του Δ. Λειβαδίτη, από το Άρδην τ. 14-15, Ιούνιος-Σεπτέμβριος 1998
Μία από τις σημαντικότε ρες εξελίξεις στην Τουρκία για τον μήνα Απρίλιο, όσον αφορά το κουρδικό ζήτημα αλλά και πέρα’ αυτό, ήταν αυτή της αυτομόλησης του ηγετικού στελέχους του ΡΚΚ (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν), Σεμντίν Σακίκ. Η απόπειρα δολοφονίας στα μέσα Μαΐου του προέδρου της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τουρκίας (IHD), Ακίν Μπιρντάλ, πρώτου στη λίστα που «διέρρευσε» στις εφημερίδες ως «ομολογία» του Σακίκ, για άτομα που έχουν καλές σχέσεις η και συνεργαςο-νται με το ΡΚΚ, κατέδειξε με το πλέον τραγικό τρόπο τις διαστάσεις του θέματος.
Η αυτομόληση του Σακίκ δεν Γ.ταν σίγουρα τυχαίο ή ένα γεγο-• ος της στιγμής, αλλά μάλλον το λογικό αποτέλεσμα μιας κρίσης που υπέβοσκε εδώ και καιρό α-ναμεσα σ’ αυτόν και τα υπόλοιπα ηγετικά στελέχη του ΡΚΚ. Ο Σα-κηκ, ένας από τους ανώτερους διοικητές του ARGK (Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός του Κουρδιστάν), του ενόπλου τμήματος του ΡΚΚ, ήταν πρόσωπο που είχε αποκτήσει μυθολογικές διαστάσεις μεταξύ των Τούρκων στρατιωτών, κυρίως για τη φημολογούμενη αγριότητά του και την ικανότητά του να ξεφεύγει την τελευταία στιγμή από τους κλοιούς θανάτου που του έστηνε κάθε φορά ο τουρκικός στρατός. Οι ιστορίες για τον «Parmaksiz Zeki» («Αδάχτυλο Έξυπνο») όπως ήταν το κωδικό του όνομα, για τον «βρυκόλακα που έπινε αίμα σε κρανίο μικρών παιδιών», για το «φάντασμα των βουνών» που “μπορούσε να μετακινείται με τη μεγαλύτερη άνεση από τη μία ά-
κρη του Κουρδιστάν στην άλλη», έδιναν κι έπαιρναν τις κρύες νύκτες στα στρατόπεδα των Τούρκων στρατιωτών στο Βόρειο Κουρδιστάν (Νοτιοανατολική Τουρκία) όπου εδώ και 14 χρόνια μαίνεται ένας ανελέητος πόλεμος μεταξύ του τουρκικού στρατού και των ανταρτών του ΡΚΚ, με τον πρώτο να έχει διαπράξει αναρίθμητες αγριότητες και σφαγές εις βάρος του κουρδικού λαού. Ένα τουλάχιστον γεγονός έχει πραγματικά διαπιστωθεί για τον Σακίκ, αυτό της δολοφονίας 30 περίπου άοπλων στρατιωτών που έπεσαν σε ενέδρα ενώ γύριζαν στο στρατόπεδο τους, γεγονός για το οποίο είχε δεχτεί την δημόσια κριτική του ίδιου του αρχηγού του ΡΚΚ, Αμπντουλλάχ Οτσαλάν. Τον τελευταίο καιρό όμως ο Σακίκ είχε εκφράσει διαφωνίες και σχετικά με την τακτική του κόμματος στον ανταρτοπόλεμο, που έφταναν να αγγίζουν και ιδεολογικά ζητήματα. Έτσι, π.χ. ποτέ δεν είχε πραγματικά δεχτεί την συμμετοχή των γυναικών στις μονάδες του ARGK (σήμερα αποτελούν το 25-30% περίπου), ενώ επανειλημμένως είχε εκφραστεί κατά της εξάπλωσης του ανταρτοπόλεμου και την επικέντρωση του στην κατάληψη μιας περιοχής (συγκεκριμένα είχε προτείνει το Μποτάν, μια επαρχία του Β. Κουρδιστάν, που ουσιαστικά βρίσκεται υπό τον έλεγχο του ARGK), και τη δημιουργία εκεί ενός εμβρυακού ανεξάρτητου κουρδι-κου κράτους. r>.ui uiu υυυ ι,ιιιιι-ματα έφτασε σε ανοιχτή ή λιγότερο ανοιχτή σύγκρουση με την ηγεσία του κόμματος, που τον κατηγορούσε για «φεουδαρχικές αντιλήψεις» και «προσωπικές φιλοδοξίες».
