του Δημήτρη Λιβιεράτου, από το Άρδην τ. 24, Μάρτιος-Απρίλιος 2000
Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (REPUBLIQUE DEMOCRATIQUE DU CONGO), ξαναπήρε το όνομα που είχε καθιερώσει ο Πατρίς Λουμούμπα, όταν γεννήθηκε το νέο ανεξάρτητο Κονγκό το 1960. Τότε απελευθερώθηκε, από την κυριαρχία των Βέλγων αποικιοκρατών που ονόμαζαν την απέραντη χώρα Βελγικό Κονγκό. Ο πληθυσμός της χώρας το 1996 ήταν 43,9 εκατ. κάτοικοι με πυκνότητα 19 κατοίκους κατά τετραγωνικό χιλιόμετρο δεδομένου ότι η έκταση της χώρας είναι 2.345.410 τετρ. χιλ. Περίπου 18 φορές σαν την Ελλάδα. Πρωτεύουσα η Κινσάσα, απέραντη με μονώροφα και διώροφα και ελάχιστα πολυώροφα κτίρια και πληθυσμό 5 εκατ. περίπου κατοίκων. Ο αναλφαβητισμός, όπως γράφουν οι στατιστικές φτάνει το 23% και η κατανάλωση θερμίδων 2060 την ημέρα. Μια τόσο μεγάλη χώρα εξαρτάτο επί αποικιοκρατίας από το μικρό, αλλά σκληρό αποικιακό Βέλγιο, των 10 εκ. σήμερα και έκτασης 33.100 τετραγ. χιλιόμετρα. Περίπου το ένα τέταρτο της Ελλάδας.
Σημειώνουμε ότι το Κονγκό βρίσκεται στο Κέντρο της Αφρικής και από αποκτά μεγάλη σημασία. Στο Δυτικό μέρος ένα μικρό κομμάτι φτάνει στον Ατλαντικό. Βόρεια έχει την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Σουδάν. Ανατολικά την Ουγκάντα, Ρουάντα, Μπουρούπι, Τανζανία ΝΑ τη Ζάμπια και ΝΔ μέχρι τη Δύση την Αγκόλα και την μικρή Δημοκρατία του Κονγκό-Μπραζαβίλ.
Πολύ πλούσια χώρα σε ορυκτά. Ουράνιο, διαμάντια, χαλκός, κασσίτερος, χρυσός και πολλά άλλα. Παράγει σχεδόν απ’ όλα τα λαχανικά και πολλά φρούτα. Να προσθέσουμε βαμβάκι, καουτσούκ, κακάο. Επίσης μια μεγάλη κτηνοτροφία βοοειδών και προβατοειδών. Διαθέτει ακόμα και πετρέλαιο με παραγωγή για το 1998 40.000 βαρελιών την ημέρα. Μια χώρα με απέραντα ποτάμια, που εκτός του φυσικού της πλούτου, της εξασφαλίζουν την υδροηλεκτρική συντήρηση. Απέραντα δάση, με σχετικά μικρή εκμετάλλευση προστίθενται στον πλούτο αυτό.
Και όμως αυτή η τόσο πλούσια σε φυσικό πλούτο χώρα, έχει ένα από τα χαμηλότερα βιοτικά επίπεδα του πλανήτη μας, με περίπου 200 δολάρια τον χρόνο κατά κεφαλήν (Η Ελλάδα με 11.457 το 1998).
Το 1987 είχε κατά κεφαλήν εισόδημα 150 δολ. Και από τότε δεν προόδευσε πολύ. Αντίθετα υπέφερε από πολλές δυστυχίες με το καθεστώς του δικτάτορα Μομπούτου που κράτησε περίπου 35 χρόνια.
Να υπολογίσουμε όμως ότι, όπως στο μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής, πολύ δε περισσότερο στο Κονγκό, η παραοικονομία φτάνει σε 80-100% του επισήμου ειοδήματος. Στο Κονγκό που μόλις βγήκε από μια δικτατορία και υπάρχει εισβολή και εμφύλιος, το ποσοστό πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερο.
Το Κονγκό από τον Μάιο 1997 ξαναζεί την δεύτερη απελευθέρωσή του. Με την κατάρρευση του καθεστώτος ΜομπούΛτου, που ήταν μια περίοδος νεοαποικιοκρατιας. κατέρρευσε και η κυριαρχία των Δυτικών δυνάμεων. Κυρίως του Βελγίου, της Γαλλίας και στην συνέχεια των ΗΠΑ, οι οποίες κράταγαν τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της χώρας.
