του Φ. Μαλκίδη, από το Άρδην τ. 45, Ιανουάριος 2004
Εισαγωγικές παρατηρήσεις 01 ΕΚΛΟΓΕΣ στη Χιμάρα είναι πάντα ένα ξεχωριστό γεγονός. Η αλβανική εξουσία, με τον τρόπο της, καταφέρνει να απαγορεύει τη βούληση των Χιμαριωτών. Έτσι έγινε και στις δημοτικές εκλογές: από τη μια μεριά ο υποψήφιος της Ομόνοιας και από την άλλη ο συνήθης αξιωματικός… Στην ψηφοφορία της 12ης Οκτωβρίου, ο υποψήφιος της Ομόνοιας, Β. Μπολάνος, έλαβε το 68% των ψήφων παρά τη νοθεία. Σε λίγες μέρες τα Τίρανα αποφάσισαν να επαναληφθούν οι εκλογές σε δύο εκλογικά τμήματα, και λίγες ώρες αργότερα και σε άλλα δύο. Στη παλιά Χιμάρα όπου είχε κλαπεί η κάλπη και είχε ξυλοκοπηθεί ο εκπρόσωπος της Ομόνοιας Κ. Κοκαβέσης, στο Ανω Κηπαρό, όπου είχε κλαπεί η σφραγίδα της εφορευτικής επιτροπής για δύο ώρες, στο Πϋλιουρι όπου κλάπηκε και εκεί η κάλπη και σε ένα των Δρυμάδων όπου όμως η εκλογική διαδικασία είχε λήξει ομαλά. Οι νέες εκλογές ορίστηκαν στις 16 Νοεμβρίου. Λίγες μέρες νωρίτερα είχε ανατιναχθεί το αυτοκίνητο του προέδρου των Δρυμάδων και στελέχους της Ομόνοιας, Η. Στραμάρκου, ενώ ξυλοκοπήθηκαν πολίτες. Ανήμερα των εκλογών έγινε απόπειρα δολοφονίας, με εκρηκτικό μηχανισμό, εναντίον του Β. Μπολάνου.
Μετά τις εκλογές
Θα έλεγε κανείς πως μια ακόμα ήττα της Δημοκρατίας είχε σημειωθεί. Στο κλίμα αυτό κινήθηκε και ο πρωθυπουργός της χώρας Φ. Νάνο. [ ] Με μια ξενοφοβική δήλωση έσπευσε να καταδικάσει τα επεισόδια «κύκλων που επιδιώκουν να παίξουν κατά παράδοση με την κυριαρχία και την ακεραιότητα των συνόρων της χώρας και τη σύνδε-σή της με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε·Ε.)».
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ομόνοιας (και του Κόμματος της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) Β. Ντούλες τόνισε ότι ο πραγματικός νικητής των εκλογών στη Χιμάρα είναι ο Β. Μπολάνος, ο οποίος συγκέντρωσε περισσότερες ψήφους από τον αντίπαλο του υποψήφιο του Σοσιαλιστικού Κόμματος (Σ.Κ.) Γ. Γκόρο. Έτσι απάντησε στην τοπική εφορευτική επιτροπή, η οποία ανακοίνωσε τα αποτελέσματα στα τέσσερα εκλογικά τμήματα, βάσει των οποίων νικητής αναδεικνυόταν ο υποψήφιος των σοσιαλιστών. (Οι τέσσερις κάλπες των εκλογικών τμημάτων όπου έγιναν επαναληπτικές εκλογές μεταφέρθηκαν στα Τίρανα, προκειμένου, να γίνει καταμέτρηση από την Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή). 0 Β. Ντούλες μίλησε για εκλογική νοθεία και κατηγόρησε το Σ.