Η Άμαζον αποτελεί μια από εκείνες τις εταιρίες-κολοσσούς που με την διαδικτυακή τους παρουσία έχουν επιβάλει ένα ολιγοπώλιο σε πάρα πολλούς κλάδους της αγοράς αλλάζοντας εκ των έσω το μοντέλο της σύγχρονης οικονομίας σε κάτι που παραπέμπει σε μια νέα ψηφιακή ολιγαρχία. Εκμεταλλευόμενη τα μεγέθη, τα διαθέσιμά κεφάλαιά της, και την οργανωτική επιρροή που ασκεί σε ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας, η Άμαζον καθιέρωσε ένα νέο εργασιακό μοντέλο ακραίας απορρύθμισης, όπου κυριαρχούν οι μισθοί επιβίωσης, οι εντατικοί ρυθμοί, η ασφυκτική επιτήρηση, η αντιμετώπιση των εργαζόμενων ως αναλώσιμων.
Ωστόσο, χθες, την Παρασκευή 1 Απριλίου 2022 οι εργαζόμενοι σε μια μεγάλη αποθήκη της Άμαζον στη Νέα Υόρκη, πέτυχαν έπειτα από ψηφοφορία να ιδρύσουν το πρώτο συνδικάτο μέσα στην Εταιρεία. Τα αποσπάσματα από το ρεπορτάζ των Τάιμς της Νέας Υόρκης, που μεταφράσαμε και τα οποία ακολουθούν, εξηγούν τη σημασία που έχει η νίκη αυτή των εργαζόμενων σ’ ένα από τα προπύργια της ψηφιακής οικονομίας.
Παρά τις έντονες πιέσεις που άσκησε η εταιρεία, οι εργαζόμενοι στις εγκαταστάσεις της Άμαζον στο Στέητεν Άϊλαντ της Νέας Υόρκης ψήφισαν με μεγάλα ποσοστά υπέρ της δημιουργίας ενός συνδικάτου. Η εξέλιξη αυτή θεωρείται ότι αποτελεί ένα μήνυμα για τον τρόπο που συμπεριφέρεται η εταιρεία στους εργαζόμενούς της.
Λίγοι ήλπιζαν ότι η καμπάνια υπέρ της δημιουργίας συνδικάτου είχε πιθανότητες. Μια χούφτα εργαζόμενων της τεράστιας αποθήκης της Άμαζον στο Στεητεν Άιλαντ, δρώντας δίχως την υποστήριξη των πανεθνικών ενώσεων εργαζομένων, αντιπαρατέθηκαν με μια από τις ισχυρότερες εταιρείες του πλανήτη.
Και ανέλπιστα, νίκησαν.
Οι εργαζόμενοι στις εγκαταστάσεις ψήφισαν με μεγάλη διαφορά υπέρ της δημιουργίας συνδικάτου, σύμφωνα με τα αποτελέσματα που δημοσιοποιήθηκαν το βράδυ της Παρασκευής, σε μια από τις μεγαλύτερες νίκες που είδε ο κόσμος της εργασίας μέσα στην τελευταία γενιά.
2.654 εργαζόμενοι ψήφισαν υπέρ της δημιουργίας του Συνδικάτου Εργαζομένων της Άμαζον, έναντι 2.131 κατά, διαφορά που παραπέμπει σε ένα προβάδισμα άνω του 10%, σύμφωνα με το Πανεθνικό Συμβούλιο Εργασιακών Σχέσεων. Περισσότεροι από 8.300 εργαζόμενοι στην αποθήκη, που είναι το μοναδικό κέντρο διαλογής της Amazon στη Νέα Υόρκη, είχαν δικαίωμα ψήφου.
Η νίκη στο Στέητεν Άιλαντ έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την πορεία των εργατικών συνδικάτων στις ΗΠΑ, καθώς είδαν το μερίδιο της συμμετοχής σε αυτά επί του συνόλου των εργαζομένων να πέφτει στο 10,3%, ποσοστό που είναι χαμηλό πολλών δεκαετιών, και αυτό παρά τη μεγάλη ζήτηση σε εργατικά χέρια, την ύπαρξη θυλάκων επιτυχημένης συνδικαλιστικής δράσης, και την αύξηση των ποσοστών αποδοχής των συνδικάτων από την κοινή γνώμη.
Οι επικριτές –μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και κάποιοι εκπρόσωποι των εργαζομένων– λένε ότι τα παραδοσιακά συνδικάτα δεν έχουν ξοδέψει αρκετά χρήματα ή δεν δείχνουν μεγάλη φαντασία στην οργάνωση εκστρατειών, ενώ συχνά επενδύουν σε λάθος αγώνες. Κάποιοι άλλοι επισημαίνουν την ύπαρξη απεχθών σκανδάλων διαφθοράς.
