Ὅσα φυτρώνουν στὴν Ἀθήνα!

15,6K

Τῆς Μαρίας Κορνάρου | Πρώτη δημοσίευση: Ἑστία τῆς Κυριακῆς, 24 Δεκεμβρίου 2021

ΑΓΡΟΣΧΟΛΟΙ ΒΡΙΛΗΣΣΙΩΝ

Σὲ μία ἀλάνα ποὺ μετετράπη σὲ κῆπο, πλησίον τῆς παλιᾶς Ναυτικῆς Βάσεως Βριλησσίων, οἱ «Ἀγρόσχολοι» ἐπὶ δεκαετία καλλιεργοῦν λαχανικά καὶ ὄχι μόνο. Ἡ ἔμπνευση γιὰ τὴν δημιουργία τοῦ περιβολιοῦ προῆλθε ἀπὸ ἕνα ἀμπέλι στὰ Σπάτα, τὸ ὁποῖο ἕνα μέλος τῆς ὁμάδας τοὺς παραχώρησε νὰ τὸ «ἀναστήσουν». Ἔτσι, οἱ «Ἀγρόσχολοι» ἔβγαλαν τὸ πρῶτο τους κρασί, ἀλλὰ καὶ φύτεψαν τὶς πρῶτες τους πατάτες, σὲ μία γωνιὰ τοῦ χώρου. Κατ’ ὄπιν κατέθεσαν αἴτημα στὸν Δῆμο γιὰ τὴν παραχώρηση τοῦ χώρου ποὺ ἔμελλε νὰ γίνει ὁ κῆπος τους στὸν σύλλογο. Ἡ φήμη τοῦ κήπου ἔφτασε μέχρι τὴν Γερμανία, ὅπου κίνησε τὸ ἐνδιαφέρον μίας καθηγήτριας πανεπιστημίου νὰ τὸν ἐπισκεφθεῖ μὲ τοὺς φοιτητές της. Μὲ ἐμπειρία ἀπὸ τὶς ἀστικὲς καλλιέργειες ὅλης τῆς Εὐρώπης, ἡ καθηγήτρια ἐπαίνεσε τοὺς ἀγρόσχολους ὡς μία ἀπὸ τὶς καλύτερες ὁμάδες ποὺ εἶχε δεῖ.

Ὁ κ. Θόδωρος, μὲ καταγωγὴ ἀπ’ τὰ Ἄγναντα Ἄρτης, εἶναι ἀπὸ τὰ ἱδρυτικὰ μέλη τοῦ συλλόγου. Ἐπὶ δεκαετία, φροντίζει διαρκῶς αὐτὸν τὸν κῆπο, ἐπισκεπτόμενος μέρα παρὰ μέρα τὰ φυτά. Γιατί; «Εἶναι δυό λόγοι, ὁ ἕνας λόγος εἶναι, πηγαίνω σ’ ἕνα χῶρο καθαρὸ καὶ ὡραῖο, καὶ ἀσχολοῦμαι μὲ τὴ γῆ, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο μοῦ ἄρεσε ἀπὸ μικρὸ παιδί. Μοῦ’ μεινε τὸ μεράκι καὶ βρῆκα χῶρο νὰ τὸ ἐκδηλώσω, καὶ δόξα τῷ Θεῷ ἐδῶ καὶ δέκα χρόνια περίπου ἔρχομαι ἐδῶ, καὶ περνάω ὡραῖα. Ὁ δεύτερος λόγος εἶναι ὅτι μ’ ἀρέσει ἡ ἐξοχή. Ἀντὶ νὰ πάω στὸ καφενεῖο νὰ πιῶ καφέ, ἔρχομαι σ’ αὐτὸ τὸ χῶρο ἐδῶ, βρίσκω φίλους, πίνουμε τὸ καφεδάκι μας καὶ περνᾶμε ὄμορφα. Ἔτσι μὲ καλύπτει ψυχολογικά.»