Όμως δεν ήταν και το τέλος του αγώνα του Κογκολέζικου λαού. Οι δυτικοί αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν, ο Μομπούτου πέθανε στο Μαρόκο λίγο αργότερα από την φυγή του, από καρκίνο.
Όμως έμειναν οι άνθρωποι του νέου καθεστώτος. Συγχρόνως κινητοποιήθηκαν και οι γείτονες Ρουάντα, Μπουρούντι, Ουγκάντα να χτυπήσουν το νέο καθεστώς, το οποίο είχαν βοηθήσει στην θριαμβευτική του πορεία προς Κινσάσα το 1997. Ακόμα και οι Αμερικανοί που στην αρχή είχαν νομίσει ότι θα έχουν να κάνουν με έναν καινούργιο δικτάτορα σαν το Μομπούτου έτοιμο να τους διαθέσει τον πλούτο της χώρας, ύστερα από την φυγή Βέλγων και Γάλλων.
Αυτήν τη φορά όμως τα πράγματα ήταν πιο σοβαρά. Δεν είναι πια η κατάσταση του 1960, όταν οι αποικιακές χώρες διέθεταν ακόμα ισχυρές δυνάμεις και οι ΗΠΑ είχαν ακόμα ένα μεγάλο κύρος σαν δημοκρατική δύναμη, όπως την αντιλαμβανόντουσαν τότε οι Αφρικανοί. Να προσθέσουμε ακόμα ότι τότε οι ΗΠΑ είχαν και πολλά χρήματα, σαν κράτος, έτοιμο να τα διαθέσει.
Πολλά έχουν αλλάξει από τότε στην Αφρική. Η γενική εικόνα που έχει ο σύγχρονος Ευρωπαίος είναι ότι πρόκειται για μια γη της απελπισίας, με ατελείωτη φτώχεΰ, μιζέρια, κακοδαιμονία. Δεινά από τα οποία δεν πρόκειται να συνέλθει ποτέ. Αν προσθέσει κανείς την υπεργεννητικότητα και την καθυστέρηση της οικονομίας να θρέψει τα 800 περίπου εκατομμύρια της Μαύρης Ηπείρου.
Όμως, κατά τη γνώμη μας τα φαινόμενα, όπως εμφανίζονται, απατούν. Άλλωστε, η εικόνα της εξαθλίωσης που δίνουν για κάθε χώρα εκτός Ευρώπης, ακόμα και για την Ελλάδα, μέχρι πρόσφατα, είναι πιο γκρίζα, περιφρονητική, αξιοκατάκριτη.
Ίσως αυτό να είναι μια συστηματική προσπάθεια εφησυχασμού των δικών τους πληθυσμών που τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο υποφέρουν από ανέργους, άστεγους, ανασφάλεια, ναρκωτικά και καπιταλιστική υπερεκμετάλλευση. Το διαρκές επιχείρημα: “πάλι καλά εμείς, κοιτάτε παντού αλλού είναι χειρότερα”.
Κατ’ αρχήν η Αφρική δεν είναι μια χώρα, ούτε ένα καθεστώς, ούτε έχει τις ίδιες οικονομικές συνθήκες παντού. Τα τελευταία χρόνια, καινούργια καθεστώτα, καινούργιες αστικές τάξεις, πιο οργανωμένες, πιο εκπαιδευμένες, που απαιτούν τα δικά τους κέρδη. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι νομίζουν ότι όλη η Αφρική είναι διαλυμένη, αποσυντεθειμένη. Έχουν την εντύπωση ότι τίποτε δεν είναι τακτοποιημένο. Με τα δικά τους κριτήρια λογικής πρόκειται περί χάους. Άλλωστε μέχρι πριν μερικές δεκαετίες την ίδια εντύπωση είχαν και από την μια χώρα στην άλλη. Για Δε την Ελλάδα το τι έλεγαν και έγραφαν καλύτερα να μην το θυμάστε.
Το χάος μάλλον βρίσκεται στην αντίληψη που έχουν για την Αφρική. Δεν μπορούν να σκεφτούν ότι είναι δυνατό να υπάρχει μια άλλη σκέψη, μια άλλη οργάνωση της κοινωνίας, γενικά μια άλλη αντίληψη ζωής.