Η νίκη του συνδικάτου της Άμαζον, που είναι η πρώτη για τους εργαζόμενους της εταιρείας στις ΗΠΑ, έρχεται έπειτα από μακροχρόνιους αγώνες που συμβαίνουν εντός της, και παρέχει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την αλλαγή του κλίματος, και την κεφαλαιοποίηση των πρόσφατων επιτυχιών. Αρκετοί από την ηγεσία των συνδικάτων, αντιμετωπίζουν την Άμαζον ως υπαρξιακή απειλή για την προστασία της εργασίας, καθώς επηρεάζει πολλούς κλάδους της οικονομίας, και σε αρκετούς από αυτούς είναι κυρίαρχη.
Αλλά η νίκη από ένα μικρό, άγνωστο, και ανεξάρτητο συνδικάτο με ελάχιστες διασυνδέσεις με το επίσημο συνδικαλιστικό κίνημα θέτει τόσα ερωτήματα όσες και απαντήσεις για το επίσημο εργατικό κίνημα: Αν μη τι άλλο, θέτει το ζήτημα του αν οι παθογένειες του παραδοσιακού και γραφειοκρατικού μοντέλου των συνδικάτων είναι εγγενείς και μπορούν να θεραπευτούν μόνο με την υποκατάστασή του από εκείνο των οργανώσεων βάσης –σαν κι αυτή του Στέητεν Άιλαντ.
Η Άμαζον είναι πιθανόν να προχωρήσει στην αντεπίθεση έπειτα από την νίκη του συνδικάτου. Μια ανυπόγραφη δήλωση στο ιστολόγιο της εταιρείας αναφέρει: «Είμαστε απογοητευμένοι από το αποτέλεσμα των εκλογών στο Στέητεν Άιλαντ επειδή πιστεύουμε ότι η άμεση σχέση των εργαζόμενων με την εταιρεία λειτουργεί περισσότερο προς το συμφέρον των τελευταίων».
Τη σκυτάλη της νίκης στο Στέητεν Άιλαντ πήρε μια άλλη εκλογική αναμέτρηση η οποία μάλλον επιφυλάσσει μια οριακή ήττα των συνδικαλιστικών δυνάμεων, σε ένα μεγάλο παράρτημα λιανικής και χονδρικής της Άμαζον στην Αλαμπάμα. Τα αποτελέσματα είναι οριακά και δεν θα γίνουν γνωστά παρά σε αρκετές εβδομάδες από τώρα, καθώς η καταμέτρηση των ψήφων επαναλαμβάνεται στα δικαστήρια.
Η ανέλπιστη ισχύς των συνδικάτων και στις δύο περιπτώσεις δείχνει ότι η Άμαζον θα αποτελέσει, στα χρόνια που θα έλθουν, στόχο πιέσεων από ομάδες εργαζόμενων και ακτιβιστές που δρουν μαζί τους. Όπως απέδειξε μια σειρά συνδικαλιστικών επιτυχιών στα Στάρμπακς, η νίκη σε ένα μέτωπο δημιουργεί αυτοπεποίθηση και στα άλλα.
Η Άμαζον προχώρησε σε σαρωτικές προσλήψεις τα τελευταία χρόνια και τώρα απασχολεί περί τα 1,6 εκατομμύρια εργαζόμενους παγκοσμίως. Αλλά η εταιρεία αντιμετωπίζει ένα κύμα αποχωρήσεων, ενώ η πανδημία προκάλεσε στους εργαζόμενους μια αυξανόμενη αίσθηση της δύναμής τους, την ίδια στιγμή που όξυνε τις ανησυχίες για την ασφάλεια και την προστασία στον εργασιακό χώρο. Η αποθήκη του Στέητεν Άιλαντ αποτέλεσε αντικείμενο διερεύνησης από τους Νιού Γιόρκ Τάιμς κατά την χρονιά που μας πέρασε, όπου και διαπιστώθηκε ότι οι συνθήκες δουλειάς εκεί είναι εμβληματικές ως προς τις αναγκαστικές απολύσεις, την πίεση, και τις παραιτήσεις που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στο πλαίσιο του συγκεκριμένου εργασιακού μοντέλου της Άμαζον.
