Κυνηγημένοι από τους τραμπούκους του καθεστώτος, οι Ιρανοί γιατροί εξακολουθούν να διακινδυνεύουν στο προσκέφαλο των διαδηλωτών.
της Delphine Minoui
Δημοσιεύθηκε στις 08/01/2023 Le Figaro
Σχεδόν τέσσερις μήνες μετά την έναρξη της εξέγερσης, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας έχουν δημιουργήσει ένα κρυφό δίκτυο προκειμένου να βοηθούν τους τραυματίες, οι οποίοι κυνηγιούνται μέσα στα δημόσια νοσοκομεία.
Ανταποκρίτρια στην Κωνσταντινούπολη
Στα τέλη Νοεμβρίου, γύρω στα μεσάνυχτα, ο Μεχντί, φυσιοθεραπευτής στο Σιράζ (νοτιοδυτικό Ιράν), δέχεται ένα πανικόβλητο τηλεφώνημα από έναν νεαρό γείτονά του. «Με δύο φίλους, δεχτήκαμε πυρά από τους bassidjis (πολιτοφύλακες που ελέγχονται από τους Φρουρούς της Επανάστασης). Ένας από αυτούς χτυπήθηκε από σφαίρα! Μπορείτε να μας βοηθήσετε;» Αμέσως ειδοποίησε το SOS. Από την έναρξη της εξέγερσης, η οποία ξέσπασε στις 16 Σεπτεμβρίου 2022 με τον θάνατο της Μαχσά Αμινί, τα ιρανικά νοσοκομεία βρίσκονται υπό αυστηρή επιτήρηση. Είναι αδύνατο για τους τραυματισμένους διαδηλωτές να πάνε εκεί χωρίς να κινδυνεύσουν να καταγραφούν και να συλληφθούν από τις μυστικές υπηρεσίες. «Τρέξτε! Σας περιμένω στο σπίτι μου!» αναφωνεί ο Μεχντί (που προτιμά να μην δώσει το πραγματικό του όνομα). Τριάντα λεπτά αργότερα, στο σαλόνι του, που έχει μετατραπεί σε χειρουργείο, ξέρει ότι κάθε λεπτό μετράει. «Ο νεαρός ήταν σε άθλια κατάσταση. Είχε δεχτεί δύο σφαίρες, μία στον ώμο και μία στη λεκάνη», διηγείται ο 40χρονος μέσω WhatsApp, καθώς ξαναθυμάται τη σκηνή. Με γνώμονα το ένστικτό του και τις βασικές γνώσεις πρώτων βοηθειών, καταφέρνει με δυσκολία να αφαιρέσει την πρώτη σφαίρα. Αλλά η δεύτερη σφαίρα ήταν αδύνατο να αφαιρεθεί. «Η επέμβαση ήταν πολύ δύσκολη. Επί δύο ημέρες έκανα πολλά τηλεφωνήματα μέχρι να βρω έναν ειδικευμένο γιατρό πρόθυμο να τον χειρουργήσει κρυφά. Πραγματικά φοβηθήκαμε!»
Ποιος θα το φανταζόταν; Δύο μήνες αργότερα, το σπίτι του έχει μετατραπεί αναγκαστικά σε υπηρεσία επειγόντων περιστατικών. Ένα απλό γραπτό μήνυμα ή μερικά χτυπήματα στην πόρτα του αρκούν για να συγκεντρώσει ο Μεχντί γάζες και αντισηπτικά ώστε να παράσχει τις πρώτες βοήθειες στους διαδηλωτές, πριν ενεργοποιήσει τα δίκτυά του για να βρει τον χειρουργό που είναι πρόθυμος να επέμβει. «Στην αρχή, όλοι τρέμαμε από τον φόβο μας. Τώρα πια, σε κάθε νέα διαδήλωση, μπορώ να υπολογίζω σε ένα δίκτυο είκοσι περίπου εθελοντών γιατρών που είναι σε θέση να δράσουν άμεσα», συνεχίζει ο καλός Σαμαρείτης.
