δια­μόρ­φω­ση ε­νός κώ­δι­κα αρ­χών με βά­ση τον ο­ποί­ο θα γί­νει η, ε­πί­ση­μη του­λά­χι­στον, ε­πα­να­προ­σέγ­γι­ση των λα­ών εί­ναι α­να­γκαί­α. Ο κώ­δι­κας αυ­τός θα ε­ξα­χθεί α­πό την κα­λή γνώ­ση της ι­στο­ρί­ας των πε­ριο­χών με τις ο­ποί­ες ε­πι­χει­ρεί­ται η α­νά­πτυ­ξη σχέ­σε­ων και α­πό την α­ξιο­ποί­η­ση των υ­παρ­κτών ελ­λη­νι­κών προ­σφυ­γι­κών πλη­θυ­σμών.

Ε­άν δεν τη­ρη­θούν οι δύ­ο αυ­τές προ­ϋ­πο­θέ­σεις, το εγ­χεί­ρη­μα της ε­πα­να­προ­σέγ­γι­σης κιν­δυ­νεύ­ει να α­κυ­ρω­θεί α­πό το προ­κα­τει­λημ­μέ­νο πο­λι­τι­κό πε­ρι­βάλ­λον. Έ­να πε­ρι­βάλ­λον που εί­τε ά­κρι­τα προ­τρέ­πει σε α­νά­πτυ­ξη ά­νευ ό­ρων σχέ­σε­ων (π.χ. ο προ­α­να­φε­ρό­με­νος πα­λαιο­ελ­λα­δί­τι­κος ε­σμός), εί­τε ε­πί­σης ά­κρι­τα α­πορ­ρί­πτει κά­θε προ­σπά­θεια. Για­τί, δυ­στυ­χώς, η πο­λι­τι­κή σκέ­ψη στην Ελ­λά­δα εί­ναι δι­χα­σμέ­νη με­τα­ξύ ε­νός α­πί­θα­νου εν­δο­τι­σμού και ε­νός μι­κρο­ελ­λα­δί­τι­κου το­πι­κι­σμού. Αυ­τός ο “α­πί­θα­νος εν­δο­τι­σμός” που εύ­κο­λα θα α­πο­σιω­πή­σει τις ε­θνι­κές εκ­κα­θα­ρί­σεις που πραγ­μα­το­ποί­η­σε ο τουρ­κι­κός ε­θνι­κι­σμός προ­κει­μέ­νου να δη­μιουρ­γή­σει το ε­θνι­κό κρά­τος των Τούρ­κων, θα δεί­ξει κα­τα­νό­η­ση για την αυ­ταρ­χι­κή φύ­ση αυ­τού του κρά­τους και θα α­νε­χθεί την ορ­γουε­λια­νής μορ­φής κα­τα­στρο­φή του ι­στο­ρι­κού πα­ρελ­θό­ντος της Μι­κράς Α­σί­ας και τη δη­μιουρ­γί­α ε­νός νέ­ου, α­πο­ε­θνι­κο­ποι­η­μέ­νου και τουρ­κι­κού. Α­πό την άλ­λη, ο μι­κρο­ελ­λα­δί­τι­κος το­πι­κι­σμός (τον ο­ποί­ον οι σχο­λια­ζό­με­νοι τον α­πο­κα­λούν «ε­θνι­κι­σμό») εύ­κο­λα και με υ­στε­ρι­κό τρό­πο κα­τα­δι­κά­ζει τις προ­σπά­θειες ε­πι­κοι­νω­νί­ας των λα­ών, κα­θώς και την ποι­κι­λί­α των α­πό­ψε­ων που συ­γκρο­τούν αυ­τό που θα μπο­ρού­σε να ο­νο­μα­στεί “μι­κρα­σια­τι­κή α­φύ­πνι­ση”. Ε­πί­σης, υ­πο­βαθ­μί­ζει τη ση­μα­σί­α των ελ­λη­νι­κών μι­κρα­σια­τι­κών προ­σφυ­γι­κών πλη­θυ­σμών προς ό­φε­λος ε­παγ­γελ­μα­τιών α­γκι­τα­τό­ρων. Πα­ράλ­λη­λα μ’ ό­λα αυ­τά, α­πο­δέ­χε­ται τη δαι­μο­νο­λο­γι­κή προ­σέγ­γι­ση της Τουρ­κί­ας και α­να­πα­ρά­γει α­κρί­τως τις δυ­τι­κές α­πό­ψεις πε­ρί ι­σλα­μι­κού κιν­δύ­νου, α­πο­δει­κνύ­ο­ντας το μι­κρό βά­θος της σύγ­χρο­νης ελ­λη­νι­κής σκέ­ψης.