Κ. για τα επεισόδια που σημειώθηκαν στη Χιμάρα, τόσο την 12η Οκτωβρίου, όσο και την 16η Νοεμβρίου. Εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε τα επεισόδια η αστυνομία και ειδικότερα ο γεν. διευθυντής της, Μ. Ιμπράϊ, επισημαίνοντας ότι δεν προέβη στις απαραίτητες ενέργειες για τη σύλληψη των δραστών των επεισοδίων εναντίον των Ελλήνων οι οποίοι καταζητούνται (και) από την Ιντερπόλ. 0 Β. Ντούλες αναφέρθηκε επίσης στο επεισόδιο σε βάρος του εκπροσώπου του ΚΕΑΔ στη Χειμάρα, Λ. Παπά, ο οποίος μαχαιρώθηκε από οπαδούς του Σ.Κ., ενώ υπογράμμισε ότι «οι εκπρόσωποι του ΣΚ στις τοπικές επιτροπές εκλογών λειτούργησαν ως καμικάζι προκειμένου να επιτευχθεί νοθεία και να ανατραπεί το αποτέλεσμα των εκλογών της 12ης Οκτωβρίου που ήταν υπέρ του υποψηφίου του ΚΕΑΔ. Έτσι παρά την παρουσία των παρατηρητών του ΟΑΣΕ, οπαδοί του Σ.Κ. έριξαν περισσότερα από 500 ψηφοδέλτια στον υποψήφιο του Σ.Κ., και το αποτέλεσμα στο συγκεκριμένο εκλογικό τμήμα είναι καθοριστικής σημασίας για την εκλογή δημάρχου, από την ώρα που σε άλλα δύο από τα τρία εκλογικά τμήματα στα οποία έγιναν επίσης εκλογές (Κηπαρό και Πήλιουρι) σημειώθηκε και πάλι εκτεταμένη νοθεία σε βάρος του Βασίλη Μπολάνου».
Ο Ντούλες κατήγγειλε επίσης ότι στη Χιμάρα διακόπηκε η ηλεκτροδότηση και ότι ο ίδιος μαζί με τους παρατηρητές του ΟΑΣΕ φρουρούσαν επί 40 λεπτά τις κάλπες στις Δρυμάδες από συμμορίες που ήθελαν να τις πάρουν, εκμεταλλευόμενοι τη συσκότιση, ενώ το Σ.Κ. άσκησε πιέσεις στους ψηφοφόρους. [ ]
Οι Ελλαδίτες
Την επαύριον του δευτέρου γύρου των εκλογών, ο ΥΠΕΞ Γ. Παπανδρέου, ανέφερε ότι, «στη Χιμάρα, τόσο στον πρώτο γύρο όσο και στον δεύτερο, σημειώθηκαν σοβαρά επεισόδια τα οποία έχουν καταγραφεί από την αποστολή του ΟΑΣΕ και από ομάδα Αμερικανών παρατηρητών. Η συμπεριφορά της κυβέρνησης Νάνο και των αλβανικών αρχών δημιουργεί προβληματισμό για τους πραγματικούς τους στόχους και αποδεικνύει ότι υπάρχει ένα σημαντικό έλλειμμα στα δημοκρατικά standards σε μια χώρα που επιθυμεί να προσεγγίσει την Ε.Ε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που έχει την ευθύνη της διαπραγμάτευσης για τη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης με την Αλβανία πρέπει να καταγράφει αυτά τα γεγονότα και να είναι αυστηρή στην αξιολόγηση της αλβανικής συμπεριφοράς. Τόσο η Ιταλική Προεδρία όσο και ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου, κ. Σολά-να, θα πρέπει και από πλευράς τους να στείλουν σήμερα σαφές μήνυμα προς την αλβανική πλευρά. Η Ε.Ε. και η Ελλάδα παραμένουν σταθερές στην πολιτική τους για την υποστήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής της Αλβανίας, αυτή η πολιτική όμως στηρίζεται σε αρχές, κριτήρια και προϋποθέσεις που οφείλει να σέβεται η Αλβανία».