Οι διάφορες ομάδες, οργανώσεις, κόμματα της Αντίστασης κατά του δικτατορικού καθεστώτος Μομπούτου, ενώθηκαν στις 18.10.1996 και σχημάτισαν την ΣΥΜΜΑΧΙΑ των ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ για την ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ (AFDL). Στην εισαγωγή του Χάρτη τους έλεγαν: “Η ειρήνη, η δικαιοσύνη, η δημοκρατία και η κοινωνική σταθερότητα είναι η τελική δικαίωση αυτής της απελευθέρωσης ενάντια σε μια φασιστική δικτατορία βασισμένη στην καλλιέργεια του μίσους, στην βία, τα οικονομικά εγκλήματα και στις δολοφονίες”.
Η περιοχή που σήμερα βρίσκεται το Κονγκό υπέφερε φοβερά τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα από το κυνηγητό των αποικιακών δυνάμεων για να συλλάβουν σκλάβους. Κανείς δεν μπόρεσε να υπολογίσει πόσα εκατομμύρια έπιασαν απ’ αυτήν την περιοχή. Για το σύνολο της Μαύρης Αφρικής υπολογίζονται σε 100 περίπου εκατομμύρια. Κυρίως, στο αίμα και τον ιδρώτα αυτών των δυστυχισμένων βασίστηκε κατά ένα μεγάλο μέρος, η πρωταρχική συσσώρευση κεφαλαίων στην Ευρώπη και Αμερική. Στη σημερινή του μορφή το Κονγκό είναι δημιούργημα της αρρωστημένης διοίκησης της αποικιοκρατίας. Στις διεθνείς συνθήκες που μεταξύ τους έκαναν οι αποικιοκρατικές δυνάμεις και καθόριζαν πάνω στους χάρτες, με ευθείες σχεδόν γραμμές, τον χωρισμό των περιοχών. Οτιδήποτε διαμάχες τοπικές, εθνικές, φυλετικές, ταξικές ως ένα βαθμό, γίνονται ακόμα σήμερα, οφείλονται πρώτα από όλα στις αυθαιρεσίες χάραξης αυτών των συνόρων. Στην διάρκεια την αποικιοκρατίας οι Κονγκολέζοι εξεγέρθηκαν πολλές φορές για την ελευθερία τους. Την τελευταία περίοδο και συγκεκριμένα από το 1921 άρχισαν οι αγώνες. Από την δεκαετία του 1950 πιο συστηματικά οι διάφορες οργανώσεις ζητάνε την ανεξαρτησία.
Το 1959 εμφανίστηκε η οργάνωση “Εθνική Κονγκολέζικη Κίνηση” με ηγέτη τον Πατρίς Εμερι Λουμούμπα. Ήταν η μόνη που είχε πραγματικά εθνική διάρθρωση σε όλο το Κονγκό. Τον Μάιο 1960 έγιναν οι πρώτες εκλογές και πλειοψήφισε η οργάνωση του Λουμούμπα, ο οποίος έγινε και πρώτος πρωθυπουργός. Αλλά με πρόεδρο τον Καζαβού-μπου, τον οποίο επέβαλαν Κονγκολέζοι αντιδραστικοί και Βελγική διοίκηση. Τελικά στις 30 Ιουνίου 1960 το Κονγκό έγινε και επίσημα ανεξάρτητο.
Στις 14.9.60 σχηματίζουν μιαν αντικυβέρνηση με το όνομα “κυβέρνηση επιθεωρητών” με κεφαλή τον Μομπούτου.
Στις 10.10.60 συλλαμβάνουν τον πρωθυπουργό Λουμούμπα τον οποίο και εκτέλεσαν στις 17.1.61. Από τότε αρχίζουν οι μαύρες μέρες της δικτατορίας, που κράτησε μέχρι το 1997.
Η αντίσταση δεν σταμάτησε ποτέ σε πόλεις και ύπαιθρο χώρα. Δεν έχουμε δυστυχώς χώρο να αναφερθούμε στις φάσεις αυτού του δύσκολου υπερτριαντάχρονου αγώνα. Το κίνημα πέρασε από πολλές καταστάσεις ανόδου και καθόδου. Το κίνημα του οποίου ηγείτο ο Λωράν Ντεζιρέ Καμπίλα σημερινός πρόεδρος του Κονγκό, έχει την μακρύτερη ιστορία. Αλλά και την πιο επίμονη. Δεν είναι τυχαίο ότι βρέθηκε στην ηγεσία της τελικής φάσης. Αυτή η πτέρυγα ήταν αποδεκτή σαν η πιο συνεπής και αποφασιστική στην πάλη κατά της δικτατορίας.
