Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη | αναδημοσίευση: liberal.gr, 10 Νοεμβρίου 2022
Απόλυτα πεισμένος ότι η νότια Κρήτη κρύβει σημαντικά κοιτάσματα, δηλώνει στο Liberal o πρώην υπ. Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης. Εξηγεί ότι η εύρεση κοιτασμάτων θα αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον για τον αγωγό East Med, ότι η Ελλάδα έχει μια ιστορική ευκαιρία να αναβαθμιστεί γεωστρατηγικά, να γίνει, μαζί με την ευρύτερη περιοχή της Αν.Μεσογείου, διάδρομος τροφοδοσίας με φυσικό αέριο ολόκληρης της ΕΕ, ενώ μιλά και για την ενδεχόμενη αντίδραση της κυβέρνησης της Τρίπολης, αλλά και της Τουρκίας.
«Δεν θα πρέπει καθόλου να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο η Τουρκία να επισπεύσει τις κινήσεις και παρεμβάσεις της στην Λιβύη προκειμένου να επιχειρήσει να δημιουργήσει τετελεσμένα με την έναρξη ερευνών σε υποτιθέμενα αμφισβητούμενες περιοχές», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τα οικόπεδα στα οποία ξεκινά έρευνες η κοινοπραξία υπό την ExxonMobil έχουν χαραχτεί με βάση το δικό σας νόμο, το νόμο Μανιάτη. Τι προβλέπει στην πράξη ο νόμος αυτός;
Ο νόμος 4001/2011, ενσωμάτωσε στο άρθρο 156 τη βασική αρχή του Δικαίου της Θάλασσας. Δηλαδή ότι σε περίπτωση μη ύπαρξης συμφωνίας ανάμεσα σε δύο γειτονικά κράτη («αντικείμενες ακτές», όπως λέγονται), τότε ισχύει η μέση γραμμή ίσων αποστάσεων. Ταυτόχρονα περιγράφεται με σαφήνεια, ότι τόσο η ηπειρωτική χώρα, όσο και τα νησιά, έχουν πλήρη δικαιώματα και επήρεια σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Με βάση αυτήν τη βασική αρχή, το 2012, συνεργαστήκαμε με την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού και χαράξαμε το χάρτη της ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας με Αλβανία, Ιταλία και Λιβύη, ο οποίος εν συνεχεία δημοσιεύτηκε στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης και παράλληλα στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Αφού πρώτα υλοποιήθηκαν από τη νορβηγική εταιρεία PGS οι σεισμικές έρευνες, στη συνέχεια, σε συνεργασία με τους Νορβηγούς και το γαλλικό κρατικό Ινστιτούτο Πετρελαίου BEICIP, χαράξαμε τα γνωστά 20 θαλάσσια οικόπεδα στο Ιόνιο, αλλά και νοτιοδυτικά και νοτίως της Κρήτης, δηλαδή στις περιοχές όπου πρόκειται σύντομα να ξεκινήσει έρευνες η κοινοπραξία ExxonMobil- Helleniq Energy.
Σημειωτέον ότι η συγκεκριμένη ελληνική νομοθεσία έχει ήδη αποσταλεί δύο φορές στο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, το 2012 και το 2013. Στις επιστολές αυτές του γνωστοποιούσαμε πως το άρθρο 156 και η νομοθεσία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εθνικού μας δικαίου. Βεβαίως δεν έχουμε αποστείλει χάρτη, αλλά η αποστολή της συγκεκριμένης νομοθεσίας στα Ηνωμένα Έθνη, έχει γίνει εδώ και περίπου μια δεκαετία, πολύ πριν η Τουρκία γνωστοποιήσει τη στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Τι πίεση μπορεί να ασκήσει στη λιβυκή κυβέρνηση, η οποία υποκινείται από την Τουρκία, η ελληνική πρωτοβουλία για έναρξη σεισμικών ερευνών στα δύο οικόπεδα, σε συνδυασμό με το άνοιγμα του Πρωθυπουργού προς την Τρίπολη για οριοθέτηση των μεταξύ μας ζωνών;
Είναι δύσκολο να αντιπαρατεθεί κανείς με τη λογική και με το Διεθνές Δίκαιο διότι σε αυτά υπακούουν όλα όσα έχει πράξει η Ελλάδα. Διότι πολύ απλά ακολουθούμε πιστά το Δίκαιο της Θάλασσας, το οποίο παρ’ ότι δεν έχει ενσωματωθεί στο τουρκικό εθνικό δίκαιο, ακριβώς επειδή έχει υιοθετηθεί από πλειάδα κρατών, θεωρείται ως ισχύων κανονισμός του διεθνούς δικαίου.
