του Π. Τότσικα, από το Άρδην τ. 10 Οκτώβριος-Νοέμβριος 1997
Η διεκδίκηση απότα διαπλεκόμενα ελληνικά συμφέροντα και η επικλογή από την ΔΟΕ της οργάνωσης των Ολυμπιακών αγώνων του 2004 στην Αθήνα ανέδειξε μια σειρά σημαντικών ζητημάτων. Τώρα που έληξαν οι πανηγυρισμοί “ανίδεων και ξεεσμένων λαών” τα οποία ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσουμε ψύχραιµα και νηφάλια. Αφήνοντας στην άκρη τα ιδεολογήµατα περί του µεγάλου, του ωραίου και του αληθινού”, τα ζητήµατα που τίθενται µέσω των Ολυμπιακών αγώνων, είναι εξαιρετικά σύνθετα και πολύπλευρα. ΄Έχουν σχέση µετην οργάνωση του χώρου και την προστασία του περιβάλλοντος στην Αττική, µε τη σχέση πρωτεύουσας και περιφέρειας, µε τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος, µε τη σχέση δημοσίου και ιδιωτικού συμφέροντος.΄Έχουν σχέση,λοιπόν, µε κάποιες εξαιρετικά σημαντικές επιλογές που αφορούντόσοτο επίπεδοτης καθηµερινής µας ζωής, όσο και το µέλλον αυτού του τόπου. Στα πλαίσια αυτούτου κειµένου,θα επιχειρήσουµε να προσεγγίσουµε, συνοπτικά, µερικά από τα παραπάνω ζητήµατα.
Οργάνωση του χώρου και προστασία του περιβάλλοντος
Η τελευταία απόπειρα για μια ορθολογική οργάνωση του χώρου στην Αττική έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 80. Το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας (ΡΣΑ), αντανακλώντας τις πολιτικές και ιδεολογικές απόψεις του Αντώνη Τρίτση και κατά κάποιον τρόπο,του αρχικού, “ριζοσπαστικού” ΠΑΣΟΚ, διαµόρφωσε το θεσμικό πλαίσιο για την οργάνωση του χώρου και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στην Αττική (Νόμος 1515/85). Η αντίδραση, ωστόσο, των συμφερόντων εκείνων που, σύμφωνα µε τον Αντ. Τρίτση, “είχαν τη δύναμη να φέρουν τόσο µεγάλη καταστροφή µέσα σε τόσο λίγο χρόνο”, ήταν άµεση: Ο Αντώνης Τρίτσης, διαποµπεύεται ως “αιθεροβάμων”,αντικαθίσταται από το ΥΧΟΠ και, µε τη δεύτερη τετραετία του ΠΑΣΟΚ ανοίγει ο δρόµος για την ανατροπήτου Ῥυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας. Παλαιότερες επιλογές τής προ ΠΑΣΟΚ εποχής, όπως το Αεροδρόμιο στα Σπάτα, το υπόγειο µετρό κλπ επανέρχονται στο προσκήνιο, ενώ η “μονοκαλλιέργεια” των αυτοκινητόδροµων αντικαθιστάτο στόχο του “ενιαίου συστήµατος μεταφορών” του Ῥ.Σ.Α (Λεώφορεία,τραµ, προαστειακός σιδηρόδρομος κ.λπ)
Ἡ διεκδίκηση από τα διαπλεκόμενα συμφέροντα της Ολυμπιάδας του 2004 και η διεξαγωγήτης στην Αττική, συνδέεται µε την ανατροπήτων βασικών στόχωντου Ρ.Σ.Α:
Αντί της “ανάσχεσης της επέκτασης τῆς πόλης” θα έχουµε το “Ολυμπιακό χωριό”, µια γέα πόλη 15.000 κατοίκων στις πλαγιές της Πάρνηθας.
-Αντίτης προστασίας των ακτών και της απόδοσής τους σε όλους τους πολίτες, ο Φαληρικός όρμος, απότο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας µέχριτον Άγιο Κοσµά, θα διατεθεί σε χρήστες ειδικών αθλητικών εγκαταστάσεων.
-Αντί της προστασίας των τελευταίων υδροβιότοπων που απέµειναν στην Αττική, οι εγκαταστάσεις για τα κωπηλατοδρόμια στον Σχοινιά, θα ανατρέψουν την οικολογική ισορροπία και όχι µόνο δεν θα αναβαθµίσουν την περιοχή, αλλά θα αποτρέψουν τους παραδοσιακούς χρήστες της περιοχής από το να την χαίρονται.
