Η πολεμική μηχανή του Πούτιν εν τω μέσω ανυπέρβλητων προβλημάτων
Του Κωνσταντίνου Μαυρίδη
Τέσσερις εβδομάδες μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία οι στρατιωτικοί αναλυτές ανά τον κόσμο παρατηρούν πως τα πράγματα δεν πηγαίνουν και πολύ καλά για την πολεμική μηχανή του Βλαντίμιρ Πούτιν. Η εισβολή ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου με μια μαζική πυραυλική επίθεση σχεδιασμένη να τυφλώσει την ουκρανική πολεμική αεροπορία και αεράμυνα, καταστρέφοντας τα συστήματα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης και χτυπώντας τους διαδρόμους απογείωσης – προσγείωσης και τα υπόστεγα αεροσκαφών των κύριων αεροπορικών βάσεων. Η αρχική επίθεση είχε ως στόχο και την ολική εξάλειψη των, λίγο-πολύ ακινητοποιημένων λόγω χρόνιων ελλείψεων σε ανταλλακτικά, πυροβολαρχιών του συστήματος αντιαεροπορικών πυραύλων εδάφους αέρος μεγάλου βεληνεκούς S300P, η οποία μερικώς επιτεύχθηκε.
Λογικά και με βάση τη ρωσική πρακτική στη Συρία, την προκαταρκτική επίθεση με πυραύλους κρουζ αναμένετο να ακολουθήσουν μαζικές επιδρομές των τακτικών ρωσικών αεροπορικών δυνάμεων (VKS), οι οποίες θα κατέστρεφαν ολοσχερώς την ουκρανική αεροπορία και θα επέβαλαν την ρωσική αεροπορική υπεροχή σε ολόκληρο τον εναέριο χώρο της Ουκρανίας. Οι ουκρανικές αεροπορικές δυνάμεις, ευάλωτες σε βομβαρδισμούς από αεροσκάφη κρούσης Su-34 και Su-30 με κατευθυνόμενες και συμβατικές βόμβες, υποτίθεται ότι θα είχαν πάψει να υπάρχουν την πρώτη ημέρα των επιχειρήσεων. Ταυτοχρόνως, κάθε προσπάθεια από μέρους των ουκρανικών MIG-29 που θα διασώζονταν (ακόμη και σε χαμηλό υψόμετρο και με περιορισμένη επίγνωση της τακτικής κατάστασης στο πεδίο) να αναχαιτίσουν τα βομβαρδιστικά των Ρώσων θα εξουδετερωνόταν από μεγάλο αριθμό καταδιωκτικών Su-35 και Su-30.
Ωστόσο, τίποτε από αυτά δεν συνέβη. Ενώ πάνω από 300 αεροσκάφη πρώτης γραμμής βρίσκονται σε προκεχωρημένες βάσεις γύρω από την Ουκρανία, μόνο ένας μικρός αριθμός αυτών έχει πάρει μέρος στη μάχη. Το γεγονός αυτό επέτρεψε στους Ουκρανούς να χρησιμοποιήσουν τα φορητά αντιαεροπορικά τους βλήματα (βλ. Stinger MANPADS), αλλά και να σηκώσουν τα καταδιωκτικά τους για να επιφέρουν σημαντικές απώλειες στους εισβολείς, προσβάλλοντας επιθετικά και μεταγωγικά ελικόπτερα και χτυπώντας φάλαγγες αρμάτων και τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Έτσι, η ουκρανική αεροπορία όχι μόνο επιβίωσε, αλλά μέχρι στιγμής, έχει κατορθώσει να στερήσει την πολυπόθητη αεροπορική υπεροχή από τον εχθρό.