Η κρίση φτάνειει στο απρο χώρητο ενώ το 6° συνέδριο του ΡΚΚ όπου αναμένεται να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις σε ιδεολογικό και πρακτικό επίπεδο, πλησιάζει, και τα πράγματα όσο πάνε και πιέζουν. Του δίνεται μια «τελευταία ευκαιρία». Διατάσσεται να οργανώσει το εμβρυακό αντάρτικο του ΡΚΚ στα βουνά Αμάνος της Δυτικής Τουρκίας στο γενικότερο πνεύμα για εξάπλωση του αντάρτικου μέσα στην ίδια την Τουρκία (η αρχή είχε γίνει με τον Πόντο).
Από εκεί και πέρα οι εξελί ξεις δρομολογήθηκαν σχεδόν φυσιολογικά. Ο Σαια’κ αποτυγχάνει, ίσως λόγω της ίδιας του της απροθυμίας ίσως λόγω ανυπέρβλητων δυσκολιών που μπορεί να συνάντησε εκεί, το πιθανότερο λόγω και των δύο. Το γεγονός είναι ότι κατηγορείται για το πρώτο και διατάσσεται να επιστρέψει στα κεντρικά του ΡΚΚ, για να δώσει λόγο στην κεντρική επιτροπή. Ο ίδιος προτιμάει να αυτομολήσει και να ενωθεί με τις δυνάμεις του KDP (Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν) του Με σουτ Μπαρ-ζανί στο Νότιο Κουρδιστάν (Β. Ιράκ), το οποίο έχει έρθει σε ανοιχτή σύγκρουση με το ΡΚΚ εδώ και καιρό, διεξάγοντας μάλιστα τις επιχειρήσεις εναντίον του σε συνεργασία με τοντουρκικό στρατό. Οι εγγυήσεις για την ασφάλειά του δίνονται μάλλον από τον αδελφό του που ανήκει στις δυνάμεις του KDP. Το σημαντικό όμως δεν είναι αυτό. Και μόνο ότι διάλεξε αυτό το δρόμο διαφυγής, δείχνει ότι ο Σακίκ είχε ήδη αποδεχτεί, συνειδητά ή όχι, την άμεση προστασία ενός ανωτέρου, του τουρκικού κράτους. Το να προσχωρεί ένας από του αρχηγούς του ARGK στο KDP αυτή τη χρονική στιγμή, ενός κόμματος διακηρυγμένου εχθρού του ΡΚΚ, που η πολιτική επιβίωσή του στην περιοχή έχει φτάσει να εξαρτάται σε μεγάλο^βαθμό από το τουρκικό κράτος , ισοδυναμεί με σίγουρη αυτοκτονία, αν προηγουμένως δεν έχει συγκατατεθεί με την ιδέα της λίγο-πολύ εξάρτησης της επιβίωσής του από την εύνοια ή όχι του τουρκικού κράτους. Τα υψηλόβαθμα στελέχη του ΡΚΚ που είχαν διαφωνήσει με την ιδεολογική γραμμή, την ταχτική του κόμματος ή και προσωπικά με τον Αμπντουλλάχ Οτσαλάν, είχαν αυτομολήσει, αλλά είτε διάλεξαν να ζήσουν σε κάποια χώρα της Μέσης Ανατολής είτε κατέφυγαν στην Ευρώπη όπου και συνεχίζουν πολλοί από αυτούς να ασκούν δριμεία κριτική εναντίον των παλιών τους συντρόφων . Ο Σακίκ είχε αυτή τη δυνατότητα, αφού πολλές κυβερνήσεις ευρπαϊκών κρατών-μελών του NATO, εχθρικά διακείμενων προς το ΡΚΚ, θα του πρόσφεραν πρόθυμα άσυλο, όπως έχουν κάνει και στο παρελθόν σε ανάλογες περιπτώσεις. Αμέσως μετά την αυτομόλη σή του στο KDP, ανώτεροι Τούρκοι αξιωματούχοι τον επισκέπτονται όπου φαίνεται ότι καταλήγουν σε κάποιου