Στὴν ἀρχή, ὁ ἀγρὸς ἦταν κοινόχρηστος, μὲ μοιρασιὰ τῆς σοδειᾶς σὲ ὅλους. Ἡ συνεχῆς παρουσία ὅμως ἦταν πολὺ ἀπαιτητικὴ γιὰ τοὺς περισσότερους, ὥστε λίγα μόνο μέλη τῆς ὁμάδας κατέληγαν νὰ δουλεύουν τὸν ἀγρὸ γιὰ λογαριασμὸ τῶν ὑπόλοιπων. Ἀλλὰ καὶ τὸ κίνητρο ἔλειπε ἀπὸ τοὺς λίγους πρόθυμους, νὰ ἀνταποκριθοῦν στὶς ἀπαιτήσεις τῶν ἐποχῶν τῆς ἄνοιξης καὶ τοῦ θέρους, ὅταν τὸ χῶμα ἔχει τὴν ἀνάγκη περιποίησης καὶ ὁ ἥλιος εἶναι ἀδυσώπητος πάνω ἀπ’ τὸ κεφάλι τοῦ καλλιεργητῆ. «Ἕως ὅτου κάποια φορὰ σκεφτήκαμε νὰ ἀλλάξουμε τὴν δομὴ τῆς ὁμάδος δηλαδή, αὐτοὶ ποὺ ἐνδιαφέρονται πραγματικὰ νά’χουν ἕνα κομμάτι στὴν εὐθύνη τους, καὶ τὸ ὁποῖο νὰ μποροῦν νὰ καλλιεργοῦν πράγματι ὅταν θέλουν, ὅπως θέλουνε καὶ τὴν ὥρα ποὺ θέλουν. Καὶ αὐτὸ τὸ σύστημα τώρα εἶναι δύο χρόνια ποὺ δουλεύει μὲ ἐξαιρετικὰ ἀποτελέσματα.»

Ἡ σκληρὴ προσωπικὴ δουλειά, ἔχει ἀνταμοιβὴ καὶ ὑλική, πέρα ἀπὸ ψυχική. «Κάθε μέρα ποὺ θὰ φύγεις ἀπό’ δω ἰδίως τὴν ἄνοιξη, ἢ καὶ ἀρχὲς τοῦ φθινοπώρου, πάντα θὰ σοῦ δώσει κάτι νὰ πάρεις γιὰ τὸ σπίτι. Εἶναι καὶ οἰκονομία. Νὰ σκεφτεῖς, ἀγοράζεις μιὰ ντοματιά, σαράντα λεπτά, καὶ αὐτὴ θὰ σοῦ δώσει πέντε μὲ ὀκτῶ κιλὰ ντομάτες, στὴν καλὴ περίπτωση. Αὐτὸς εἶναι ἕνας πλοῦτος ποὺ οἱ πολλοὶ δὲν τὸν ξέρουνε γιατί, σὰν ἀστοὶ ποὺ εἴμαστε οἱ περισσότεροι, συνηθίσαμε στὸ ἕτοιμο.» Μέσα ἀπὸ τὸ νὰ καλλιεργεῖς κάτι δικό σου, ὅπως ἐξηγεῖ πολὺ ὡραία ὁ κ. Θόδωρος, «χτίζεις μιὰ ὡραία φιλοσοφία γιὰ τὴ σχέση σου μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὸν κῆπο.»

Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΚΗΠΟΥΡΩΝ

Ἂν κανεὶς θέλει νὰ ἐπισκεφθεῖ τὸν τόπο ἀπό ‘που ξεκινᾶ τὸ ταξίδι του ἕνα μεγάλο ποσοστὸ τῶν σπόρων ποὺ φυτεύονται στὴν Ἑλλάδα, δὲν ἔχει παρὰ νὰ πάρει τὸν ἠλεκτρικὸ καὶ νὰ κατέβει στὰ Πετράλωνα, στὴν καρδιὰ τῆς Ἀθήνας. Λίγο πιό ‘κεῖ, θὰ συναντήσει τὸ γραφεῖο τοῦ κ. Ἀχιλλέα Γαργάλη, οἰκονομολόγου, συνταξιούχου ὑπάλληλου ΕΛΤΑ καὶ ἱδρυτὴ τῆς Αὐλῆς τῶν Κηπουρῶν, ποὺ εἶναι ὁ μεγαλύτερος σύλλογος ἀνταλλαγῆς παραδοσιακῶν σπόρων στὴν Ἑλλάδα. Χτυπῶντας μιὰ πόρτα ὅπως ὅλες οἱ ἄλλες πόρτες τῆς γειτονιᾶς, θὰ συναντήσει στὸ ἄνοιγμά της σωροὺς κολοκύθες ἀπὸ τὴν πρόσφατη σοδειά. Παραμέσα, ὑπάρχει ὁλόκληρο δωμάτιο ἀφιερωμένο στοὺς σπόρους, μὲ χιλιάδες τακτικὰ χωρισμένα σακουλάκια, καὶ ἡ αὐλὴ ἔχει μετατραπεῖ σὲ αὐτοσχέδιο φυτώριο, ὅπως καὶ μιὰ παλιὰ παιδικὴ χαρὰ ἀκριβῶς ἀπέναντι, ὅπου ὁ κ. Ἀχιλλέας βλασταίνεi τὴν μελλοντικὴ σοδειὰ ὄχι τοῦ ἰδίου, ἀλλὰ τῶν ἀνθρώπων στοὺς ὁποίους δίνει τὰ φυτά, ἀφιλοκερδῶς. Ἐκεῖνοι μὲ τὴν σειρά τους, ἀνταποδίδουν τὶς εὐχαριστίες τους καί, ὅταν βγεῖ ἡ σοδειά, τοὺς δικούς τους σπόρους. 

Ἡ Αὐλὴ τῶν Κηπουρῶν ξεκίνησε ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία του κ. Ἀχιλλέα νὰ βρίσκει δικούς του σπόρους γιὰ νὰ φυτεύει στὸ ἐξοχικό του. Ξεκίνησε μοιράζοντας μερικὰ ἀπὸ τὰ φυτὰ ποὺ βλαστοῦσε στὴν ταράτσα του στοὺς δικούς του στὰ Γρεβενᾶ. Κάποτε, ἕνας περαστικὸς παρατήρησε τοὺς βασιλικοὺς ποὺ βλαστοῦσε ὁ κ. Ἀχιλλέας, καὶ μπῆκε νὰ ρωτήσει σχετικά. Ὁ κ. Ἀχιλλέας ὄχι μόνο τοῦ χάρισε βασιλικοὺς καὶ ὅ,τι ἄλλο φυτὸ ἤθελε, ἀλλὰ δέχτηκε καὶ τοὺς φίλους του, ποὺ ἦρθαν κι ἐκεῖνοι νὰ πάρουν φυτά. Ὁ ἴδιος περαστικὸς ζήτησε νὰ ἐπιστρέψει τὸ φθινόπωρο γιὰ νὰ βοηθήσει νὰ βλαστήσουν τὰ νέα φυτὰ τῆς εποχῆς, καὶ εἶχε τὴν ἰδέα νὰ φτιαχτεῖ μία σελίδα στὸ διαδίκτυο γιὰ νὰ μοιραστοῦν τὰ περισσευούμενα φυτά. Ὁ κόσμος ποὺ μαζεύτηκε δὲν πῆρε μόνο φυτά, ἀλλὰ θέλησε νὰ βοηθήσει, καὶ ἔτσι ἔγινε ἡ Αὐλὴ τῶν Κηπουρῶν, πρὶν ἑπτὰ χρόνια. Σήμερα ἀριθμεῖ πάνω ἀπὸ 52 χιλιάδες μέλη ἀπὸ ὅλη τὴν Ἑλλάδα. Ἡ ἀνταλλαγὴ σπόρων ξεπερνᾶ τὰ σύνορα τῆς Ἑλλάδας, μὲ τὴν ἐνεργῆ συμμετοχὴ τῆς ὁμογένειας ἀπὸ τὴν Ὁλλανδία, τὴν Γερμανία, τὴν Ἀγγλία, τὴν Γαλλία καὶ τὴν Σουηδία.