Στο ερώτημά σας για τη Λιβύη, η Ελληνική Δημοκρατία έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια συζητήσεις με τη γειτονική χώρα για καθορισμό υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, από τις οποίες και ενέσκηψαν κάποιες διαφωνίες. Η πρωτοβουλία της Ελλάδας τοποθετεί το θέμα στη σωστή του βάση. Και θεωρώ θετικό βήμα τη δήλωση του Πρωθυπουργού να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις με τη Λιβύη για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών, ενώ σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας, να προσφύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Τι θα συμβεί αν η τωρινή ή κάποια μελλοντική κυβέρνηση της Λιβύης δεν δεχθεί την αναβίωση των συνομιλιών μεταξύ των δυο χωρών για συμφωνία οριοθέτησης ή για παραπομπή της διαφοράς στην Χάγη; Ποιος μας λέει δηλαδή ότι η Τρίπολη θα αποδεχθεί την ακύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου;
Εάν δεχτούμε ότι η κυβέρνηση της Τρίπολης είναι όργανο της τουρκικής πολιτικής και υποκινείται από την Άγκυρα, προφανώς και δεν θα αποδεχτεί τίποτα από τα παραπάνω. Κρίνοντας από τα όσα λέγονται για τις φιλοτουρκικές αντιλήψεις της κυβέρνησης της Τρίπολης, δεν είναι απόλυτα προφανές ότι η Λιβύη πρόθυμα θα καθίσει σε ένα τραπέζι με την Ελλάδα. Εάν ωστόσο δεχτούμε ότι ακριβώς επειδή υπάρχει εμπλοκή και του ΟΗΕ στη νομιμοποιήση, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, της συγκεκριμένης κυβέρνησης, τότε θεωρώ ότι η Τρίπολη έχει κάθε λόγο να αποδεχτεί την ελληνική πρόταση. Διαφορετικά, προφανώς και θα παραμείνει η απειλή ενεργοποίησης του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Επομένως το τουρκολιβυκό παραμένει ο «ελέφαντας» στο δωμάτιο…
Δυστυχώς παραμένει. Και η Τουρκία, όπως ακριβώς έκανε με τη Λιβύη, έχει υποβάλει αντίστοιχες προτάσεις τόσο προς την Αίγυπτο, όσο επίσης προς το Ισράηλ και το Λίβανο. Αλλά αυτά είναι κινήσεις, αδιανόητα εξωπραγματικές και παράνομες, για τις οποίες πιστεύω ότι καμία στοιχειωδώς σοβαρή κυβέρνηση από την άλλη πλευρά, δεν μπορεί να αποδεχτεί. Διότι καταπατούν κατάφωρα το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά και την από η λογική της επιστήμης της Γεωγραφίας.
Το ερώτημα είναι εάν και πως θα επιλέξει να αντιδράσει η Τουρκία…
Δεν θα πρέπει καθόλου να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο η Τουρκία να επισπεύσει τις κινήσεις και παρεμβάσεις της στην Λιβύη προκειμένου να επιχειρήσει να δημιουργήσει τετελεσμένα με την έναρξη ερευνών σε υποτιθέμενα αμφισβητούμενες περιοχές. Είμαι βέβαιος ότι οι Έλληνες αρμόδιοι σε όλα τα επίπεδα, πολιτικά, διπλωματικά και στρατιωτικά, έχουν λάβει υπόψιν τους όλα τα πιθανά σενάρια και έχουν προετοιμάσει την εθνική αντίδραση σε κάθε περίπτωση.