0 αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Τ. Γιαννίτσης, στις επαφές που είχε με τον πρέσβη της Αλβανίας στην Αθήνα Μ. Ζενέλι με τον οποίο συναντήθηκε, ύστερα από αίτημα του Αλβανού διπλωμάτη, εξέφρασε την απογοήτευση της ελληνικής κυβέρνησης για τη στάση της αλβανικής κυβέρνησης [ ]. Ο Τ. Γιαννίτσης υπογράμμισε ότι «οι προθέσεις της αλβανικής κυβέρνησης θα κριθούν από τις πράξεις της, ότι η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί από πολύ κοντά τις εξελίξεις» και υπενθύμισε ότι «η συζήτηση στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων για τα γεγονότα στη Χειμάρρα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σαφή προειδοποίηση της Ε.Έ. προς την Αλβανία, όπως έχει αποτυπωθεί στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων στις 29 Σεπτεμβρίου».’1 Ο Τ. Γιαννίτσης αναφέρθηκε «στις ευθύνες που έχει η αλβανική κυβέρνηση για τον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών και την εκπλήρωση των απορρεουσών από τη Διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, αλλά και από την ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας, υποχρεώσεών της σε ό,τι αφορά στους δημοκρατικούς θεσμούς, στην εκλογική διαδικασία και στην προστασία των δικαιωμάτων της Ελληνικής Μειονότητας».
Στην αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης εστιάστηκε η σχετική ερώτηση που κατέθεσαν στη Βουλή βουλευτές της Ν.Δ., οι οποίοι μεταξύ άλλων ανέφεραν ότι, «κατά το δεύτερο γύρο σημειώθηκε ακόμη μεγαλύτερη καλπονοθεια. με την οποία φέρεται δήθεν να εκλέγεται, προς το παρόν, ο υποψήφιος του Σ.Κ., ενώ με βάση τα όσα αναφέρουν οι διεθνείς παρατηρητές θα έπρεπε να εκλεγεί ο υποψήφιος του ΚΕΑΔ με ψήφους 1336 έναντι 924 του αντιπάλου του». Σε γενικές γραμμές η ελλαδική αντίδραση ήταν αξιοσημείωτη και σαφώς θετική προς την αποκατάσταση της νομιμότητας, δεν θα πρέπει όμως να διαχωριστεί δυστυχώς από το ελλαδικό προεκλογικό κλίμα, όπου αντίστοιχες κινήσεις λαμβάνονται θετικά από το εκλογικό σώμα. Για παράδειγμα, δεν είχε γίνει το ίδιο το 2000 με τη νοθεία που είχε ανατρέψει τη βούληση των Χιμαριωτών για το Β Μπολάνο, παρά τις αποδείξεις.
Ο ξένος παράγοντας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διά του Επιτρόπου της Α. Νίλσον, καταδίκασε ευθέως την Αλβανία για τη νοθεία που σημειώθηκε στις δημοτικές εκλογές. 0 Επίτροπος απαντώντας σε ερώτηση που του είχε υποβάλλει ο ευρωβουλευτής Χ. Ζαχορακις, τόνισε ότι “ή Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί προσεκτικά την κατάσταση και ότι θα πάρει τα ενδεδειγμένα μέτρα ευθύς ως ενημερωθεί λεπτομερώς επί των συμβάντων». Από την πλευρά του ο Χ. Ζαχαράκις επεσήμανε «την επανάληψη των εκτρόπων στις εκλογές στη Χειμάρα, ζητώντας να υπάρξει κατάλληλη αντίδραση από την Ε.Ε.», άποψη που συμμερίσθηκε και ο επίτροπος κ. Κ. Πάτεν μετά την ενημέρωση που του έκανε ο Γ. Παπανδρέου. 0 επικεφαλής του Ο.Α.Σ.Ε. στα Τίρανα 0. Λιπόνεν, δήλωσε πως «οι εκλογές της 16ης Νοεμβρίου στην Χιμάρα ήταν 100% χειρότερες από αυτές της 12ης Οκτωβρίου», ενώ ανακοίνωση εξέδωσε και το Στέητ Ντηπάρτμεντ. Γενικώς οι διεθνείς οργανισμοί και κυβερνήσεις έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τις εκλογές και παρακολούθησαν από κοντά τις εξελίξεις. [ ]