Ἡ πρωτοβουλία τοῦ κ. Ἀχιλλέα εἶχε ἄμεσο ἀντίκτυπο στὴν ἀγορά, ὠθῶντας τὰ φυτώρια νὰ προμηθευτοῦν παραδοσιακοὺς σπόρους γιὰ τὸ ἀγοραστικὸ κοινό. Ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ δὲν ἔφερναν καθόλου, πλέον ἡ ζήτηση εἶναι τεράστια. «Πηγαίνουμε ὅλοι μαζὶ καὶ τοὺς ζητᾶμε», ἀναφέρει ὁ κ. Ἀχιλλέας. Παράλληλα, ἐπηρέασε καὶ τὴν ἀθηναϊκὴ κοινωνία, ἀπὸ τοὺς μεγάλους ποὺ ἔρχονται νὰ βοηθήσουν καὶ νὰ πάρουν σπόρους, μέχρι τοὺς μικρούς. Ἡ Αὐλὴ ἔχει φυτέψει λαχανόκηπους σὲ νηπιαγωγεῖα τῆς Ἀθήνας, στὴν Κυψέλη, τὴν Καλλιθέα, τὸν Ταῦρο, τὰ Πετράλωνα καὶ ἀλλοῦ. Ἀλλὰ καὶ πολλοὶ γονεῖς ἔρχονται μὲ τὰ παιδιά τους νὰ φυτέψουν. «Εἶναι ψυχοθεραπεῖα αὐτὸ ποὺ κάνουμε. Ἴσως εἶναι τὸ μέλλον. Ὁ κάθε ἄνθρωπος, νὰ βάζει στὴν ταράτσα του κάτι.»

Οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἀθήνας, ἐξηγεῖ ὁ κ. Ἀχιλλέας, ἔχουν τὴν ὄρεξη νὰ φυτέψουν καὶ νὰ φᾶνε κάτι δικό τους. Ὅμως, ὑπάρχουν πολλὰ ποὺ πρέπει νὰ γίνουν, γιὰ νὰ διευρυνθεῖ τὸ ὑπάρχον ἐνδιαφέρον. «Ἐμεῖς ἀκόμα εἴμαστε λίγο πίσω. Στὴ Γαλλία, στὴ Νέα Υόρκη, εἶναι πολὺ διαδεδομένο. Καὶ ὁ Δῆμος θὰ ἔπρεπε νὰ ἀσχοληθεῖ οὐσιαστικότερα, μὲ τὸ νὰ παρέχει τὰ ὅποια κομμάτια γῆς ἔχει καὶ εἶναι χέρσα ἢ δὲν ἔχουν γίνει οἰκοδομές, στοὺς πέριξ κατοίκους νὰ τὰ καλλιεργοῦνε, νὰ πρασινίσει ὁ τόπος καὶ νὰ ἔχουν καὶ κάτι νὰ φᾶνε.»

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

Λίγα χιλιόμετρα ἔξω ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, στὸν Ἅγιο Στέφανο, μέσα στοὺς καταπράσινους λόφους ποὺ περιτρυγιρίζουν τὴν πόλη στὸ δρόμο γιὰ τὸν Ὠρωπό, βρίσκεται τὸ κτῆμα τοῦ κ. Θοδωρῆ Ἀρβανίτη. Ὁ κ. Ἀρβανίτης, μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὰ Καλάβρυτα καὶ σπουδὲς στὴν Κοινωνιολογία, ἄφησε τὶς ἀναπαλαιώσεις κτηρίων γιὰ νὰ γίνει ἐπαγγελματίας ἀγρότης διετέλεσε δὲ καὶ Πρόεδρος τοῦ Συλλόγου Βιολογικῶν Ἀγορῶν Ἀττικῆς. «Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἀποκτήθηκε μιὰ γνώση, θεώρησα καὶ ἐγὼ καὶ ἄλλοι, ὅτι πρέπει να τὴ μεταδώσουμε. Ἔτσι μαζευτήκαμε καμιὰ εἰκοσαριὰ καὶ κάναμε τὸ Σχολεῖο.» Ὁ κ. Ἀρβανίτης χαίρεται ἰδιαίτερα ποὺ μᾶς βλέπει:

