του Μάριου Ευρυβιάδη, από το Άρδην τ. 40-41, Ιανουάριος-Μάρτιος 2003
Εντοπίσατε αυτόν τον άνθρωπο. Μπορεί να αποδείξει αυτό που εγώ πάντα πίστευα, ότι οι Ελληνο-κύπριοι και οι Τουρκο-κύπριοι μπορούν να ζήσουν μαζί”.
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον τελευταίο Βρετανό κυβερνήτη της Κύπρου, Sir Hugh Foot, όταν διάβαζε, τον Απρίλιο του 1988, ένα άρθρο του Peter Murturh στη βρετανική εφημερίδα The Guardian. Αντικείμενο του άρθρου του Murturh ήταν ο άγνωστος ρόλος και δραστηριότητα, στην Κύπρο του 1964, του τότε Βρετανού αξιωματικού του Βασιλικού Ναυτικού, Martin Packard.
Από τον Ιανουάριο του 1964 μέχρι τον Ιούνιο του ίδιου έτους, πρώτα ως μέλος της Ομάδας Διαμεσολάβησης της Βρετανικής Ειρηνευτικής Δύναμης και, αργότερα, της Ειρηνευτικής Δύναμης του 0-ΗΕ, ο Packard, (που μιλούσε άπταιστα Ελληνικά) μαζί με αξιωματικούς της Ελδύκ και της Τουρδύκ με άμεση γνώση και συνεχή επαφή με τον Πρόεδρο Μακάριο και τον Αντιπρόεδρο Κιουτσούκ, υλοποίησε ένα πρόγραμμα επαναπροσέγγισης και επαναφοράς στην ομαλότητα που επέφερε εκπληκτικά αποτελέσματα. Το πρόγραμμα αυτό, που αφορούσε αμιγή και μεικτά χωριά της περιοχής Λευκωσίας, ήταν πιλοτικό και οργανώθηκε υπό τις εντολές του τότε διοικητή της Βρετανικής Ειρηνευτικής Δύναμης, Peter Young, με την ενεργή στήριξη του Προέδρου Μακάριου και του Αντιπροέδρου Κιουτοούκ.
Και οι τρεις πίστευαν ότι η ανάπτυξη ειρηνευτικών δυνάμεων (Βρετανικών και αργότερα των Ηνωμένων Πολιτειών) θα ήταν άνευ ουσίας εάν δεν συνοδεύοταν από ένα ενεργό πρόγραμμα επαναφοράς στην ομαλότητα και επαναπροσέγγισης στη βάση απλών και πρακτικών αποτελεσμάτων που θα συνεπάγονταν την ακύρωση της Πράσινης Γραμμής.
Τα αποτελέσματα του πιλοτικού προγράμματος την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου υπήρξαν εντυπωσιακά. Αλλά το πρόγραμμα δεν συνεχίστηκε πέρα από τον Ιούνιο. Και σε κανένα επίσημο έγγραφο δεν καταγράφονται τα αποτελέσματα αυτά. Η ογκώδης έκθεση που συνέταξε ο Martin Packard, για λογαριασμό της Βρετανικής Κυβέρνησης, έξαφανίσθηκε. Δεν έχει γίνει καταλογογράφησή της στα επίσημα βρετανικά αρχεία και είναι σα να μη συντάχθηκε ποτέ και ούτε το έργο που περιγράφει να έλαβε χώρα.
Και ο λόγος; Η έκθεση Packard, οι δραστηριότητες της Ομάδας Διαμεσολάβησης αλλά κυρίως τα πρακτικά αποτελέσματα των δραστηριοτήτων αυτών, ανέτρεπαν την βρετανο-αμερικανική θέση και πολιτική ως προς την Κύπρο: ότι στην Κύπρο η ειρηνική συνύπαρξη δεν ήταν εφικτή, ότι έπρεπε να υπάρξει φυσικός διαχωρισμός και κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η δημιουργία της οποίας, το 1960, θεωρήθηκε ότι ήταν ένα στρατηγικό λάθος που έπρεπε πάραυτα και με τον διαμελισμό της Κύπρου να θεραπευτεί.
Ο Martin Packard αφηγείται ένα δραματικό περιστατικό που βίωσε τον Φεβρουάριο του 1964 και που δίδει το στίγμα της (άγγλο) αμερικανικής πολιτικής. Του ζητήθηκε, ως μέλος της Ομάδας Διαμεσολάβησης, να ξεναγήσει έναν υψηλόβαθμο Αμερικανό αξιωματούχο στη ζώνη Λευκωσίας. Η ξενάγηση έγινε με ένα ελικόπτερο και ο Packard είχε την ευκαιρία να δείξει στον υψηλόβαθμο Αμερικανό τα θεαματικά αποτελέσματα που είχε η ομάδα, αναφορικά με την επαναφορά στην ομαλότητα και την επαναπροσέγ-γιση. Όταν το ελικόπτερο επέστρεψε στη βάση του ο Αμερικανός αξιωματούχος, με ένα συγκαταβατικό ύφος, τον κτύπησε στον ώμο και του είπε: “γιε μου έχεις καταλάβει λάθος την αποστολή σου. Δεν σ’ έχει ενημερώσει κανείς ότι η πολιτική μας εδώ δεν είναι η συμφιλίωση αλλά η διχοτόμηση;” 0 υψηλόβαθμος αξιωματούχος ήταν ο προσωπικός εκπρόσωπος του Προέδρου Johnson, Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών George Ball. 0 Ball βρισκόταν στην Κύπρο με αποστολή να πείσει τον Μακάριο να αυτοκαταργήσει το Κυπριακό κράτος και να αποδεχθεί το σχέδιο Ball-Sandys για Τουρκο-Ελληνο-Βρετανι-κή επικυριαρχία στο νησί. (Το σχέδιο Ball-Sandys, όπως και αυτό του Acheson, του οποίου ήταν εμπνευστής, και το οποίο πάλι κατέλυε το Κυπριακό κράτος, απέτυχαν. Και ο Ball θα καταγραφεί στην ιστορία λέγοντας, για το Μακάριο, ότι “αυτός ο γιός της σκύλας πρέπει να σκοτωθεί για να γίνει κάτι στην Κύπρο”).