Η αλβανική πλευρά και οι εξελίξεις
Την επίσημη αλβανική θέση στην ελληνική κυβέρνηση για τις εκλογές την εξέφρασε ο αλβανός πρεσβευτής στην Αθήνα Μ. Ζενέλι, τονίζοντας ότι «η αλβανική κυβέρνηση και προσωπικά ο Φ. Νάνο επιθυμούν τη διατήρηση του σημερινού, πολύ καλού, επιπέδου των διμερών σχέσεων». Σχετικά με τα γεγονότα της Χιμάρας, ο Αλβανός πρέσβης ανέφερε ότι «ο Φ. Νάνο έδωσε εντολές προς τους υπουργούς Δημόσιας Τάξης, Εσωτερικών και τον Γενικό Εισαγγελέα της Αλβανίας για την άμεση διενέργεια έρευνας και τον επιμερισμό ευθυνών στους πρωταιτίους», ενώ αναγνώρισε ότι «η Αλβανία οφείλει να συνεχίσει τις προσπάθειές της προς την κατεύθυνση της ομαλής λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών». Εν τω μεταξύ, στα Τίρανα υπήρχαν συνταρακτικές εξελίξεις. Την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου όλα είχαν αλλάξει. Η Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή, ανέκρουσε πρύμναν και παραδέχθηκε τη νοθεία. Είναι η πρώτη φορά που ο αλβανικός εθνικισμός στη περίοδο μετάβασης έκανε στροφή 180°. Με απόφαση της Εφορευτικής Επιτροπής των Τιράνων ανατράπηκε το αποτέλεσμα των εκλογών, προϊόν νοθείας υπέρ του υποψηφίου του Σ.Κ., και αναγνωρίστηκε ως νέος Δήμαρχος ο Β. Μπολάνος. Η αλβανική κυβέρνηση δέχτηκε ότι στα τρία από τα τέσσερα εκλογικά τμήματα, όπου διεξήχθησαν οι επαναληπτικές εκλογές, σημειώθηκαν φαινόμενα εκτεταμένης νοθείας και η Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή διαπίστωσε ότι ο αριθμός των ψηφοδελτίων στις κάλπες δεν ήταν ταυτόσημος με τα αποτελέσματα των πρακτικών. Ειδικότερα στην κάλπη του εκλογικού τμήματος του Κηπαρού δεν βρέθηκε κανένα ψηφοδέλτιο, ενώ στα πρακτικά αναφέρονταν ότι ο υποψήφιος του ΣΚ είχε 250 ψήφους και ο Β. Μπολάνος καμιά ψήφο. Ωστόσο από την καταμέτρηση των ψήφων στις κάλπες των τριών υπολοίπων τμημάτων, ο Β. Μπολάνος προηγούνταν του αντιπάλου υποψηφίου του Γ. Γκόρου με 400 ψήφους. Συνεπώς και χωρίς το αποτέλεσμα του τέταρτου εκλογικού τμήματος αναδεικνυόταν νικητής ο Β. Μπολάνος. [] Έτσι η Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή ανακοίνωσε ότι ο Β. Μπολάνος είναι νικητής των εκλογών με 1.317 ψήφους, έναντι 882 του Γ. Γκόρου.
Τη νίκη Μπολάνου έσπευσε να πανηγυρίσει και ο πρώην πρόεδρος Σ. Μπερίσα (!), ο οποίος έδωσε συγχαρητήρια στους διεθνείς οργανισμούς για την πίεση που άσκησαν για να αναγνωρισθεί το εκλογικό αποτέλεσμα. Ο Μπερίσα επιτέθηκε και κατά του προέδρου της Αλβανίας, πρώην ανώτατου αξιωματικού, Α. Μοϊσίου, τον οποίο κατέστησε υπεύθυνο για «την καταστροφή των δημοτικών εκλογών», και σχολίασε την έκθεση του ΟΑΣΕ για τις εκλογές, υπογραμμίζοντας ότι παρουσιάζει ρεαλιστικά τα όσα διαδραματίστηκαν κατά την εκλογική διαδικασία σε όλη την Αλβανία και κυρίως στη Χιμάρα.
