Του Κώστα Βενιζέλου από τον Φιλελεύθερο
Έντονη διπλωματική κινητικότητα αναπτύσσεται τα τελευταία 24ωρα με στόχο να «πεισθεί» η Άγκυρα να αποφύγει ενέργειες στην Κύπρο που θα προκαλέσουν τετελεσμένα και θα κλιμακώσουν την ένταση. Παρεμβάσεις από τρίτους δέχεται η Άγκυρα, κυρίως από την Ε.Ε. (Θεσμούς και κράτη-μέλη), ενώ δέχεται και μηνύματα από τα Ηνωμένα Έθνη και τις ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί διαβεβαιώνουν πως το θέμα της Αμμοχώστου το έθεσε στον Ερντογάν ο ίδιος ο Πρόεδρος Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους, στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, τον περασμένο μήνα.
Και ενώ οι παρεμβάσεις συνεχίζονται, το ζητούμενο είναι πώς θα αντιδράσει σε όλα αυτά ο Ερντογάν, ο οποίος αύριο φθάνει στα κατεχόμενα για να παρευρεθεί στα πανηγύρια για την επέτειο της εισβολής στο νησί, την 20ή Ιουλίου 1974. Το γεγονός ότι ο Τούρκος Πρόεδρος θα συνοδεύεται από τον ηγέτη του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, πολλούς υπουργούς και την ηγεσία του κόμματός του, το ΑΚΡ, τούτο δείχνει πως το «πάρτι» δεν θα κινηθεί στα ρηχά, αλλά θα μετατραπεί σε φιέστα για την ανακοίνωση νέων τετελεσμένων. Είναι προφανές πως στα κατεχόμενα προετοιμάζονται για διάφορες κινήσεις, ωστόσο είναι ο ίδιος ο Ερντογάν που θα αποφασίσει ποια θα επιλέξει και τούτο δείχνει πως μέχρι και την υστάτη θα αφήνει να αιωρούνται πολλά σενάρια.
Πρέπει να θεωρείται δεδομένο ωστόσο ότι θα προχωρήσει με την Αμμόχωστο. Θα ανακοινώσει τη δημιουργία πιλοτικής περιοχής εντός της περίκλειστης και θα κληθούν οι νόμιμοι ιδιοκτήτες, που είναι όλοι Ελληνοκύπριοι, να προσφύγουν στη λεγόμενη επιτροπή περιουσιών, για αποζημιώσεις, ανταλλαγή ή αποκατάσταση. Τούτο συνιστά κίνηση τακτικής και διευκόλυνσης των ευρύτερων σχεδιασμών του. Το θέμα είναι πώς θα το παρουσιάσει η τουρκική πλευρά, αλλά πρωτίστως ο τρόπος με τον οποίο θα το εισπράξει η διεθνής κοινότητα. Γιατί ήδη ακούγονται διάφορες προσεγγίσεις από τους «συνήθεις υπόπτους» για μια άλλη οπτική γωνία των πραγμάτων. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι μία: Η κίνηση Ερντογάν θα ανατρέψει το καθεστώς της περιοχής και τούτο παραβιάζει ψηφίσματα του ΟΗΕ. Στα πλαίσια της επίσκεψης, πάντως, δεν αποκλείεται να κάνει εγκαίνια, μεταξύ άλλων και της αεροπορικής βάσης.
Τα πολιτικά μηνύματα θα δοθούν από του βήματος της ψευδοβουλής, όπου αναμένεται να επαναλάβει με περισσότερη σαφήνεια το αφήγημα για λύση δύο κρατών, ενώ αναμένεται να αναδείξει τη σημασία της Τουρκίας για το κατοχικό καθεστώς και τους Τουρκοκύπριους (οικονομία και ασφάλεια).
Πάντως, θα πρέπει το προχθεσινό επεισόδιο με την τουρκική ακταιωρό, που έριξε προειδοποιητικές βολές κατά σκάφους της Λιμενικής Αστυνομίας, να συνδεθεί με την επικείμενη παράνομη επίσκεψη Ερντογάν στα κατεχόμενα. Η κίνηση αυτή συνιστά κλιμάκωση της έντασης ενώ το γεγονός ότι μετά τη ρίψη των πυροβολισμών η ακταιωρός «κυνήγησε» το κυπριακό σκάφος μέχρι και πολύ κοντά στις ακτές του Πύργου δείχνει προθέσεις. Προθέσεις που εν πολλοίς επιβεβαιώνουν αυτό που επιχειρεί συστηματικά να κάνει, να επεκτείνει την περιοχή ελέγχου της. Αλλά και διά της ισχύος να περιορίσει τις κινήσεις των κυπριακών Αρχών.
Κινήσεις της Λευκωσίας
Η κυπριακή Κυβέρνηση ξεκίνησε τις διπλωματικές ενέργειες από τον Ιούνιο του 2019, όταν το ψευδοκράτος είχε αποφασίσει να συντάξει μελέτη για το καθεστώς των περιουσιών που βρίσκονται στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου. Από τότε είχε αρχίσει ένα μαραθώνιος ενημέρωσης, το περιεχόμενο της οποίας άλλαζε αναλόγως των τουρκικών κινήσεων και των βημάτων της τουρκικής πλευράς για άνοιγμα της περιοχής και εποικισμό της. Μεταξύ άλλων, στάλθηκαν επιστολές από τον Πρόεδρο και τον υπουργό Εξωτερικών, υπήρξαν τηλεφωνικές επικοινωνίες και διά ζώσης ενημερώσεις. Ενημερώσεις έγιναν και στους εδώ πρέσβεις ενώ παρεμβάσεις έγιναν και γίνονται από τις διπλωματικές αποστολές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι σαφές πως η Λευκωσία ζήτησε και ζητά παρεμβάσεις από τρίτους, ενώ κρατήθηκε ζωντανό το διεθνές ενδιαφέρον για να υπάρξει συνέχεια αμέσως μετά την παράνομη επίσκεψη Ερντογάν.