«Τὸ ξέρεις ὅτι δέκα χρόνια τὸ σχολεῖο καὶ δὲν ἔχει πατήσει μέσο κανένα, ἑλληνικό; Τὸ ξέρεις πὼς ἔχουνε ‘ρθεῖ ἀπὸ τὸν Καναδᾶ, ἀπὸ τὴν Ἀμερική, ἀπὸ τὴν Ἀγγλία, ἀπὸ τὴν Γαλλία, ἀπὸ τὸ Ντουμπάι, ἀπὸ τὴν Πορτογαλία, ἀπὸ τὴν Ἰταλία, σχεδὸν ἀπ’ ὅλες τὶς χῶρες; Καὶ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα τίποτα.»

Μπορεῖ τὰ ἑλληνικὰ μέσα νὰ μὴν ἔχουν «μυριστεῖ» τὸ κτῆμα Ἀρβανίτη, ὅμως οἱ ἴδιοι οἱ Ἀθηναῖοι τὸ ὑποστηρίζουν ἔμπρακτα. Τὸ ἐνδιαφέρον ξεκίνησε μὲ τὴν οἰκονομικὴ στενότητα. «Οἱ Ἀθηναῖοι πρὶν ἀπὸ καμιὰ δεκαριὰ χρόνια, μὲ τὴν κρίση, ἔγινε μιὰ δημοσκόπηση ποὺ ἔλεγε ὅτι ἔνα μεγάλο ποσοστὸ ἤθελε νὰ φύγει ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, νὰ πάει στὴν ἐπαρχία, νὰ καλλιεργήσει, νὰ φυτέψει, ἄλλοι νὰ γίνουν ἀγρότες κ.λπ.». Ἔτσι, ἡ ἀνταπόκριση ὅταν ξεκίνησε τὸ σχολεῖο ἦταν ἄμεση, μὲ ἑκατοντάδες αἰτήσεις. «Οἱ πιὸ πολλοὶ εἶναι γιὰ νὰ κάνουν τὰ περιβολάκια τους, δηλαδὴ τὸ ’80 % γιὰ αὐτὸ εἶναι», ἀναφέρει. Πρόκειται γιὰ ἀνθρώπους τοῦ κέντρου ἀλλὰ καὶ τῶν προαστίων.

Πολλοὶ ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἔρχονται στὸ σχολεῖο, ἐξηγεῖ ὁ κ. Ἀρβανίτης, ἔχουν στόχο νὰ πετύχουν τὴν αὐτάρκεια, νὰ ἔχουν δηλαδὴ τὸ περιβόλι τους γιὰ τὸν ἐαυτό τους, γιὰ τὶς ἀνάγκες τους. Κάτι τέτοιο ὁ ἴδιος τὸ θεωρεῖ οὐτοπικό. «Τὸ ἄλλο εἶναι γιὰ ν’ἀσχολοῦνται. Ἄλλος γιατὶ ἔχει ἐλεύθερο χρόνο, νὰ κάνει τὴν ψυχαγωγία του, τὴν θεραπεία του, ἂς ποῦμε.» Ἡ ἐκμάθηση τῆς καλλιέργειας εἶναι ἀπαραίτητη, καθὼς δὲν εἶναι τόσο εὔκολο ὅσο φαίνεται. «Λένε, ἀφοῦ τὸ ἔκανε ὁ παπποῦς μου, ἡ γιαγιά μου, γιατὶ νὰ μὴν τὸ κάνω κι ἐγῶ ποὺ ἔχω βγάλει πανεπιστήμιο. Αὐτὸ εἶναι ἕνας μύθος, μιὰ ψευδαίσθηση.» Πάντως, δὲν εἶναι δύσκολο νὰ γίνει κανεὶς μαθητὴς στὸ σχολεῖο τοῦ κ. Ἀρβανίτη. «Τὸ σχολεῖο εἶναι ἐλεύθερο, ὅποτε θέλει ἔρχεται ὁ καθένας, ὅποτε θέλει φεύγει. Εἷναι πολλοὶ ποὺ δὲν τοὺς ἀρέσει τὸ σύστημα θέλουνε κάτι πιὸ αὐστηρό, ἐγὼ εἶμαι ὑπὲρ τῆς ἐλεύθερης προσέγγισης.»