Την ίδια στιγμή οι εφημερίδες της χώρας δημοσίευσαν πρωτοσέλιδα την είδηση για τον νικητή των εκλογών στο δήμο Χιμάρας. Ενδιεκτικά η Σέκουλι έγραφε: “Χιμάρα: Ο Μπολάνο ανακηρύχθηκε νικητής”. Η Κόχα Γιον: “Απόφαση κεντρικής εφορευτικής επιτροπής: Κερδίζει ο Μπολάνος”. Η Κοριέρι: “Η κεντρική εφορευτική επιτροπή παραδίδει τη Χιμάρα στο ΚΕΑΔ”. Η Ντίτα: “Μετά την καταμέτρηση των ψήφων ο Μπολάνος ανακηρύχθηκε νικητής”. Η Ριλίντια Ντεμοκρατίκε: “Η κεντρική εφορευτική επιτροπή ανακοίνωσε τη νίκη του Μπολάνου στη Χιμάρα”. Η Τέμα: “Μετά τη νοθεία ο Μπολάνος ανακηρύχθηκε νικητής των εκλογών”.
Συμπερασματικά
Είναι γεγονός ότι τα Τίρανα βρέθηκαν προ εκπλήξεως, αφού μέχρι τώρα καλά τα κατάφερναν. Τα δολάρια και τα ευρώ έφταναν χωρίς πολύ κόπο και με την ελληνική συγκατάθεση. Τα κεφάλαια αυτά κάλυπταν από τις μισθοδοσίες των δημοσίων υπαλλήλων μέχρι και τις ανάγκες των προϊσταμένων τους.
Μετά όμως τη διεθνή παρέμβαση η αλβανική εξουσία αναδιπλώθηκε. Αυτό δεν σημαίνει πως θα εξηγήσει όμως τα λάθη και τη στάση της. Τώρα δηλώνει πως η επιτυχία της Ομόνοιας στη Χιμάρα είναι μια νίκη ενός αλβανικού πολιτικού οργανισμού που από μόνη της δεν αλλοιώνει τον εθνικό (δηλαδή αλβανικό) χαρακτήρα της ιστορίας της περιοχής… [ ]
Η νίκη του Β. Μπολάνου είναι ένα γεγονός εξαιρετικά σημαντικό. Κυρίως διότι -έστω και με πίεση του διεθνή παράγοντα- η Αλβανία αποδέχθηκε την ετυμηγορία των Χιμαριωτών και ανοίγει πια η οδός για την διεκδίκηση υλοποίησης των συμφωνιών που έχουν γίνει μεταξύ Χιμαριωτών και αλβανικού κράτους, αλλά και αλβανικού κράτους και διεθνών οργανισμών. Οι Χιμαριώτες μπορούν τώρα να θεωρούν πως βρίσκονται ένα βήμα πιο κοντά στην αποκατάσταση των αδικιών που τους έγιναν και που αφορούν τον εθνικό αυτοκαθορισμό τους, την εκπαίδευση, τις περιουσίες, κ.ά. Η εκλογή του Β. Μπολάνου, [ ] αποτελεί δικαίωση των Ελλήνων της Αλβανίας οι οποίοι είχαν γίνει κατ’ επανάληψη στόχος βίας και νοθείας. Με την αποδοχή του αποτελέσματος περνά ταυτόχρονα προς κάθε παρακρατικό και εθνικιστικό στοιχείο της Αλβανίας το μήνυμα ότι αυτά πλέον δεν μπορούν να συνεχιστούν και είναι προς όφελος όλων να προσαρμοσθούν στη Δημοκρατία, για να μπορέσει να έχει προοπτική η χώρα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
I. Το Συμβούλιο είχε τονίσει ότι η ομαλή διεξαγωγή αδιάβλητων τοπικών εκλογών τον Οκτώβριο συνιστά μέρος της διαδικασίας προσέγγισης της Αλβανίας προς την Ε.Ε. Βλ. Ευρωπαϊκή Ένωση, Υπηρεσία Τύπου, Βρυξέλλες 29/9/2003.