Εφόσον τα αποτελέσματα των σεισμικών στις θάλασσες της Κρήτης δείξουν ενδιαφέροντα στοιχεία και η κοινοπραξία υπό την ExxonMobil προβεί στην πρώτη γεώτρηση το 2025, τι σημαίνει όλο αυτό για την Ελλάδα; Εάν βρεθούν κοιτάσματα, θα αλλάξουν οι οδοί μεταφοράς των υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη και θα ενισχυθεί ο στρατηγικός μας ρόλος;
Είμαι απόλυτα πεισμένος ότι θα βρούμε πολύ ενδιαφέροντα κοιτάσματα. Η Νότια Κρήτη, όπως και η ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, μπορούν να αποτελέσουν μια ελπιδοφόρα νέα πηγή τροφοδοσίας με φυσικό αέριο ολόκληρης της ΕΕ με φυσικό αέριο. Στην περίπτωση αυτή η γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας θα είναι τεράστια και επίσης θα είναι εξαιρετικά πιο γρήγορη η εξέλιξη υλοποίησης του αγωγού EastMed.
Εδώ να τονίσω ότι ο σχεδιασμός του αγωγού έχει γίνει με την προοπτική να μπορεί να μεταφέρει στο μέλλον και υδρογόνο, εκτός από φυσικό αέριο, αλλά και ταυτόχρονα να είναι σε θέση να τροφοδοτηθεί με τα ελληνικά κοιτάσματα, νοτίως της Κρήτης. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορική συγκυρία οπότε θα πρέπει να υπάρξουν ταχύτατες κινήσεις υποστήριξης αυτών των πρωτοβουλιών. Καμία καθυστέρηση δεν επιτρέπεται, ιδιαίτερα όσον αφορά τις αδειοδοτήσεις.
Συνυπολογίζοντας όλα τα εμπόδια που έχουμε μπροστά, αλλά και τις όποιες αντιδράσεις υπάρξουν από Λιβύη και Τουρκία, είστε αισιόδοξος για την υπόθεση υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα;
Είμαι εξαιρετικά αισιόδοξος ότι αν χειριστούμε τις εξελίξεις με σωφροσύνη, αποτελεσματικότητα και ταχύτητα, τότε μπορεί πραγματικά η Ελλάδα να αλλάξει σελίδα στο γεωπολιτικό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου. Η ελληνική διπλωματία πρέπει να δρομολογήσει μια πανευρωπαϊκή εκστρατεία ανάδειξης του ρόλου της Ελλάδας ως πιθανού τροφοδότη με φυσικό αέριο ολόκληρης της ΕΕ και ταυτόχρονα ενίσχυσης της υποστήριξης που έχει δοθεί στον East Med. Τόσο γιατί, υπάρχει πλέον θετική ανταπόκριση και από την Ιταλία, όσο γιατί ο αγωγός αυτός μαζί με τα κοιτάσματα Ισράηλ, Αιγυπτου και Κύπρου υλοποιούν το δόγμα της ΕΕ για απεξάρτηση από τη Ρωσία και για την τροφοδοσία από μια νέα πηγή, με μια νέα όδευση που είναι ο αγωγός EastMed, ο οποίος διέρχεται μόνο από ΑΟΖ ευρωπαϊκών κρατών.
Ταυτόχρονα είναι μια ιστορική στιγμή για όλο το πολιτικό σύστημα της χώρας, ώστε ενωμένοι, με υψηλό αίσθημα πατριωτισμού, να στηρίξουμε και να προωθήσουμε αυτές τις ευκαιρίες για την Ελλάδα, που σχεδιάστηκαν και ξεκίνησαν το 2011, και σήμερα βρίσκονται στην κορύφωση της υλοποίησής τους.