Οι τραυματίες είναι στην πλειοψηφία τους νέοι και γυναίκες, στην πρώτη γραμμή μιας ιρανικής εξέγερσης, πρωτοφανούς σε μέγεθος και διάρκεια. «Ορίστε, κοιτάξτε αυτή τη γυναίκα», συνεχίζει ο Μεχντί, στέλνοντάς μας με κρυπτογραφημένο μήνυμα τη φωτογραφία μιας πλάτης γεμάτης με κόκκινες κουκίδες. «Όταν μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο σπίτι μου, μέτρησα τουλάχιστον 280 θραύσματα από μολύβι σε όλο της το σώμα». Ένα από τα θραύσματα, προσθέτει, έχει σφηνωθεί στο γόνατό της, πολύ κοντά στον τένοντα, και απαιτεί κανονική χειρουργική επέμβαση. Αλλά μέχρι στιγμής, κανείς δεν τολμά να ρισκάρει να την χειρουργήσει. Το παράδειγμα λέει πολλά για τον σαδισμό της καταστολής, η οποία, πέρα από τους 500 περίπου νεκρούς, έχει αφήσει χιλιάδες τραυματίες.
Σύμφωνα με μαρτυρίες που συγκέντρωσε η εφημ. Le Figaro από όλη τη χώρα, οι τραμπούκοι του καθεστώτος στοχεύουν σκόπιμα ευαίσθητα σημεία του σώματος, «ιδίως το πρόσωπο, το κάτω μέρος της κοιλιάς και τα πόδια», λέει ένας συνταξιούχος γιατρός της Τεχεράνης, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Όταν τα ΜΑΤ στοχεύουν τα πλήθη με σφαίρες από καουτσούκ, οι bassidjis και οι “lebas και shaghsi” (πολιτοφύλακες με πολιτικά) δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό να πυροβολούν εξ επαφής με καλάσνικοφ και με κυνηγετικά όπλα, ακόμη και στα μάτια», λέει. Η περίπτωση της Γκαζάλ Ρανζκές, μιας φοιτήτριας από το Μπαντάρ Αμπάς, συγκίνησε ιδιαίτερα τους Ιρανούς το περασμένο φθινόπωρο, όταν πυροβολήθηκε με σκάγια στο δεξί μάτι. «Η τελευταία εικόνα που κατέγραψε το δεξί μου μάτι ήταν το χαμόγελο του άνδρα που με πυροβολούσε», έγραψε στη σελίδα της στο Instagram λίγες ώρες μετά την επέμβαση, η οποία χρειάστηκε 52 ράμματα.
Χοργκ, ένας Κούρδος ακτιβιστής από το Μπουκάν.
Στα δημόσια νοσοκομεία, που ελέγχονται αυστηρά από τις αρχές, το ιατρικό προσωπικό έχει δεμένα τα χέρια: άλλοτε αναγκάζονται να «καταγγέλλουν» τους διαδηλωτές που έχουν έρθει για εξέταση, άλλοτε υποχρεώνονται να συντάσσουν πλαστά πιστοποιητικά για να αποκρύψουν την αιτία των τραυματισμών και των θανάτων. Σε πολλές περιπτώσεις, συμβαίνει τα ασθενοφόρα να επιτάσσονται από τις δυνάμεις καταστολής για να συλλάβουν τους διαδηλωτές. Σοκαρισμένες, οι ενώσεις των γιατρών προσπάθησαν να εκφράσουν την αγανάκτησή τους, μέσω δελτίων τύπου, απεργιών ή μικρών συγκεντρώσεων. Αλλά στη χώρα του φιλοσόφου και γιατρού Αβικέννα, συγγραφέα μιας από τις σημαντικότερες εγκυκλοπαίδειες της μεσαιωνικής ιατρικής, η Ισλαμική Δημοκρατία αρκείται στο να απαντά με τη βία! «Στις 26 Οκτωβρίου, οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον εκατοντάδων γιατρών που είχαν συγκεντρωθεί μπροστά από τον ιρανικό Ιατρικό Σύλλογο, στην καρδιά της Τεχεράνης», λέει ο πρώην γιατρός της Τεχεράνης.
