Του Πέτρου Τρουπιώτη από το Πρώτο Θέμα
Πολλοί αναλυτές-και όχι μονον στην χωρα μας- έχουν αναγάγει την προσπάθεια του Ερντογάν να ανακτήσει η Τουρκία την πάλαι ποτέ αίγλη και επιρροή (που δικαιωματικά οφείλει να ασκεί σύμφωνα με τη θεώρησή του οιωνεί απογόνου της Οθωμανικής αυτοκρατορίας), ως μια ευθεία σύγκρουση στα «πιστεύω» και τις ριζωμένες αξίες του ιδρυτή του σύγχρονου τουρκικού κράτους Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.
Η ίδια άποψη ουσιαστικά υποστηρίζει ότι ο Ερντογάν και το AKP, που εδώ και είκοσι σχεδόν χρόνια ηγούνται της πολιτικής ζωής της γείτονος χώρας, προσπαθούν να αναβιώσουν το ένδοξο οθωμανικό παρελθόν, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο την πολιτικοποίηση του Ισλάμ.
Μια όμως προσεκτικότερη ματιά αναδεικνύει αυτό που ο Γάλλος συγγραφέας Jean-Francois Colosimo, εύστοχα παρατηρεί στο πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο «Το ξίφος και το σαρίκι- Μέχρι που θα φτάσει η Τουρκία» ( Εναλλακτικές εκδόσεις –Δεκεμβριος 2021), ότι οι διαφορετικές προσεγγίσεις που έχουν ακολουθήσει οι δύο ισχυροί άνδρες της τουρκικής ιστορίας αποτελούν τελικά την όψη του ίδιου σκοτεινού και κίβδηλου νομίσματος.
Που δεν είναι τίποτα άλλο από την εκρίζωση οτιδήποτε ξενόφερτου θέτει σε αμφιβολία το τουρκικό αφήγημα και θρυμματίζει το προφίλ του «σωστού» Τούρκου, του εκσυγχρονιστή αλλά και του θρησκευτικά πιστού, του ανεκτικού ο οποίος όμως δεν ανέχεται θρησκευτικές βλασφημίες, του υποστηρικτή της ειρήνης ο όποιος όμως δεν κωλύεται να εκτελεί προληπτικές επιθέσεις στη Συρία και αρέσκεται να εμπλέκεται στις εσωτερικές υποθέσεις ξένων κρατών όπως η Λιβύη, το Ιράκ και βεβαίως το Αζερμπαϊτζάν, με άλλες πολλές αντιφάσεις μεταξύ θεωρίας και πράξης…
Εμφανώς λοιπόν η Τουρκία εδώ και σχεδόν έναν αιώνα ακολουθεί πιστά την ίδια ρότα, χρησιμοποιώντας ενίοτε διαφορετικά «όργανα πλοήγησης».
Επί Κεμάλ η πολιτική διάσταση του Τούρκου επισκίαζε την θρησκευτική, ενώ τώρα επί Ερντογάν έχουν αντιστραφεί οι ρόλοι με τη θρησκευτική ταυτότητα του Σουνίτη Μουσουλμάνου να επικρατεί αυτής του Τούρκου πολίτη.
Όμως, η επιδίωξη παραμένει η ίδια και ανάγεται στην εξόντωση των μειονοτήτων που ζουν στην Τουρκία, με σκοπό την επίτευξη θρησκευτικής και μέσω αυτής πολιτικής ομοιογένειας, καθώς και η καθυπόταξη των γειτονικών της λαών και η δημιουργία μιας ζώνης υποτέλειας στην οποία αποκλειστικό λόγο ως προς τη λήψη αποφάσεων θα έχει μόνον η Τουρκία.
Άλλωστε αυτό το σχέδιο εξυπηρετούν οι κατά καιρούς ανηλεείς διώξεις των Αλεβιτών και των Κούρδων, των μοναδικών πλέον μειονοτήτων που ζουν στην Ανατολία, αφού προηγουμένως οι προκάτοχοι του Ερντογάν που βρέθηκαν στο τιμόνι της τουρκικής εξουσίας και ιδίως ο Ατατούρκ, φρόντισαν να εκκαθαρίσουν συστηματικά όσες άλλες εθνοτικές ομάδες ζούσαν στα εδάφη της, όταν ανακηρύχθηκε η σύγχρονη τουρκική δημοκρατία το 1923, αποκηρύσσοντας το αυτοκρατορικό της παρελθόν.
Η Τουρκία αρέσκεται βεβαίως να δημιουργεί ζώνες ασφαλείας με χώρες που ή διάκεινται εχθρικά προς αυτήν, με λαούς τους οποίους έχει ταυτίσει στη συλλογική της μνήμη ως ανεπιθύμητους, υποτελείς και εναντίον των οποίων έχει διαπράξει ωμότητες όπως λόγου χάριν κατά των Ελλήνων της Ιωνίας και των Αρμενίων.
Στην πρόσφατη δε κρίση μεταξύ Αζερμπαϊτζάν – Αρμενίας ήταν φυσικό και επόμενο να λάβει το μέρος των τουρκογενών, φίλα προσκείμενων και πειθήνιων Αζέρων, στηρίζοντας τους όχι μόνο ηθικά αλλά και στρατιωτικά, γεγονός που είχε ευτυχή κατάληξη αφού ουσιαστικά ανακατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της επαρχίας του Artsakh που είχαν απωλέσει το 1994. Όταν ο Ερντογάν συνέπρατε με τον σκοτεινό, αυταρχικό και ισόβιο δικτάτορα του Αζερμπαϊτζάν Αλίγιεφ, προφανώς δεν είχε κατά νου την προστασία του λαού του Αζερμπαϊτζάν όπως δήλωνε μετ’ επιτάσεως, αλλά μάλλον την εξαφάνιση από προσώπου γης των Αρμενίων.
