Ή πώς να γλεντήσεις με 600 φίλους κάνοντας 30 εκατομμύρια εχθρούς
Του Κωνσταντίνου Μαυρίδη
Το 1971 ο σάχης του Ιράν, Μοχάμαντ Ρεζά Παχλεβί, φέρων τον βαρύγδουπο τίτλο «ο βασιλεύς των βασιλέων», θέλησε να οργανώσει μια «σεμνή» εκδήλωση για να τιμήσει τα δυόμισι χιλιάδες χρόνια από την εγκαθίδρυση της περσικής αυτοκρατορίας από τον Κύρο τον Μέγα το 550 π.X. Τι κι αν από το 550 π.Χ. στο 1971 μ.Χ. είχαν περάσει 2521 χρόνια; Αν είσαι ο σάχης της Περσίας και, κατά παραδοχή σου, «είσαι υπόλογος μόνο στον Θεό», ουσιαστικά, κάνεις ότι σου καπνίσει κι όποιος έχει αντίρρηση, είτε εκπαραθυρώνεται από τον 6ο όροφο του αστυνομικού μεγάρου της Τεχεράνης, είτε απολαμβάνει ένα αργό ψήσιμο σε υπαίθρια ψησταριά από τους, ειδικούς στο μπάρμπεκιου, αξιωματικούς της εθνικής υπηρεσίας ασφαλείας ΣΑΒΑΚ.
Έτσι λοιπόν και με τη σύμφωνη γνώμη «όλων», ο Μοχάμαντ αποφάσισε να κάνει ένα πάρτι γενεθλίων που θα έκανε την υφήλιο να τρίβει τα μάτια της από ζήλια κι όχι άνευ λόγου. Πενήντα χρόνια μετά, το πάρτι του σάχη κατέχει ακόμη την πρώτη θέση στο βιβλίο ρεκόρ Γκίνες της πιο ακριβής εκδήλωσης στην ιστορία, ρεκόρ που, μάλλον, δεν προβλέπεται να καταρριφθεί ποτέ. Οι δραματικές επιπτώσεις για τον ίδιο τον σάχη, που μέσα σε μία επταετία έχασε τίτλους, θρόνο και χώρα, αποτελούν «παράδειγμα προς αποφυγή» για παρόμοιες ενέργειες στο μέλλον και το ισλαμικό χανγκόβερ του τριήμερου πάρτι θα απέτρεπε ακόμη και τον Ζακ Γαλυφιανάκη από τέτοιου τύπου απονενοημένα διαβήματα.
Κατ’ αρχάς, ας δούμε την κοινωνικοοικονομική κατάσταση στο Ιράν την εποχή που ο σάχης αποφάσισε να κάνει το πάρτι του. Παρά το γεγονός ότι η χώρα ήταν μια από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγικές δυνάμεις στον κόσμο, ο μισός πληθυσμός της διαβιούσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, οι πόλεις δεν διέθεταν βασικές υποδομές αποχέτευσης και ηλεκτρικού και οι αγροτικές περιοχές είχαν τραγικές ελλείψεις σε τρεχούμενο νερό, ιατρικές εγκαταστάσεις και σχολεία. Με λίγα λόγια, η χώρα χρειαζόταν μια γενναία προσπάθεια αναβάθμισης του επιπέδου ζωής των κατοίκων με ενέσεις ρευστού από τα έξαλλα κέρδη από τις εξαγωγές πετρελαίου, αλλά ο σάχης είχε άλλα σχέδια κατά νου.
Είχε αποφασίσει να ξαναβάλει το Ιράν στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής συγκεντρώνοντας εκεί τις κεφαλές των πιο σημαντικών χωρών του πλανήτη σε μια σύναξη η χλιδή της οποίας θα θύμιζε κάτι από χίλιες και μια νύχτες επί χίλια. Είχε περίπου ένα χρόνο για την προετοιμασία, και αφού έδωσε τις απαραίτητες εντολές σε μια οργανωτική επιτροπή από έμπιστους ακόλουθους, αναχώρησε για σκι στην Ελβετία. Όχι όμως πριν θέσει επικεφαλής τον αγαπημένο του ξενοδόχο Μαξ Μπλουέ, ο οποίος θα είχε το γενικό πρόσταγμα στο εγχείρημα, με την εξουσιοδότηση να μη λυπηθεί κανένα έξοδο, καθώς για τον σάχη «απλώς, δεν υπήρχε όριο εξόδων».