Α­πό τα πα­ρα­πά­νω α­να­δει­κνύ­ε­ται η με­γά­λη α­να­γκαιό­τη­τα για πλή­ρη γνώ­ση των πα­ρα­μέ­τρων που συν­θέ­τουν τις ελ­λη­νοτουρ­κι­κές σχέ­σεις, για α­πο­κω­δι­κο­ποί­η­ση της πα­λιάς μας σχέ­σης με τους λα­ούς της Τουρ­κί­ας και για συ­νει­δη­το­ποί­η­ση των ι­στο­ρι­κών εκ­κρε­μο­τή­των, που α­κό­μα πα­ρα­μέ­νουν α­νε­ξάρ­τη­τα α­πό τη θέ­λη­ση του οιου­δή­πο­τε α­να­λυ­τή. Για τους λό­γους αυ­τούς, η ι­στο­ρι­κή μνή­μη των προ­σφυ­γι­κών ελ­λη­νι­κών πλη­θυ­σμών γί­νε­ται ε­ξαι­ρε­τι­κά ε­πί­και­ρη, ε­νώ η α­να­σύν­θε­ση των προ­σφυ­γι­κών ταυ­το­τή­των α­πο­τε­λεί πλέ­ον α­να­γκαιό­τη­τα. Η ά­πο­ψή μου εί­ναι ό­τι ο α­πο­φα­σι­στι­κός πα­ρά­γο­ντας για την ό­ποια ε­πα­να­προ­σέγ­γι­ση πρέ­πει να βα­σί­ζε­ται στη θέ­λη­ση των ελ­λη­νι­κών μι­κρα­σια­τι­κών πλη­θυ­σμών. Θέ­λη­ση την ο­ποί­α οι Ελ­λα­δίτες θα πρέ­πει να λά­βουν υπ’ ό­ψη. Ή­δη στο 4ο Πα­γκό­σμιο Συ­νέ­δριο του Πο­ντια­κού Ελ­λη­νι­σμού (κα­λο­καί­ρι 1997) α­ντι­με­τω­πί­στη­κε θε­τι­κά η πρό­κλη­ση. Ας πε­ρι­μέ­νου­με και τη θέ­ση των προ­σφύ­γων α­πό τη Δυ­τι­κή Μι­κρά Α­σί­α, την Α­να­το­λι­κή Θρά­κη, κα­θώς και των Κων­στα­ντι­νου­πο­λι­τών, Ιμ­βρί­ων και Τε­νέ­δι­ων. Εν κα­τα­κλεί­δι, λοι­πόν, οι πρω­τα­γω­νι­στές, αλ­λά και οι ε­πι­κρι­τές τής ε­πα­να­προ­σέγ­γι­σης, θα πρέ­πει να πά­ρουν υπ’ ό­ψη τους τη θέ­λη­ση των ελ­λη­νι­κών προ­σφυ­γι­κών πλη­θυ­σμών του 1922. Κα­νείς βε­βαί­ως δεν θα έ­πρε­πε να συ­νερ­γή­σει και να α­πο­δε­χτεί την ε­φιαλ­τι­κή α­πό­κρυ­ψη της ελ­λη­νι­κό­τη­τας των μνη­μεί­ων που ε­πι­χει­ρεί σε με­γα­κλί­μα­κα το τουρ­κι­κό κρά­τος. Και για το τε­λευ­ταί­ο, μια πρό­τα­ση προς τον υ­πουρ­γό Πο­λι­τι­σμού και τις νο­μαρ­χια­κές αυ­το­διοι­κή­σεις του Έ­βρου, της Λέ­σβου, της Σά­μου, της Ρό­δου κ.λπ.: Εκ­δώ­στε έ­ξυ­πνα ε­πι­στη­μο­νι­κά φυλ­λά­δια που α­να­φέ­ρο­νται στην ι­στο­ρί­α της ευ­ρύ­τε­ρης πε­ριο­χής σας, πριν αυ­τή κα­τα­τε­μα­χι­στεί με τα σύγ­χρο­να σύ­νο­ρα. Α­να­φέ­ρε­τε την πραγ­μα­τι­κή ι­στο­ρί­α της πε­ριο­χής σας (Θρά­κης, Αιο­λί­ας, Ιω­νί­ας κ.ά.) Προ­βά­λλε­τε την ελ­λη­νι­κό­τη­τα των μνη­μεί­ων που τό­σο έ­ντε­χνα α­πο­κρύ­πτει ο τουρ­κι­κός σο­βι­νι­σμός και τέ­λος, μοι­ρά­στε σε μό­νι­μη βά­ση τα έ­ντυ­πα αυ­τά στους χι­λιά­δες του­ρί­στες που δια­σχί­ζουν κά­θε μέ­ρα τα σύ­νο­ρα. Έ­τσι, θα α­πο­κα­τα­στα­θεί η α­λή­θεια και θα μπο­ρέ­σου­με ό­λοι μα­ζί να οι­κο­δο­μή­σου­με στέ­ρε­ες και μό­νι­μες σχέ­σεις με τους λα­ούς της Τουρ­κί­ας.

Και πά­νω απ’ ό­λα, για να μπο­ρέ­σου­με να ξα­να­χτί­σου­με τις γέ­φυ­ρες με την α­πέ­να­ντι ό­χθη, θα πρέ­πει α­νε­πι­φύ­λα­χτα να κα­ταγ­γέ­λου­με κά­θε προ­σπά­θεια υ­πο­νό­μευ­σης και κά­θε προ­βο­κά­τσια που θα σκαρ­φι­στούν τα διά­φο­ρα πρό­σω­πα του πα­λαιο­ελ­λα­δι­τι­σμού.