Ένα εκπληκτικό ερώτημα: Τι δουλειά είχαμε στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919;

Η συγκεκριμένη απόφαση βασίστηκε -πρώτα και κύρια- στην ανελαστική ανάγκη για προστασία και ασφάλεια του μικρασιατικού ελληνισμού, που είχε υποστεί μαζί με άλλους χριστιανικούς πληθυσμούς, ήδη από το 1914, συστηματικά το νεοτουρκικό δόγμα της γενοκτονίας.

Του Σπύρου Βαζούρα

Καθώς συμπληρώνονται φέτος εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, εμφανίζεται συχνά στον δημόσιο διάλογο το εκπληκτικό ερώτημα: «Τι δουλειά είχαμε στη Σμύρνη, τον Μάιο του 1919;» κάποιες φορές με διάθεση διερεύνησης των ιστορικών γεγονότων και άλλοτε ως μια απόπειρα ενοχοποίησης της πολιτικής του Ελευθερίου Βενιζέλου, μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Θα μπορούσε, βέβαια, να δοθεί μια απάντηση – εξίσου σύντομη με το ερώτημα – πως, «Στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919 είχαμε την ίδια δουλειά που είχαμε στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1912 και στα Γιάννενα τον Φεβρουάριο του 1913».
Όμως, καθώς το ερώτημα αυτό σχετίζεται με το αθεράπευτο τραύμα του ’22 που καθόρισε αποφασιστικά τη νεοελληνική κρατική – και όχι μόνο – ιδεολογία και παράλληλα χρησιμοποιείται τακτικά από τον σύγχρονο εθνομηδενισμό, νομίζω ότι αξίζει έναν περαιτέρω σχολιασμό.
Οι πολιτικές επιλογές του Ελευθερίου Βενιζέλου μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μεταξύ αυτών και η ελληνική στρατιωτική παρουσία στη Σμύρνη ως συμμαχική δύναμη τον Μάιο του 1919, εντάσσονται στην ίδια αποτελεσματική «στρατηγική συμμαχιών», που οδήγησε στην ενσωμάτωση των Νέων Χωρών στην Ελλάδα, μετά την περίοδο των βαλκανικών πολέμων.
Η συγκεκριμένη απόφαση βασίστηκε -πρώτα και κύρια- στην ανελαστική ανάγκη για προστασία και ασφάλεια του μικρασιατικού ελληνισμού, που είχε υποστεί μαζί με άλλους χριστιανικούς πληθυσμούς, ήδη από το 1914, συστηματικά το νεοτουρκικό δόγμα της γενοκτονίας. Μόνον έτσι, το ελληνικό στοιχείο θα μπορούσε να συμμετάσχει ισότιμα και δίκαια στον νέο μεταοθωμανικό κόσμο που δημιουργούνταν, σε μια θέση αντίστοιχη με την υπάρχουσα μέχρι τότε δυναμική του. Παράλληλα, επιχείρησε να προσδώσει στην Ελλάδα μια πληρέστερη και πιο φυσιολογική κοινωνική δομή, ενσωματώνοντας περιοχές με ισχυρό εθνικό στοιχείο και μια ακμαία ελληνική αστική τάξη, που δεν διέθετε το ελλαδικό κράτος.
Η πολιτική του Ελευθερίου Βενιζέλου για το θέμα υπήρξε ρεαλιστική και σε αυτό συνηγορούν τα στρατιωτικά, οικονομικά, γεωπολιτικά, εθνολογικά και δημογραφικά δεδομένα της εποχής, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα από τις μελέτες έγκυρων ιστορικών. Η τύχη της μικρασιατικής εκστρατείας, με τις προϋποθέσεις και τους όρους που είχε σχεδιαστεί και υλοποιηθεί μέχρι και τον Οκτώβριο του 1920, είχε θετική πορεία και προοπτική. Τίποτα δεν απειλούσε πραγματικά το συμμαχικό και ελληνικό εγχείρημα στη Μικρά Ασία και δεν υπήρχε κανένα προδιαγεγραμμένο αρνητικό αποτέλεσμα, όπως πασχίζει να μας πείσει απεγνωσμένα η εθνομηδενιστική «μυθογραφία» κάθε απόχρωσης.
Οι μοιραίες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου του 1920, με την επικράτηση της ετερόκλητης συμμαχίας «Ελιά – στεφάνι, Σφυρί – δρεπάνι» και η καταστροφική διαχείριση των μετανοεμβριανών κυβερνήσεων, οδήγησαν σε μια εντελώς διαφορετική και τραγική κατάληξη του μικρασιατικού εγχειρήματος.

Σπύρος Βαζούρας
εκπαιδευτικός & υπεύθυνος οργανωτικού Ν.Τ. ΑΔΕΔΥ Βοιωτίας.