είδους συμφωνία. Δεν ξέρουμε και ίσως δεν θα μάθουμε ποτέ αν μέσα στη συμφωνία περιλαμβανόταν και η άμεση παράδοση του Σακίκ στην Τουρκία, αλλά είναι γεγονός ότι αποκλείεται μια τέτοια πιθανότητα να μην του είχε περάσει από το μυαλό όταν αυτομολούσε στο KDP. Με μια επιχείρηση-οπερέ-τα, ο Σακίκ «συλλαμβάνεται» και μεταφέρεται στο Ντιγιαρμπακίρ του Β. Κουρδιστάν (Ν. Τουρκία). Αμέσως αρχίζει η διαδικασία ανάκρισης του. Ο υπουργός Εσωτερικών αφήνει υπονοούμενα ότι μπορεί να χορηγηθεί αμνηστία στον Σακίκ σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου για τους μετα-μεληθέντες, ενώ βέβαιη θεωρείται η υποβολή του σε χειρουργική επέμβαση καθώς αντιμετωπίζει πρόβλημα με τα νεφρά του. Ο Σακίκ μεταβάλλεται πια στον ανέλπιστο σύμμαχο του τουρκικού κράτους, στον από μηχανής θεό, και μάλιστα της πιο σκληροπυρη-νικής του πτέρυγας. Οι χρησιμό-τητές του πολλαπλές. Από το ξεκαθάρισμα του εσωτερικού μετώπου, μέχρι και σε θέματα εξωτερικής πολιτικής της Αγκυρας! Δημοσιογράφοι, διανοούμενοι και άλλοι, που τολμούσαν να προτείνουν μια διαφορετική προσέγγιση στο κουρδικό ζήτημα από αυτό της κρατικής τρομοκρατίας και της ένοπλης σύγκρουσης, βλέπουν ξαφνικά το όνομά τους ανάμεσα σ’ άλλα, σε λίστα που «διαρρέει» στις εφημερίδες, «στηριγμένη σε ομολογίες» του Σακίκ, ως συμπαθούντες ή και συνεργάτες του ΡΚΚ Πρωτοκλασάτα ονόματα της δημοσιογραφίας απολύονται από τις εφημερίδες που δουλεύουν, ενώ η απόπειρα δολοφονίας του προέδρου της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τουρκίας (IHD), Αιάν Μπιρ-ντάλ, δείχνει ως που μπορεί να φτάσει αυτή η ιστορία. Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες που εμφανίζονται στις εφημερίδες, όλες σχεδόν οι γειτονικές χώρες κατονομάζονται από τον Σακίκ, συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας, ως παρέχουσες αμέριστη βοήθεια προς το ΡΚΚ! Από την άλλη, η τελευταία μεγάλη επιχείρηση του τουρκικού στρατού με τη συμμετοχή πάνω από 40.000 στρατιωτών, με την κωδική ονομασία Μουράτ, λέγεται ότι στηρίζεται σε πληροφορίες που έδωσε ο Σακίκ για τις θέσεις και τις μετακινήσεις των ανταρτικών μονάδων του ARGK.
Είναι σίγουρο ότι κι άλλες «αποκαλύψεις» θα δουν το φως της δημοσιότητας, καθώς ο Σακίκ θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί-ται από το τουρκικό κράτος με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Το όλο γεγονός θα ήταν τραγικό, αλλά η ίδια η επανάσταση φέρει μέσα της κάτι το τραγικό. Είναι σαν δίκοπο μαχαίρι. Όσο πιο πιστά νομίζεις ότι την υπηρετείς, τόσο πιο φρικτά θα την προδώσεις, αν κάποια στιγμή θέσεις εαυτό υπεράνω αυτής.