Αντί της διαμόρφωσης των τελευταίων ελεύθερων-δασικών χώρων της Αττικής σε χώρους ανάσας για όλους τους κατοίπουςτης,θα έχουµε συσσώρευση νέων αθλητικών εγκαταστάσεων που απευθύνονται σε περιορισµένους χρήστες (ιππασία και τοξοβολία, στο Τατόι, πινγκ-πονγκ στο πρώην κτήμα Βεἴκου στο Γαλάτσι, κλπ). Περιττό να τονίσουµε ότι οι εγκαταστάσεις που προαναφέρονται, µε τα τεράστια λειτουργικά τους έξοδα, είτε θα αποτελέσουν µια µόνιμη πληγή για τον κρατικό προϋπολογισμό είτε θα αποδοθούν για εχµετάλλευση σε ιδιώτες, γεγονόςπου επεκτείνει την εµπορευµατοποίηση του Δημοσίου χώρου και αποτρέπει τις εισοδηµατικά χαμηλότερες κατηγορίες κατοίκων της Αττικής να προσεγγίσουν παραδοσιακούς χώρους αναψυχής.
Δημόσιο κα ιιδιωτικό συμφέρον.
Ἡ αναδιανομή του χώρου της Αττικής προς όφελος των ανωτέρων εισοδηµατικά τάξεων, όπως περιγράφεται παραπάνω εντάσσεται στη συνολικότερη αναδιανομήτου εισοδήματος και όχι µόνο όσων ζουν στην Αττική.
Δεν χρειάζεται νοµίζουµε ιδιαίτερη επιχειρηµατολογία, για να αποδείξουμε ότι από την Ολυμπιάδα του 2004 δεν θα βγουν εξ’ ίσου κερδισμένοι όλοι οι Έλληνες, αλλά κυρίως κάποιες ειδικές κατηγορίες: µεγαλοεργολάβοι, ξενοδόχοι, εφοπλιστές (κρουαζιερόπλοια), ιδιοκτήτες ΜΜΕ. τραπεζίτες, βιομήχανοι και κάποιοι ακόµα.
Βεβαίως, κάποια ψίχουλα από τη συνολική πίττα, αναλογούν σε εποχιακούς εργάτες αι µισθωτούς, οι οποίοι βεβαίως δεν θα πρέπει να φαντάζονται ότι απότην αύξηση του κύκλου εργασιών των εργοδοτώντους, θα ανέβει ουσιαστικά το βιοτικό τους επίπεδο.
Ἡ αναδιανομή του εισοδήµατος αφορά, τελικά, κάποιους λίγους, οι οποίοιθα εισπράξουν και τα όποια κέρδη, ενώ οι πολλοί, οι συνήθως φορολογούµενοι, θα πληρώνουν για πολλά χρόνια τη ζημιά που θα προκύψει από µια σειρά µη κερδοφόρων επενδύσεων. Η διαχείριση του Δημόσιου χρήματος από το λόμπιτων διαπλεκόµενων συµφερόντων, όπως απέδειξαν οι πρόσφατες εµπειρίεςτης “Θεσσαλονίκης – Πολιτιστικής πρωτεύουσας 97″ και του “Παγκό σµιου Πρωταθλήματος Στίβου 97″ δεν αφήνουν περιθώρια για αυταπάτες.
Όπως έλεγε και ο συμπαθής στρατηγός Ἐυαγγ. Σαβράμης, Διευθυντής του Οργανισμού Αθήνα 97, “τους Ολυμπιακούς αγώνες ως Έλληνες θα πρέπει να ευχόμαστε να τους χάσουμε… όχι γιατί δεν είμαστε έτοιμοι, απλώς έχουμε πάρα πολλούς μακρυχέρηδες”.
Πρωτεύουσα και περιφέρεια
Ένα σηµαντικό, τέλος, ζήτημα που αναδεικνύεται µε αφορμή τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004, αφορά τις προοπτικές της σχέσηςτης πρωτεύουσας µε την περιφέρειατης χώρας.
Πέρα από κάθε υποκριτική διακήρυξη για “ισόρροπη ανάπτυξητης χώρας”, “αποκέντρωση” κλπ κλπ, είναι προφανείς οι επιλογές αυτών που µας κυβερνούν: Οι προβληµατικές περιοχές της περιφέρειας δεν µπορούν να ελπίζουν σε σοβαρές επενδύσεις και προγράµµατα, σε αξιοποίηση των συγκριτικών τους πλεονεκτηµάτων.