Ξεφεύγοντας από κάθε όριο και μέτρο
Όντως, η κατάσταση ξέφυγε από κάθε όριο και μέτρο καθώς για το πάρτι επιλέχθηκε η ερημική τοποθεσία της Περσέπολης, 50 χλμ. ανατολικά της πόλης Σιράζ. Έτσι, κατασκευάστηκε η λεωφόρος Σιράζ-Περσέπολης και αφού δεν υπήρχε καμία απολύτως υποδομή φιλοξενίας στον χώρο του πάρτι, αποφασίστηκε να κατασκευαστεί ένα αστεροειδούς σχήματος συγκρότημα 50 τεραστίων υπερπολυτελών αντίσκηνων, όπου θα κατέλυαν οι εκλεκτοί προσκεκλημένοι. Το καθένα διέθετε δύο υπνοδωμάτια, δύο τουαλέτες, καθιστικό και κουζίνα με σεφ και σερβιτόρους διαθέσιμους όλο το 24ωρο.
Η έρημος γύρω από την Περσέπολη ψεκάστηκε με τόνους χημικών για να εξολοθρευτούν οι σκορπιοί και τα δηλητηριώδη φίδια, ενώ φυτεύτηκαν 30 χιλιάδες δέντρα για να δώσουν την ψευδαίσθηση του δάσους στη μέση της ερήμου. Κι όλα αυτά κατά τη διάρκεια μιας από τις χειρότερες λειψυδρίες στην ιστορία της χώρας. Επίσης αερομεταφέρθηκαν 50 χιλιάδες ωδικά πτηνά και 20 χιλιάδες σπουργίτια από τη Γαλλία, για να κατοικήσουν το νεότευκτο αλσύλλιο. Τι κι αν σε μία εβδομάδα τα περισσότερα είχαν πεθάνει από τα χημικά και την έλλειψη τροφής; Όλα έπρεπε να λειτουργήσουν άψογα για τα μάτια του κόσμου για τρεις μόνο μέρες και μετά ποιος δίνει δεκάρα!
Θα υπέθετε κανείς ότι μιας, και η επέτειος αφορούσε την ιστορία της Περσίας, η έμφαση θα ήταν στους Πέρσες δημιουργούς και τεχνίτες, αλλά και εκεί ο σάχης είχε άλλες ιδέες. Μιας και είχε μεγαλώσει και σπουδάσει στην Ελβετία, υποτιμούσε τους ντόπιους και εμπιστευόταν αποκλειστικά τους Ευρωπαίους επαγγελματίες. Διά του λόγου το αληθές, τα πάντα στο πάρτι είτε κατασκευάστηκαν στην Ευρώπη και μεταφέρθηκαν στο Ιράν με τα C-130 της ιρανικής πολεμικής αεροπορίας, είτε φτιάχτηκαν επί τόπου από Ευρωπαίους.
Τα πολυτελή αντίσκηνα ήταν προϊόν του παρισινού οίκου Μεζόν Ζανσέν, το φαγητό θα ετοιμαζόταν αποκλειστικά από το εστιατόριο Μαξίμ του Παρισιού, το οποίο θα έκλεινε για δύο ολόκληρες εβδομάδες και το προσωπικό θα μεταφερόταν στην Περσέπολη μαζί με όλο τον εξοπλισμό του εστιατορίου και άλλους 18 τόνους υλικά, για να σερβίρουν γαλλικά πιάτα σε καθημερινή βάση. Τα κρύσταλλα ήταν του οίκου Μπακαρά, τα πορσελάνινα σερβίτσια Λιμόζ, τα τραπεζομάντηλα Πορτώ, οι στολές των τραπεζοκόμων Λανβέν, τα φλιτζάνια Χάβιλαντ και το κρασί και η σαμπάνια Ντομ Περινιόν.