Τα επόμενα βήματα είναι η ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας από την ειδική αντιπρόσωπο του Γ.Γ., που ορίσθηκε να γίνει στις 21 Ιουλίου (του Σ.Α. προεδρεύει ο Γάλλος Μόνιμος Αντιπρόσωπος). Ακόμη, αναλόγως των εξελίξεων, η Λευκωσία δεν αποκλείει να ζητήσει έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. Σημειώνεται συναφώς ότι παρέμβαση μπορεί να υπάρξει και ενόψει της υιοθέτησης στις 29 Ιουλίου του ψηφίσματος για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για τους επόμενους έξι μήνες.
Την ίδια ώρα η Αθήνα, η οποία συμφώνησε με την Άγκυρα να διατηρηθούν «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο, έχει διαμηνύσει πως οι όποιες ενέργειες γίνουν από τουρκικής πλευράς στην Αμμόχωστο, η επιβολή τετελεσμένων θα επηρεάσει και τα ελληνοτουρκικά. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως το μήνυμα πήγε τόσο στην Ε.Ε. όσο και στις ΗΠΑ.
Τα επόμενα 24ωρα είναι κρίσιμα, κυρίως σε ό,τι αφορά τις ενέργειες των Τούρκων αλλά και την αποτελεσματικότητα των όποιων παρεμβάσεων υπήρξαν. Η υλοποίηση των τουρκικών απειλών, που είναι το επικρατέστερο, θα προκαλέσει ανατροπές στο Κυπριακό. Το ζητούμενο είναι τι αντιδράσεις θα υπάρξουν.
Μεταφέρουν την ένταση και στην ΑΟΖ
Έντονη είναι η αντίδραση της κατοχικής Τουρκίας στην ανακοίνωση που έγινε διά της υπουργού Ενέργειας, Νατάσας Πηλείδου, ότι τον Νοέμβριο θα αρχίσει εκ νέου το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι Τούρκοι κατηγορούν σε κατ’ ιδίαν επαφές με ξένους αξιωματούχους τη Λευκωσία για την επανέναρξη του ενεργειακού προγράμματος. Εκείνο το οποίο θα γίνει είναι πως η αμερικανική εταιρεία Exxon Mobil θα προχωρήσει σε δυο επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις στο θαλασσοτεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ. Η Τουρκία δεν αναμένεται να παρενοχλήσει τους Αμερικανούς, αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει εργασίες στο θαλασσοτεμάχιο 6, στο οποίο φέρεται να έχει εντοπίσει «ίχνη» φυσικού αερίου.
«Μαύρες λίστες» με Τ/κ καταρτίζει η Τουρκία
Η κατοχική Τουρκία έχει δημιουργήσει ασφυκτικό κλοιό γύρω από αντιφρονούντες Τουρκοκύπριους. Αυτή η τακτική ωστόσο, που ξεκίνησε με απελάσεις Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία, προκαλεί αντιδράσεις στα κατεχόμενα. Ενόψει της παράνομης επίσκεψης Ερντογάν στα κατεχόμενα και της απόφασής του να προσφωνήσει την ψευδοβουλή, στις 20 Ιουλίου, δυο κόμματα, το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα (CTP) και το Κόμμα Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (TDP), αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν στη συνεδρία. Περαιτέρω, δεν θα παραστούν ούτε οι Ταλάτ και Ακιντζί. Τούτο γίνεται για πρώτη φορά και στις κατοχικές συνθήκες αποτελεί μια κίνηση πολλαπλών μηνυμάτων καθώς από την πλευρά των όσων επέλεξαν να μη συμμετάσχουν στην ομιλία Ερντογάν συνιστά ευθέως αμφισβήτηση τόσο του ιδίου του Τούρκου Προέδρου όσο και της κατοχικής δύναμης εν γένει.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Τουρκία αναμένεται ότι θα κλιμακώσει τα μέτρα κατά των όσων θεωρεί ότι είναι «απέναντί» του, στους σχεδιασμούς του στην Κύπρο. Στο παρελθόν στρεφόταν κατά του Τουρκοκύπριου δημοσιογράφου, Σενέρ Λεβέντ, μετά όμως από τις ψευδοεκλογές και την επιλογή Τατάρ, η απόφαση είναι να διαμορφωθεί «μαύρη λίστα», στην οποία θα τοποθετηθούν όσοι θεωρούνται «εχθροί» της Τουρκίας. Η δημιουργία κλίματος τρομοκρατίας στα κατεχόμενα αποτελεί πρακτική την οποία εφαρμόζει το καθεστώς Ερντογάν και στην Τουρκία.
Είναι, όμως, σαφές πως το μποϊκοτάζ των δυο κομμάτων αποτελεί μια απάντηση προς τον Ερντογάν και θα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε και την αντίδρασή του.
Πάντως, οι εξελίξεις στα κατεχόμενα δημιουργούν νέα δεδομένα και τούτο επιβάλλει στην Κυπριακή Δημοκρατία να προχωρήσει να διαμορφώσει πολιτική για τους Τουρκοκύπριους. Διαχρονικά απουσιάζει πολιτικός σχεδιασμός που θα περιλαμβάνει και τους Τουρκοκύπριους.