Στην εποχή της λεγόμενης “παγκοσμιοποίησης της αγοράς”, ὡς μοναδικός δυναμικός και ανταγωνιστικός πόλος στον ελλαδικό χώρο εμφανίζεται η “μεγαλόπολη” της Αττικής. Η Αθήνα χάνεται πλέον ὡς “συνείδηση όσων κατοικούν ή ζουν την εμπειρία των ίδιων τόπων”.. Χάνεται ὠς ιδέα, ὠς ιστορική συνέχεια. Στη θέση της αναδεικνύεται η “μεγαλόπολη της Αττικής” -Το λεκανοπέδιο της Αθήνας ξεχείλισε.
-Ἡ Πεντέλη και ο Ὑμηττός χτίστηκαν, σε µεγάλο βαθµό και εξακολουθούν να χτίζονται.
-Το Θριάσιο Πεδίο µετατράπηκε σεχώρο υποδοχής δραστηριοτήτων που δεν µπορείνα είναι συμβατές µε περιοχές κατοικίας.
-Τα Μεσόγεια αντιστάθηκαν µέχρι πρόσφατα, όµως η επιλογή της δημιουργίας του Αεροδρομίου στα Σπάτα, ήταν η χαριστική βολή:
Σε λίγα χρόνια, ένα νέο πολεοδομικό συγκρότηµα, από τον Μαραθώνα µέχρι τη Λαυρεωτική,θα έρθει να προστεθεί στην Αττική γη. Με επίκεντρο το νέο αεροδρόμιο, ένας πληθυσμός 500.000. κατοίκων θα συγκεντρωθεί στην Ανατολική Αττική.
Νέες οικονομικές δραστηριότητες, νέες χρήσεις γης θα αντικαταστήσουν ότι υπήρχε µέχρι πριν λίγα χρόνια στα Μεσόγεια, εξαφανίζοντας σχεδόν κάθε ίχνος από το μοναδικό, πάλαι ποτέ, Αττικό τοπίο.
Ἡ διεξαγωγήτων Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα (ή μάλλον στην Αττική). εντάσσεται στη λογικήτης “επαναξιοποίησης” του επενδεδυµέγου κεφαλαίου στην Αθήνα και της απορρόφησης νέων επενδύσεῶν στην Αττική.΄Ηδη μιλάνε για νέα ξενοδοχεία, για νέους αυτοκινητόδροµους, για νέες οικιστικές επεκτάσεις, στους τελευταίους εναπομείναντες ελεύθερους, δασικούς χώρους.
Ἡ δημιουργία µιας νέας πόλης 15.000 κατοίκων στις πλαγιές της Πάρνηθας,το λεγόμενο “Ολυμπιακό χωριό”, µε αντιπαροχή, σηµατοδοτεί το πέρασμα από την εποχή της συνδιαλλαγής του µικροεργολάβου και του µικροϊδιοντήτη, στην εποχή της συναλλαγής του κράτους και των κυβερνήσεων µετις µεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες και τα διαπλεκόµενα συμφέροντα.
Τέλος εποχής
Ἡ Ολυμπιάδα του 2004 επιβλήθηκε στον ελληνικό λαό (αλλά και στην κυβέρνηση του Σημίτη) από τα γνωστά “διαπλεκόμενα συμφέροντα”. Τα κόμματα της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης, διαπλεκόµενα και µη, συμφωνούν, ανέχονται ή στέκονται ανήµπορα να αντιδράσουν στοιχειωδώς στο ζοφερό µέλλον που σχεδιάζουν για την Αττική, για τη χώρα ολόκληρη, οι δυνάμεις που κέρδισαν την Ολυμπιάδα του 2004. Για µια ακόµη φορά, γίνεται σαφές, ότι ο “εχθρός” βρίσκεται εντός των τειχών, πρώτα απ᾿ όλα. Ας πάψουµε να τον ᾱναζητούµε στα εκάστοτε ΄Ίμια.
1 Όπως έγραψε ο Κωστής Παλαμάς, για τους αντίστοιχους πανηγυρισμούς µε αφορμή τη διεξαγωγή τῶν Ολυμπιακών αγώνων του 1896 στην Ἀθήνα, Βλ. Ελευθεροτυπία 6/9/97 – “Το μικρό και το Μεγάλο”.
2 Ελευθεροτυπία-Εψιλον, 21. 7.97.