Μαζί με τον πρωθυπουργό δολοφονήθηκαν τότε το 1961, άλλοι δύο ηγέτες, οι Οκέτο και Μπόλο. Αλλά και χιλιάδες άλλοι σε όλη τη χώρα εξοντώθηκαν συστηματικά από τον δικτάτορα Μομπούτου ο οποίος είχε όλη την βοήθεια των αποικιοκρατών.
Στην διάρκεια της Δικτατορίας Μομπούτου, του αγαπημένου αυτού των Δυτικών καπιταλιστικών χωρών, η χώρα ερειπώθηκε. Δημιούργησε έναν επαγγελματικό στρατό που στην πραγματικότητα ζούσε από την λεηλασία. Το ίδιο συνέβαινε σε όλες τις Δημόσιες υπηρεσίες. Το κάθε χαρτί πληρωνόταν και αυτό αποτελούσε τον μισθό των εργαζομένων. Τόση ήταν η ασυδοσία ώστε στο τέλος ξεπούλαγαν ακόμα και τα αεροπλάνα της εθνικής εταιρίας μεταφορών.
Καθ’ όλη την διάρκεια της δικτατορίας οι Διεθνείς Οργανισμοί ενίσχυαν το απαίσιο καθεστώς. Ειδικά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έδινε αφειδώς χρήματα για το λωποδυτικό καθεστώς. Ήξεραν τι είναι. Αλλά ήταν δικός τους άνθρωπος. Μέχρι που ξεπέρασαν τα 30 δις. δολ. Ποσό τεράστιο για μια τόσο φτωχή χώρα. Όταν λοιπόν ήρθε το καινούργιο καθεστώς της επανάστασης, η κυβέρνηση ζήτησε πίστωση χρόνου για το συσσωρευμένο χρέος της δικτατορίας. Αλλά και δάνεια για να ξεκινήσει την ανασυγκρότηση της χώρας. Το ΔΝΤ απεδείχθη ο στυγνός ιμπεριαλιστικός οργανισμός. Απαιτούσε άμεση αποδοχή του παλαιού χρέους, πληρωμή των δόσεων, αναπροσαρμογή του με βαρειούς τόκους, καθιέρωση όρων διαχείρισης των εθνικών πόρων και άλλα απαράδεκτα. Αυτό το Ταμείο που είχε χρηματοδοτήσει επί δεκαετίες το καθεστώς αλητείας Μομπούτου ήθελε να στραγγαλίσει την απόπειρα απελευθέρωσης του νέου Κονγκό.
Το νέο επαναστατικό καθεστώς αρνήθηκε την υποταγή στο ΔΝΤ. Αρνήθηκε να υποταγεί στους νέους ιμπεριαλιστικούς όρους. Αν δεχόταν σήμαινε νέα δικτατορία, νέα υποταγή, συνέχιση της λεηλασίας. Απευθύνθηκαν σε άλλα κεφάλαια, γαλλικά, βελγικά, αμερικανικά για να ξεκινήσει από καλύτερη βάση. Στην ουσία όλοι αρνήθηκαν.
Χώρες που έδωσαν και δίνουν βοήθεια εμφανίζονται η Λιβύη, η Κίνα, η Κούβα, η Νότιος Αφρική, το Ζιμπάμπουε, η Ανγκόλα στο μέτρο που δύναται, η Ναμίμπια. Όχι όμως αρκετά για μια τόσο μεγάλη και ερειπωμένη χώρα.
Το Κονγκό σήμερα υποφέρει, αλλά έχει ριχτεί στην δουλειά να εξασφαλίσει την ύπαρξη του πληθυσμού και την επιτάχυνση της παραγωγικής μηχανής παρά το γεγονός ότι οι ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έριξαν στην μάχη τις τελευταίες τους εφεδρείες από το διπλανό Μπουρούντι, την Ρουάντα, την Ουγκάντα. Χρηματοδοτούν κάθε αντίδραση μέσα και έξω από τη χώρα για να ανατρέψουν το καθεστώς.
Κανείς, ούτε οι ίδιοι οι Κονγκολέζοι δεν διατείνονται ότι το καθεστώς τους είναι πρότυπο δημοκρατίας. Ούτε και κανείς εχέφρων θα μπορούσε να το απαιτήσει ύστερα από περίπου 100 χρόνια στυγνής αποικιοκρατίας και περίπου 36 χρόνια δικτατορίας.