Οι Νεότουρκοι το σχεδίασαν και το εφάρμοσαν, αποτελώντας τους «ενορχηστρωτές» των πλέον αποτρόπαιων γενοκτονιών των πολιτικών μειονοτήτων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στην ανθρώπινη ιστορία και τώρα ο Ερντογάν επιδιώκει να γράψει τον επίλογο…
Η ιστορική λοιπόν συνέχεια της σύγχρονης Τουρκίας οικοδομήθηκε αποκλειστικά πάνω σε διωγμούς, βαρβαρότητες, καταπιέσεις και ξεριζωμούς αυτών που δεν ήταν «γνήσιοι Τούρκοι», των διαφορετικών, των πιο εύπορων, των πιο μορφωμένων και συνήθως των πιο επίζηλων. Πλάι σε αυτήν την στρεβλή, μισαλλόδοξη και ρατσιστική αντίληψη, είναι «απολύτως φυσιολογική» η συστηματική απόδοση ευθυνών για τα «κακώς κείμενα» του τουρκικού κράτους σε μια εξωτερική δύναμη, έναν εξωτερικό παράγοντα ο οποίος είναι εντεταλμένος να εξαφανίσει το τουρκικό έθνος. Αυτή η «μανία καταδίωξης» έχει εισαχθεί υποδορίως και βεβαίως με ευθύνη των κυβερνητικών αξιωματούχων και έχει δηλητηριάσει το μυαλό του τουρκικού λαού, όντας πλέον άρρηκτα συνδεδεμένη με την τύχη της Τουρκίας. Είναι ένα πολύτιμο όπλο στην φαρέτρα του εκάστοτε κυβερνώντος για να συσπειρώνει, να διαστρεβλώνει και να αποπροσανατολίζει από τα πραγματικά προβλήματα.
Το μεταχειρίστηκε ο Ατατούρκ τότε, το χρησιμοποιεί «a la carte» και ο Ερντογάν τώρα, όποτε βρίσκει τα σκούρα, όπως στην περίπτωση της ελεύθερης πτώσης της τουρκικής οικονομίας.
Όσοι λοιπόν ισχυρίζονται ότι με ενδεχόμενη ήττα του Ερντογάν στις προσεχείς εκλογές, είναι πιθανή μια αναδίπλωση της στρατηγικής της Τουρκίας επί τα βελτίω, μάλλον «πλανώνται πλάνην οικτρά».
Γιατί η Τουρκία εδώ και σχεδόν έναν αιώνα δεν έχει διαφοροποιήσει τη στάση της όσο και αν κάποιοι κύκλοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση – και πιθανόν στην άλλη άκρη του Ατλαντικού – πιστεύουν το αντίθετο. Η Τουρκία παράγει μόνο αστάθεια σε όσα πεδία έχει άμεση ή έμμεση εμπλοκή. Το καταμαρτυρούν οι σύγχρονες παρεμβάσεις της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, όπως και στον Κεντρικό Καύκασο.
Η δε μεταστροφή πολιτικής που παρατηρείται τελευταία, με κανένα τρόπο δεν συνιστά ένδειξη μεταμέλειας, αλλά μονόδρομο καθόσον οι οικονομικές συνθήκες στο εσωτερικό της χώρας παραμένουν ασφυκτικές. Και είναι παραπάνω από σίγουρο ότι μόλις η τουρκική οικονομία σταθεροποιηθεί, οι κυβερνώντες (όποιοι κι αν είναι αυτοί) θα καταφύγουν στην γνωστή πλέον σε όλους τακτική του ταραχοποιού.
Έχοντας σκιαγραφήσει την σύγχρονη ιστορία του εξ ανατολών μας γείτονα και παρακολουθώντας τη συνέχεια και τη συνέπειά του σε όσα διαχρονικά πρεσβεύει, ένα είναι το σίγουρο: δεν χωράει ποτέ και κανένας εφησυχασμός. Ο εχθρός είναι εδώ, είναι υπαρκτός και δεν θα πρέπει να ξεγελιόμαστε είτε φοράει το προσωπείο του εκσυγχρονιστή και του πολιτισμένου, είτε του υποστηρικτή του διαλόγου, είτε το σαρίκι του θρησκόληπτου σουνίτη μουσουλμάνου.
Γιατί τελικά πόσο περισσότερο εμφανή απόδειξη χρειάζεται να αναζητήσουμε υποστηρίζοντας ότι η κοσμική «εθνοκάθαρση» του Ατατούρκ και ο θρησκευτικός «ολοκληρωτισμός» του Ερντογάν είναι το ίδιο και το αυτό, φέρνοντας στη μνήμη μας την εικόνα του ανώτατου Ιμάμη Αλί Ερμπάς, μέσα στην Αγία Σοφία στις 24 Ιουλίου 2020, όταν κατά την εκφώνηση του κηρύγματος του η αμφίεση του με το σαρίκι στο κεφάλι συνοδευόταν με ξίφος ανά χείρας…….
Ο Πέτρος Τρουπιώτης είναι δημοσιογράφος, Ptroupiotis@yahoo.gr