Ομοίως, το σχέδιο των χερσαίων επιχειρήσεων φαίνεται πως έχει επίσης ανατραπεί. Προέβλεπε μία γρήγορη προέλαση από βορρά με στόχο το Κίεβο και από τα ανατολικά (από τις αποσχισθείσες περιοχές του Ντονιέτσκ και Λουχάνσκ) η οποία θα έκοβε την χώρα στα δύο (κατά μήκος του ποταμού Δνείπερου). Ταυτόχρονα, οι ρωσικές δυνάμεις θα δημιουργούσαν ένα προγεφύρωμα στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας που θα έκοβε τις οδούς ανεφοδιασμού των Ουκρανών και θα ένωνε το δυτικό σώμα στρατού της περιοχής της Τρανσνίστριας με το σώμα στρατού που θα επέδραμε από το Ντονμπάς. Υποτίθεται ότι ως τότε (ημέρα 5-7) η κυβέρνηση Ζελένσκυ θα είχε σκορπίσει (μαζί με την ουκρανική αντίσταση) και θα είχε καταφύγει στην Πολωνία και στο Κίεβο θα είχε εγκατασταθεί μία κυβέρνηση αχυρανθρώπων τύπου Λευκορωσίας.
Μέχρι στιγμής τα γεγονότα διαψεύδουν τους ρωσικούς σχεδιασμούς και διαφαίνονται μια σειρά από σοβαρά προβλήματα για τους εισβολείς που ενδέχεται να έχουν σημαντικότατες επιπτώσεις στην πορεία των επιχειρήσεων. Οι Ρώσοι έχουν σταματήσει μακριά από τον τακτικό τους στόχο (τον ποταμό Δνείπερο), πολιορκούν τη Μαριούπολη και βρίσκονται στα περίχωρα της Οδησσού και του Κιέβου, αλλά η ουκρανική κυβέρνηση δεν δείχνει διατεθειμένη να παραδοθεί και η αντίσταση (από δυνάμεις του τακτικού στρατού αλλά και από πολιτοφύλακες) δεν κάμπτεται.
Οι ακινητοποιήσεις ρωσικών φαλάγγων λόγω έλλειψης καυσίμων ή οι απίστευτες καθυστερήσεις στις επιχειρήσεις από μονάδες που χάθηκαν λόγω ανακριβών χαρτών (οι Ουκρανοί σοφά κατέστρεψαν όλες τις πινακίδες στο οδικό δίκτυο της χώρας) έχουν κάνει αρνητική αίσθηση. Με το που οι εμπροσθοφυλακές των Ρώσων απέκτησαν επαφή με την πρώτη γραμμή άμυνας των Ουκρανών και συνελήφθησαν οι πρώτοι αιχμάλωτοι εισβολείς, φάνηκε ότι κάτι δεν πήγαινε καθόλου καλά. Κάποιοι δήλωσαν ότι πίστευαν ότι βρίσκονταν σε άσκηση και άλλοι αμφισβήτησαν το γεγονός ότι βρίσκονταν σε ουκρανικό έδαφος κατηγορώντας την ηγεσία του στρατεύματος για ανενδοίαστα ψεύδη. Οι αξιωματικοί τους παραπονέθηκαν ότι έχουν να πληρωθούν εδώ και μήνες και οι φαντάροι (οι οποίοι είναι επί το πλείστον κληρωτοί) ότι έλαβαν οδηγίες να «συμπληρώνουν το σιτηρέσιό τους από τοπικές πηγές» (βλ. αρπαγή τροφίμων από τον ντόπιο πληθυσμό).
Είναι φανερό, λοιπόν ότι το ηθικό των επιτιθέμενων είναι εξαιρετικά χαμηλό και γι’ αυτό έχουν ριχθεί στη μάχη Σύροι και Τσετσένοι «εθελοντές». Έχει επίσης αναφερθεί ο χείριστος συντονισμός μεταξύ των ρωσικών χερσαίων δυνάμεων και των υποστηρικτικών τους αντιαεροπορικών συστημάτων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς. Η χαοτική αυτή κατάσταση με ανενεργά συστήματα αεράμυνας κολλημένα σε ατελείωτες ουρές από μη καμουφλαρισμένα στρατιωτικά οχήματα σε οδικές αρτηρίες, έδωσε την ευκαιρία στα μη επανδρωμένα TB2 Μπαϊρακτάρ που επιβίωσαν της αρχικής πυραυλικής επίθεσης να προκαλέσουν απαράδεκτες απώλειες στα ρωσικά τεθωρακισμένα.