Ολα αυτά θα περιορίζονταν ίσως σε μια περιπτωσιολογία, αν δεν κατεδείκνυαν έμμεσα -μέ-σω του αδιεξόδου στο οποίο οδηγήθηκε ο Σακίκ από τις ιδεολογικές του διαφωνίες με την ηγεσία του κόμματος- το γεγονός ότι το μεγαλύτερο επαναστατικό κίνημα στη Μέση Ανατολή την τελευταία εικοσαετία, βρίσκεται αυτή τη στιγμή σ’ ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Το σταμάτημα των επιθέσεων στα μεγάλα αστικά κέντρα της Τουρκίας και του Κουρδιστάν, είχε βέβαια ως αποτέλεσμα την προώθηση των διπλωματικών σχέσεων του κινήματος, αφού δεν μπορούσε πια να χαρακτηριστεί με τόση ευκολία «τρομοκρατικό» όπως πριν. Έφερε ακόμα τη διεθνοποίηση του κουρδικού ζητήματος3 και μάζεψε γύρω του κάποιους διανοούμενους σημαντικού βεληνεκούς, όπως ο Χά-ρολνι Πίντερ, ο Νόαμ Τσόμσκι και άλλοι. Παράλληλα όμως, άφησε το αντάρτικο ουσιαστικά απομονωμένο και τον τουρκικό στρα-τό ανενόχλητο να επικεντρώνει
την προσοχή του στον αγώνα στους ορεινούς όγκους του Κουρδιστάν, αναγκάζοντας το αντάρτικο να περάσει περισσότερο σε κατάσταση άμυνας παρά επίθεσης. Οι αστειότητες περί «κατάρρευσης» του ΡΚΚ μόνο ιλαρότητα μπορούν να προκαλέσουν, αλλά είναι γεγονός ότι το τουρκικό κράτος έχει καταφέρει να κερδίσει κάποιο χρόνο.
Ό,τι και να γίνει, το κουρδικό κίνημα έχει πια τη δικιά του δυναμική. Αυτό που κατάφερε το ΡΚΚ ήταν να ξυπνήσει έναν λαό που, ύστερα από 70 χρόνια απίστευτης καταπίεσης, βάδιζε προς την τελική του αφομοίωση στην χοάνη του φασιστοκρατικού κεμαλικού καθεστώτος. Το νερό έχει πια κυλήσει στο αυλάκι. Θυμάμαι τον Κούρδο που βλέπαμε μαζί σκηνές στην κουρδική δορυφορική τηλεόραση του MED-TV, από μικρά παιδιά να τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια στα άθλια παραπήγματα που έμεναν με τις οικογένειές τους στο Ντιγιαρμπακίρ, προφανώς θύματα
των «εκτοπίσεων» του τουρκικού στρατού. «Τελείωσε- και να μην το κάνουμε εμείς, θα το κάνουν αυτά», γύρισε και μου είπε φανερά συγκινημένος.
Σημειώσεις
- Ας θυμίσουμε τις εξελίξεις του χειμώνα, όπου σε συνδυασμένη επίθεση του ΡΚΚ και του PUK (Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν), οι δυνάμεις του KDP είχε περιοριστεί ουσιαστικά στην πόλη της Αρμπίλ γύρω από τον αρχηγό τους Μεσούτ Μπαρζανί, και όπου το KDP σώθηκε την τελευταία στιγμή με την είσοδο μερικών χιλιάδων Τούρκων στρατιωτών στο Ν. Κουρδιστάν (Β. Ιράκ).
- Γνωστή είναι ίσως στην Ελλάδα η περίπτωση του Τσιορουκκαγιά. κυρίως από γνωστή ομάδα κονδυλοφόρων της Ελευθεροτυπίας, που είναι αλήθεια ότι τρέφουν μια ιδιαίτερη «αδυναμία» για το ΡΚΚ.
- Για πρώτη φορά, ευρωπαϊκή κυβέρνηση, όπως αυτή της Ιταλίας, εξέφρασε την πρόθεση να αναλάβει πρωτοβουλία για τη σύγκληση διεθνούς συν διάσκεψης για την πολιτική λύση του κουρδικού ζητήματος.
