Του Παναγιώτη Χούπα*
Πρόσφατα, ο επικεφαλής του Π.Ο.Υ αναγκάστηκε να απευθύνει δημόσια προειδοποίηση, τονίζοντας ότι «η παραλλαγή Όμικρον φαίνεται να είναι λιγότερο σοβαρή από τη Δέλτα, ειδικά στους εμβολιασμένους, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να χαρακτηρίζεται ως ήπια». «Όπως ακριβώς και οι προηγούμενες παραλλαγές, στέλνει κόσμο στα νοσοκομεία», συνέχισε, «και σκοτώνει ανθρώπους». Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και τα μηνύματα των περισσότερων αξιωματούχων και εκπροσώπων των διεθνών υγειονομικών φορέων.
Είναι λοιπόν γεγονός ότι τα πρώτα στοιχεία για την παραλλαγή Όμικρον είναι ενθαρρυντικά, η ανάλυσή τους όμως απαιτεί περίσκεψη και μετριοπάθεια («ταπεινότητα» ζήτησαν επιφανείς επιστήμονες με πρόσφατα άρθρα-παρεμβάσεις τους στις ΗΠΑ, όχι μόνο για την Όμικρον, αλλά γενικότερα για την αντιμετώπιση της πανδημίας).
Είναι ακόμα πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί με ασφάλεια η πρόοδος του φαινομένου Όμικρον. Η χρονική καθυστέρηση εβδομάδων που παρατηρείται στις μεταβολές των «σκληρών δεικτών» (νοσηλειών, διασωληνώσεων, θανάτων), σε σχέση με εκείνες των κρουσμάτων, δεν το επιτρέπει. Φυσικά, με επιστημονικά κριτήρια, ούτε λόγος δεν μπορεί ακόμη να γίνεται για τον καθορισμό χρονικού ορίζοντα για το τέλος της πανδημίας. Μια, οπωσδήποτε ευπρόσδεκτη, περίπτωση ραγδαίας μείωσης των κρουσμάτων ή και των «σκληρών δεικτών», δεν αποτελεί εγγύηση για κάτι τέτοιο.
Μέχρι στιγμής, ένα είναι βέβαιο: η καλλιεργούμενη από ορισμένους υπεραισιοδοξία ότι η επικράτηση της «ήπιας» Όμικρον έχει ήδη σημάνει τον υποβιβασμό τής COVID-19 σε κατηγορία απλού κρυολογήματος και τη λήξη της πανδημίας σε σύντομο χρονικό διάστημα, δεν έχει ούτε επιστημονική, ούτε λογική βάση.
Επικοινωνιακά παιχνίδια από γνωστούς αρνητές και συνωμοσιολόγους (οι οποίοι έχουν κηρύξει την πανδημία λήξασα ουκ ολίγες φορές μέχρι στιγμής), αλλά και, δυστυχώς, από πολλές πλέον κυβερνήσεις και τον φιλικό τους Τύπο (σε μια προφανή προσπάθεια διαφυγής από τη δυσμενή θέση στην οποία έχουν περιέλθει λόγω της αδυναμίας τους να ελέγξουν τη λαίλαπα), λειτουργούν αποπροσανατολιστικά με σοβαρούς δυνητικούς κινδύνους. Η ανάγκη του απλού ανθρώπου, του λαβωμένου από την ασθένεια και τις κοινωνικές και οικονομικές της επιπτώσεις, να ακούσει επιτέλους τη «χαρμόσυνη είδηση» της λήξης της πανδημίας, δεν μπορεί να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από κανέναν και για κανέναν λόγο.
Σε καθαρά επιστημονικό πλαίσιο, υπάρχουν σοβαρά τρέχοντα θέματα και ερωτήματα. Η παραλλαγή Όμικρον επικρατεί έναντι των παλαιοτέρων και τις εκτοπίζει, επειδή είναι ιδιαίτερα μεταδοτική. Η υψηλή μεταδοτικότητα είναι εξ’ ορισμού μείζον πρόβλημα. Μια ήπια λοίμωξη που διαδίδεται απότομα σε μεγάλους πληθυσμούς, ακόμη και αν αναλογικά (ποσοστιαία) προκαλεί λίγες νοσηλείες και θανάτους, κατ’ απόλυτο αριθμό οδηγεί πολλούς προσβεβλημένους στο νοσοκομείο ή στο μοιραίο. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί συνάνθρωποί μας, ειδικά οι ευπαθείς, λόγω της εκρηκτικής αύξησης των κρουσμάτων συνεχίζουν να βρίσκονται σε κίνδυνο βαριάς νόσησης, χρόνιας αναπηρίας και θανάτου, ιδιαίτερα αν είναι ανεμβολίαστοι. Και αυτό διότι έχει αποδειχθεί ότι οι πλέον προστατευμένοι από την παραλλαγή Όμικρον είναι οι πλήρως εμβολιασμένοι, που έχουν λάβει και αναμνηστική δόση.