Όμως προσπαθούν οι Κονγκολέζοι, να φτάσον στις Συνταγματικές εκλογές γι’ αυτόν τον χρόνο.
Όπως λένε οι τελευταίες μας πληροφορίες, προερχόμενες κυρίως από την ελληνική Επιτροπή Βοήθειας που πήγε στο Κονγκό τον Αύγουστο 1999 με φάρμακα, βιβλία και άλλα υλικά, και η οποία κρατάει συνεχείς επαφές. Πολλά κόμματα της αντιπολίτευσης λειτουργούν. Δεν υπάρχει η μονοκρατορία της εποχής Μομπούτου. Λειτουργούν οι Λαϊκές Επιτροπές και προετοιμάζονται. Εκτελέσεις αντιφρονούντων δεν σημειώνονται. Εξοντωτικές δίκες για αντίπαλους πολιτικούς επίσης δεν γίνονται, τουλάχιστον μέχρι τώρα. Μέχρι και ο τελευταίος πρωθυπουργός του Μομπούτου επέστρεψε και είναι εκεί. Πολλές εφημερίδες της αντιπολίτευσης κυκλοφορούν. Όλα αυτά βέβαια να τα λογαριάσουμε στα περιορισμένα όρια μιας πολύ φτωχής χώρας όπως το Κονγκό. Αλλά συγχρόνως αυτή η χώρα δεν θέλει να εκχωρήσει τον πλούτο της σε ξένες καπιταλιστικές εταιρείες, με τέτοιο εξευτελιστικό τρόπο, ώστε να υπονομεύσει για πάντα το μέλλον του Κονγκό.
Ο σπουδαιότερος αγώνας του Κονγκό, όσο και αν αυτό φαίνεται περίεργο, δεν είναι ο ένοπλος. Δεν είναι ο αγώνας κατά των εισβολέων και ο Εμφύλιος κατά των παλαιών υπολειμμάτων. Αγωνίζονται κατά της παντοειδούς επέμβασης η οποία είναι μέρος της μεγάλης οικονομικής επίθεσης κατά της χώρας του Κονγκό.
Το μεγαλύτερο ζήτημα είναι ποιος θα ελέγξει τον απέραντο ορυκτό και επίγειο πλούτο του Κονγκό. Οι ξένοι καπιταλιστές των δυτικών συγκροτημάτων ή οι Κονγκολέζοι.
Είναι ο αγώνας ύπαρξης που διεξάγει κατά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των άλλων παρόμοιων οργανισμών.
Και ακριβώς επειδή τόλμησε αυτόν τον αγώνα έχει συγκεντρώσει εναντίον του όλο το μίσος, την συκοφαντία, το ψεύδος, την υπερβολή του μεγάλου καπιταλιστικού τύπου και των μέσων Ενημέρωσης.
Δεν είναι η αγάπη για την Δημοκρατία την οποία ποτέ δεν είχαν απαιτήσει από τον δικό τους άνθρωπο, τον δικτάτορα Μομπούτου επί δεκαετίες. Αλλά η οικονομική επιβολή την οποία επανεπιχειρούν σ’ αυτήν την δύστυχη χώρα.
Αυτή η οικονομική πάλη του Κονγκό έχει μεγάλη σημασία για όλη την Μαύρη Αφρική. Εάν επιζήσει ενάντια στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο του διεθνούς καπιταλισμού, θα είναι ένα παράδειγμα ανεξαρτησίας και για τις άλλες χώρες της περιοχής. Τότε και αυτές θα διώξουν το ΔΝΤ, θα απομακρυνθούν από τις δαγκάνες της Ζώνης του Φράγκου και κάθε άλλου εκμεταλλευτικού οργανισμού Όλοι αυτοί οι Οργανισμοί εμφανίζονται σαν προστάτες, αλλά κρατάνε τα οικονομικά δεσμά της Αφρικής που είναι και τα χειρότερα. Αν το Κονγκο σταθεί ανοίγει τον δρόμο της απελευθέρωσης και σε άλλους λαούς.
Είναι μια μεγάλη χώρα 44 εκατ. κατοίκων, με τεράστια έκταση, απέραντο φυσικό πλούτο, αλλα και μεγάλο κύρος στις άλλες μικρότερες χώρες της περιοχής.