«Η πανδημία άλλαξε σαρωτικά το τοπίο των εργασιακών σχέσεων» δίνοντας στους εργαζόμενους μεγαλύτερα περιθώρια πίεσης στους εργοδότες τους, λέει ο Τζον Λόγκαν, καθηγητής της έδρας των Σπουδών για την Εργασία, του Κρατικού Πανεπιστημίου του Σαν Φρανσίσκο. «Το αν τα συνδικάτα θα εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που παρέχει αυτή η αλλαγή, είναι ένα ζήτημα που παραμένει ανοιχτό».
Περιμένοντας έξω από την έδρα του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασιακών Σχέσεων στο Μπρούκλιν, όπου καταμετρούνταν οι ψήφοι, ο Κρίστιαν Σμόλς, πρώην εργαζόμενος της Άμαζον που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυση του συνδικάτου, άνοιξε ένα μπουκάλι σαμπάνια ενώπιον υποστηρικτών και των δημοσιογράφων και πανηγύρισε: «Είναι το πρώτο συνδικάτο της Άμαζον στην αμερικανική ιστορία».
Η Άμαζον δήλωσε ότι εξετάζει μια σειρά από αντιδράσεις, μεταξύ των οποίων και την υποβολή ένστασης στη βάση της «ακατάλληλης και ανεπιθύμητης επιρροής» του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασιακών Σχέσεων, για την μήνυση που κατατέθηκε εναντίον της εταιρείας στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, τον προηγούμενο μήνα.
Σε αυτήν την υπόθεση, το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασιακών Σχέσεων ζήτησε από τον δικαστή να αναγκάσει την Άμαζον να εγκαταλείψει τις «κατάφωρα αθέμιτες εργασιακές της πρακτικές», που υιοθέτησε όταν απέλυσε έναν εργαζόμενο που είχε εμπλακεί στο συνδικάτο. Η Άμαζον ισχυρίστηκε στο δικαστήριο ότι το Γραφείο παραβίασε την «ουδετερότητα του θεσμού» καταθέτοντας τη μήνυση λίγες ημέρες πριν τις εκλογές.
[ ]
Ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι είναι «χαρούμενος που βλέπει τους εργαζόμενους να προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι θα ακούγεται η φωνή τους» στις εγκαταστάσεις της Άμαζον, ενώ η Τζεν Ψάκι, εκπρόσωπος τύπου του Λευκού Οίκου, είπε στους δημοσιογράφους ότι «πιστεύει πως κάθε εργαζόμενος σε κάθε πολιτεία θα πρέπει να έχει την ελεύθερη επιλογή του να αποφασίσει το αν θα συμμετάσχει ή όχι σε ένα συνδικάτο».
Το άμεσο τώρα ζήτημα για το εργατικό κίνημα και τις άλλες προοδευτικές ομάδες που το υποστηρίζουν είναι ο βαθμός στον οποίο θα μπορέσουν να συνδράμουν στην προσπάθεια του νεοσύστατου σωματείου εργαζόμενων της Άμαζον να αντέξει πιθανές επιθέσεις έπειτα από τη πρώτη νίκη του, και να διαπραγματευτεί την πρώτη συλλογική σύμβαση, στηρίζοντάς το με πόρους και παροχή νομικής υποστήριξης.
«Η εταιρία θα αναδιπλωθεί και θα υιοθετήσει μια παρελκυστική πολιτική –πρόκειται για έναν αγώνα που θα τραβήξει σε μάκρος», λέει ο Τζιν Μπρούσκιν, βετεράνος οργανωτής που συνέβαλε στην πραγματοποίηση μιας από τις μεγαλύτερες νίκες των εργαζομένων σε τέτοια κλίμακα, όταν πέτυχε την δημιουργία συνδικάτου σε ένα εργοστάσιο επεξεργασίας κρέατος στο Σμίθφιλντ, το 2008, και είναι σήμερα άτυπος σύμβουλος των εργαζόμενων του Στέητεν Άιλαντ. «Μένει τώρα στο εργατικό κίνημα να βρει τρόπους για να τον υποστηρίξει».
Ο Σην Ο’ Μπράιαν, νέος πρόεδρος του Διεθνούς Συνδικάτου των Τήμστερς, που μετράει σήμερα 1,3 εκατομμύρια μέλη, είπε σε μια συνέντευξή του την Πέμπτη ότι το συνδικάτο του είναι έτοιμο να διοχετεύσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για την προώθηση του συνδικαλισμού στην Άμαζον, αλλά και την ενίσχυση της συνεργασίας με άλλα συνδικάτα και προοδευτικές ενώσεις.
«Έχουμε πολλούς συμμάχους στον κόσμο της εργασίας», λέει ο Ο’ Μπράιαν, «και μπορούμε να απευθυνθούμε και στις κοινότητες. Πρόκειται για ένα μεγάλο εύρος συμμαχιών».
[ ]