Ορισμένοι μάλιστα πολύ προσεκτικοί ερευνητές και επιστήμονες, στέκονται ακριβώς εκεί: διερωτώνται μήπως για την υποτιθέμενη ηπιότητα της Όμικρον ευθύνεται, εκτός των χαρακτηριστικών της (μάλλον προσβάλλει περισσότερο το ανώτερο αναπνευστικό και όχι τους πνεύμονες), και η ήδη συντελεσθείσα μεταβολή κάποιων πληθυσμών: η απώλεια πολλών ευπαθών και ο μαζικός εμβολιασμός των υπολοίπων ευπαθών και των μη ευπαθών. Μελέτη άλλων πληθυσμών, με υψηλά ποσοστά ευπαθών και χαμηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης, ίσως δώσει διαφορετικά αποτελέσματα.
Άλλοι επιστήμονες επισημαίνουν κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό: ακόμα και αν η Όμικρον είναι πράγματι ήπια, η φρενήρης εξάπλωσή της προδιαθέτει στην ανάπτυξη νέων μεταλλάξεων και συνακόλουθα νέων παραλλαγών του ιού. Διότι είναι γνωστό ότι οι μεταλλάξεις, ως τυχαία σφάλματα στο γενετικό υλικό, συμβαίνουν κατά τον πολλαπλασιασμό του ιού, συνεπώς όσο περισσότερο αναπαράγεται ο ιός, τόσο περισσότερο μεταλλάσσεται και τόσο πιο μεγάλη είναι η πιθανότητα, κάποιες τυχαίες μεταλλάξεις, να τον καταστήσουν πιο επικίνδυνο (ανθεκτικό στα αντισώματα που επάγεται ο εμβολιασμός ή στα φάρμακα, και ενδεχομένως πιο φονικό).
Σε κάθε περίπτωση βέβαια, καμία λοίμωξη που γεμίζει τα ήδη υπερφορτωμένα νοσοκομεία, εξαντλώντας τα όρια αντοχής ανεπαρκών συστημάτων υγείας και θέτει, έστω και προσωρινά, εκτός παραγωγικής διαδικασίας και κοινωνικών υποχρεώσεων σημαντικό μέρος του πληθυσμού, δεν μπορεί να θεωρείται «ευλογία».
Δεδομένου λοιπόν ότι ο ιός SARS-CoV-2 είναι μάλλον αδύνατον να εκριζωθεί από τον πλανήτη και τόσο η εξέλιξή του όσο και η πορεία τής πανδημίας είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθούν με ακρίβεια (ακόμα και υπολογιστικά μοντέλα δυσκολεύονται με τόσο πολλές και ασταθείς μεταβλητές), καλό είναι επικρατεί σύνεση και λογική. Η αισιοδοξία δεν πρέπει να στηρίζεται σε άρνηση ή διαστρέβλωση της πραγματικότητας, ευχολόγια και ευσεβείς πόθους. Εφησυχασμός και πρώιμοι πανηγυρισμοί δεν πρόκειται να ωφελήσουν τους λαούς.
Απαιτείται συνέχιση των μέτρων προστασίας (αποστάσεις, μάσκες, αντισηπτικά) και επέκταση και επιτάχυνση των εμβολιαστικών προγραμμάτων σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο. Είναι, για παράδειγμα, ανεπίτρεπτο να υπάρχουν στη χώρα μας χιλιάδες άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί καθόλου αν και ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες και χιλιάδες άλλα που καθυστερούν αδικαιολόγητα να κάνουν αναμνηστική δόση.
Όσο για τα προγνωστικά … διαπρεπής αλλοδαπός ειδικός είχε από την αρχή της πανδημίας δηλώσει: «Όσο πιο σίγουρος είναι κανείς για τον SARS-CoV-2 και την COVID-19 τόσο λιγότερο να τον ακούτε». Η δήλωση αυτή ισχύει στο ακέραιο.
*ιατρός