Ακόμη και για τη διεθνή προώθηση της εκδήλωσης, ο Σάχης είχε προσλάβει τον Αμερικανό σκηνοθέτη Όρσον Ουέλς, ενώ το νυχτερινό οπτικοακουστικό υπερθέαμα «Περσέπολις» είχε αναλάβει, έναντι ενός υπέρογκου ποσού, ο δικός μας Ιάνης Ξενάκης. Παντελώς απόντες, λοιπόν, οι Ιρανοί στην υποτιθέμενη γιορτή του πολιτισμού τους, παρά μόνο ως βοηθητικό προσωπικό και ασφαλίτες.
«Αυτό ήταν…»
Όταν τελικά αφίχθησαν οι διάφοροι βασιλείς, πρόεδροι, πρίγκηπες, εμίρηδες κ.λπ, στις 13-14/10/1971, η χώρα τέθηκε σε απόλυτο λοκντάουν, και χιλιάδες ήταν οι προληπτικές συλλήψεις για λόγους ασφαλείας. Διακόσιες πενήντα κόκκινες λιμουζίνες Μερσεντές 600 τους μετέφεραν στην Περσέπολη όπου το βράδυ της 14ης έλαβε χώρα το μεγαλύτερο και πολυτελέστερο συμπόσιο στην ιστορία. Για πεντέμισι ώρες ροκάνιζαν αδιαλείπτως οι εκλεκτοί των εκλεκτών στην τεράστια αίθουσα δεξιώσεων, ανάμεσά τους και ο Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ με την Άννα Μαρία, ενώ ο περιχαρής Ξενάκης έβαφε τον ουρανό της ερήμου με την υπόκρουση του “Περσέπολις”. Την επομένη έλαβαν χώρα οι κιτς παρελάσεις των αρχαίων περσικών στρατευμάτων διαφόρων περιόδων και ένα λιγότερο φαντασμαγορικό δείπνο, και την τελευταία μέρα μεταφέρθηκαν όλοι στην Τεχεράνη για τα εγκαίνια του πύργου Σαχιάντ κι έπειτα γραμμή για το αεροδρόμιο και αναχώρηση.
«Αυτό ήταν», θα δήλωνε φανερά λυπημένος ο σάχης, που για τρεις μέρες είχε βρεθεί στο κέντρο της παγκοσμίου προσοχής και τώρα επέστρεφε στην ωμή πραγματικότητα της οπισθοδρομικής χώρας του. Είχε έρθει η ώρα του λογαριασμού, που είχε απογειωθεί από το αχαλίνωτο όργιο διασπάθισης δημοσίου χρήματος με το τιμολόγιο να γράφει το ασύλληπτο ποσό των 90 εκατομμυρίων δολαρίων (μισού δισ. σημερινών δολαρίων), αλλά και της αδυσώπητης κριτικής.
Ήδη ο Αγιατολάχ Χομεϊνί από το Παρίσι είχε χαρακτηρίσει το πάρτι του σάχη «φεστιβάλ του διαβόλου», καλώντας τους πιστούς σε πόλεμο μέχρι θανάτου κατά του καθεστώτος Παχλεβί και το κλίμα στις πόλεις είχε αλλάξει ανεπιστρεπτί. Ο σάχης θα συνειδητοποιούσε την ύβρη που είχε διαπράξει όταν θα ήταν πλέον πολύ αργά και ούτε η ΣΑΒΑΚ θα μπορούσε πια να ελέγξει το πλήθος που απειλούσε το καθεστώς του. Έτσι κι αλλιώς, ήταν πλέον η σκιά του παλιού του εαυτού. Πάσχοντας από καρκίνο από το 1974, θα αποτραβηχτεί από τον δημόσιο βίο, ενώ η εξέγερση εναντίον του ολοένα και δυναμώνει και τον Γενάρη του ’79 θα εγκαταλείψει το Ιράν για πάντα, για να πεθάνει τον Ιούλιο του ’80 στην Αίγυπτο, φιλοξενούμενος του καθεστώτος Σαντάτ. Στην κηδεία του, εκτός από τα μέλη της οικογένειάς του, θα παραστούν τρεις μόνο άνθρωποι, ο Ανουάρ Σαντάτ, ο Ρίτσαρντ Νίξον και ο Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ, ο μόνος καλεσμένος από το πάρτι του 1971.
1 ΣΧΟΛΙΟ
Κάτι μου θυμίζουν όλα αυτά από τις γιορτές της πολεμικής αρετής των Ελλήνων με σύνδεσμο τον Κοκό!