Δεν είναι να απορεί κανείς, λοιπόν, για το ότι η ρωσική επίθεση έχει βαλτώσει παρά τις δηλώσεις περί του αντιθέτου από τους Ρώσους ιθύνοντες που φαντασιώνονταν έναν απλό περίπατο στην Ουκρανία. Ας μην ξεχνάμε ότι ο στρατιωτικός προϋπολογισμός της Ρωσίας για το 2021 ήταν μόνο 60 δισ. δολάρια. Μάλιστα, ένα δυσανάλογα μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων διατίθενται για την ανάπτυξη και προμήθεια τεχνολογιών επόμενης γενιάς, τις οποίες οι Ρώσοι πωλούν σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο για να βγει ο, εν λόγω, προϋπολογισμός, αντί να διοχετεύουν τα χρήματα για να διατηρούν τις ένοπλες δυνάμεις τους σε πλήρη ετοιμότητα.
Επιπρόσθετα, τα ρωσικά πληρώματα αεροσκαφών στις μοίρες πρώτης γραμμής, ελέω οικονομίας, εκπαιδεύονται μόνο 8 ώρες το μήνα, γεγονός που δημιουργεί τεράστια προβλήματα στην απόδοση των μονάδων σε συνθήκες πολέμου με μεγάλο αριθμό αεροπλάνων στον αέρα και πολλαπλές απειλές στο πεδίο της μάχης. Επίσης, λόγω της αλόγιστης χρήσης των «έξυπνων» βομβών της ρωσικής αεροπορίας στο μέτωπο της Συρίας, υπάρχει έλλειψη αυτών των όπλων στις μονάδες που έχουν επιλεγεί να δράσουν στην Ουκρανία. Εκφράζονται φόβοι ότι είναι πιθανόν σε περίπτωση που η εισβολή αντιμετωπίσει περαιτέρω σθεναρή αντίσταση ή αναχαιτιστεί για τα καλά, να επιλεγεί ο μαζικός βομβαρδισμός πόλεων με συμβατικές βόμβες με δραματικά αποτελέσματα για τον άμαχο πληθυσμό, γεγονός που έλαβε χώρα κατ’ επανάληψη στο συριακό μέτωπο.
Η καλύτερη απόδειξη για την οικτρή πορεία της επιχείρησης στην Ουκρανία είναι ότι ο Πούτιν έχει καθαιρέσει ήδη 8 εκ των στρατηγών του «λόγω αποτυχημένων ενεργειών στην Ουκρανία» και έχει θέσει σε κατ’ οίκον περιορισμό τον Σεργκέι Μπεσέιντα, επικεφαλής του 5ου γραφείου πληροφοριών (εποπτεύει την συλλογή πληροφοριών από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες) της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB), καθώς και τον βοηθό του, Ανατόλυ Μπολιούκ. Διαφαίνεται, έτσι, μια πρώτη, σταλινικού τύπου, πρόθεση, να βρεθούν αποδιοπομπαίοι τράγοι για το ενδεχόμενο φιάσκου στο ουκρανικό μέτωπο. Αποτελεί, λοιπόν, βεβαιότητα ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η πολεμική μηχανή του Πούτιν είναι πάμπολλα και αναμένεται να επιταθούν στο μέγιστο βαθμό, καθώς η μάχη αναπόφευκτα θα γίνεται ολοένα πιο ασύμμετρη και θα εξελιχθεί από αντιπαράθεση σε τακτικό μέτωπο σε ανταρτοπόλεμο, όπου κάθε πολίτης με έναν εκτοξευτή Javelin στο σκοτάδι θα δύναται να ανατινάξει ένα ρωσικό τανκ. Η συνέχεια επί του πεδίου της μάχης.