Ἐὰν μποροῦσε, ὁ κ. Ἀρβανίτης θὰ ἔφερνε καὶ κάποιους πολὺ διαφορετικοὺς μαθητευόμενους καλλιεργητὲς στὸ κτῆμα του. Περιγράφει τὸ μελλοντικό του… σχέδιο: «νὰ μαζέψω ὅλους ἐδῶ πέρα, ὅλους τοὺς κοινωνικὰ ἀποκλεισμένους, νὰ κάνουν ὅτι θέλουνε, νὰ φτιάξω ἕναν πύργο ψηλὸ νὰ τοὺς παρακολουθῶ καὶ νὰ γράφω. Ἀλκοολικούς, ναρκομανεῖς, ὅ,τι μπορεῖς νὰ φανταστεῖς. Θὰ ἦταν ἕνα περιβάλλον πολὺ καλύτερο.» Ὅπως ἀναφέρει, ὑπῆρξε πρόταση ἀπὸ τὸ ΚΕΘΕΑ γιὰ μία τέτοια δράση, ἡ ὁποία ὅμως τελικὰ δὲν προχώρησε, παρὰ τὴν προσπάθεια ἐκ μέρους του. Θὰ ἐπρόκειτο γιὰ ἕνα περιβάλλον μὴ ἱδρυματικό, ὅπου θὰ ἦταν δυνατὸν «να τοὺς δοθοῦν κάποια κίνητρα νὰ δώσουν ἕνα νόημα στὴ ζωή τους. Δημιουργία, γνώση, ἐπικοινωνία, ποὺ εἶναι καὶ οἱ αἰτίες ποὺ ἀναγκαστήκανε νὰ βροῦνε τὴν ἀλήθεια ἀλλοῦ. Εἴτε στὰ ναρκωτικά, εἴτε στὸ ἀλκοόλ, στὴν παραβατικότητα καὶ λοιπά.»

Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν παραγωγὴ καὶ τὴν γνώση, ὁ κ. Ἀρβανίτης εἶναι καὶ ἄνθρωπος τῆς τέχνης. Στὸ κτῆμα του φιλοξενεῖται θέατρο, ὅπου ἔχουν ἀνέβει τουλάχιστον δέκα τραγωδίες, ὅπως ἡ «Ἀντιγόνη». Παράλληλα, ἀσχολεῖται μὲ τὴν συγγραφὴ ἑνὸς βιβλίου γιὰ τὴν ἱστορία τῆς βιοκαλλιέργειας στὴν Ἑλλάδα. Ἀλλὰ ὁ ἴδιος ἐμπνέει καὶ τὴν τέχνη, ἔχοντας ἀποτελέσει τὸ κεντρικὸ θέμα ἑνὸς γαλλικοῦ ντοκυμανταίρ μὲ τίτλο «Τὸ καλάθι» (Le basket), ἀφιερωμένου στὸν μοναδικὸ τρόπο προώθησης τῶν προϊόντων του.