Τον ίδιο μήνα (Φεβρουάριο), ο Peter Young αντικαταστάθηκε ξαφνικά και άνευ λόγου από τους Βρετανούς και τη θέση του πήρε ο Στρατηγός Michael Carver, ανερχόμενο αστέρι του Βρετανικού στρατού με σκληροτράχηλη φήμη. Γρήγορα ο Carver ακύρωσε τις δραστηριότητες της Ομάδας Διαμεσολάβησης. Μόνο ο Packard επιβίωσε για ένα διάστημα κατόπιν προσωπικών παρεμβάσεων των Μακάριου και Κιουτσούκ. Αλλά η παρουσία του και μόνο στην Κύπρο εθεωρείτο “κόκκινο πανί” από τους Αγγλο-Αμερικανούς. Σύντομα τον κάλεσαν στη βάση του Ακρωτηρίου όπου τον περίμενε ένα αμερικανικό μεταγωγικό με τις μηχανές αναμμένες. Ήταν ο μόνος επιβάτης. Εκδιώχθηκε από την Κύπρο με εντολή να μην επανέλθει ούτε ως ιδιώτης. Επανειλημμένα διαβήματα από τους Μακάριο και Κιουτσούκ για επαναφορά του στην Κύπρο απέβησαν άκαρπα.
Από τότε ο Martin Packard κατα-διώχθηκε και λοιδωρήθηκε από τις αγ-γλο-αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. Είχε όμως την πρόνοια να κρατήσει αντίγραφο της έκθεσής του για την Κύπρο. Και μετά από σαράντα σχεδόν χρόνια ετοιμάζεται να τη δημοσιοποιήσει.
Το υπό έκδοση βιβλίο του Packard τεκμηριώνει ποια ήταν η μία και πραγματικά χαμένη ευκαιρία για το Κυπριακό και πώς αυτή πολεμήθηκε λυσσαλέα και υποσκάφθηκε από την επίσημη και παρασκηνιακή πολιτική των Αγ-γλο-Αμερικανών και των νεροκουβαλητών τους στην Ελλάδα, Τουρκία αλλά και στην Κύπρο. Το βιβλίο του Packard καταρρίπτει παράλληλα τους πολιτικο-ιδεολογικούς μύθους που κατασκευάσθηκαν με περίτεχνες μεθοδεύσεις παραπληροφόρησης και προπαγάνδας από τότε, για να δικαιολογήσουν και να νομιμοποιήσουν την πολιτική του διαχωρισμού, της διχοτόμησης και του “εθνικού ξεκαθαρίσματος”, όπως αυτό συντελέσθηκε μετά το 1974.
Οι μύθοι αυτοί έγιναν “κτήμα” και αποτέλεσαν την “πρωτογενή ύλη” ενός σημαντικού αριθμού ετερόφωτων πανεπιστημιακών και ιδεολογικών γενίτσαρων, που θεωρούν εαυτούς και θεωρούνται γνώστες του Κυπριακού και εκπροσωπούν, σήμερα, τη συμβατική σοφία γύρω από το Κυπριακό ζήτημα.
Ευτυχώς για τον τόπο και τις νεότερες γενιές, εμφανίζονται κάθε τόσο, σχεδόν από το πουθενά, άτομα όπως ο Martin Packard να αποκαταστήσουν την αλήθεια με μαρτυρίες και τεκμήρια που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. Και ευτυχώς που ο Martin Packard είχε την πρόνοια να κρατήσει αντίγραφο της σχεδόν 400 σελίδων έκθεσής του. Εάν δεν είχε την πρόνοια αυτή, οι μαρτυρίες του θα θεωρούνταν ατεκμηρίωτες, περιθωριακές ή ακόμα και ανυπόστατες από πολλούς, αλλά κυρίως από αυτούς των οποίων τα συμφέροντα και οι υπολήψεις θίγονται και οι θεωρήσεις για το Κυπριακό ανατρέπονται άρδην.
Τέλος η περίπτωση Packard αναδεικνύει τον συνεχή κίνδυνο εξάρτησης της ιστορικής έρευνας από τα επίσημα αρχεία. Μια σημαντική διάσταση της σύγχρονης Κυπριακής ιστορίας θα εξαφανιζόταν ενώ, ταυτόχρονα, μια λανθασμένη ερμηνεία θα κυριαρχούσε εσαεί εάν δεν υπήρχε ο Martin Packard και αυτό που εκπροσωπεί ως άτομο, μιλώντας τη γλώσσα της αλήθειας εναντίον των ισχυρών και των λογής λογής φορέων και νεροκουβαλητών της εξουσίας.