Στο Κουρδιστάν, η πίεση που ασκείται στους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας είναι ακόμη πιο άγρια. Σε αυτή την ανυπότακτη βορειοδυτική επαρχία, τόπο συχνών απεργιών και διαδηλώσεων, οι Φρουροί της Επανάστασης έχουν εντείνει τον έλεγχό τους: στις εισόδους των πόλεων έχουν στηθεί σημεία ελέγχου, στον αέρα ελικόπτερα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη επιτηρούν από ψηλά ενώ στα αυτοκίνητα γίνονται δειγματοληπτικοί έλεγχοι. «Αρκεί να έχεις στο πορτμπαγκάζ σου φυσιολογικό ορό, επιδέσμους ή παυσίπονα για να σε συλλάβουν», καταγγέλλει ο Χοργκ, ένας Κούρδος ακτιβιστής από το Μπουκάν, με τον οποίο επικοινωνήσαμε μέσω Skype. Αυτός ο πρώην δημοσιογράφος περιγράφει «στρατιωτικοποιημένα» νοσοκομεία, γεμάτα με χαφιέδες και πληροφοριοδότες, όπου ο κάθε ασθενής φακελώνεται συστηματικά, αλλά και κλινικές και ιδιωτικά ιατρεία που αναγκάζονται να εγκαταστήσουν κάμερες παρακολούθησης στις αίθουσες αναμονής τους.
Για να παρακαμφθούν αυτά τα εμπόδια, δημιουργείται σταδιακά ένα έξυπνο παράλληλο σύστημα αλληλοβοήθειας. Μέσω των κοινωνικών δικτύων, γιατροί προσφέρουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους και επισκέπτονται κρυφά τα σπίτια των τραυματιών. Οργανώνουν ταμεία αλληλεγγύης και δημοσιεύουν σύντομα βίντεο για να διδάξουν τις πρώτες βοήθειες από απόσταση: επίδεση τραυμάτων, καρδιακή αναζωογόνηση, χειροτεχνική κατασκευή γύψου. «Η βιαιότητα της καταστολής δεν επιτρέπει ανάπαυλα», συνεχίζει ο Χοργκ, επιβεβαιώνοντας τη χρήση όπλων σχεδιασμένων να σκοτώνουν ή να προκαλούν σοβαρές αναπηρίες. «Τις προάλλες, ένας νεαρός τραυματίστηκε σοβαρά στο γόνατο από μια καραμπίνα. Οι γονείς του φοβήθηκαν να τον πάνε στο νοσοκομείο. Χωρίς θεραπεία, το τραύμα μολύνθηκε. Λίγες ημέρες αργότερα, ο γιατρός που τρύπωσε κρυφά στο σπίτι τους δεν είχε άλλη επιλογή από το να ακρωτηριάσει το πόδι». Και συνεχίζει αναφέροντας μια άλλη περίπτωση, αυτή μιας 22χρονης κοπέλας η οποία χτυπήθηκε στο στήθος από μια βολή με σκάγια. «Έπρεπε να κινήσουμε γη και ουρανό για να βρούμε έναν γιατρό πρόθυμο να έρθει να την χειρουργήσει στα κρυφά», θυμάται.
Η betadine θαμμένη στη γη
Με την πάροδο του χρόνου, οΧοργκ έχει ειδικευθεί στην παράνομη προμήθεια υγειονομικού υλικού, που λιγοστεύει ολοένα και περισσότερο στην πόλη του. «Πρόσφατα κατάφερα να αποκτήσω ολόκληρα κουτιά Betadine, τα οποία έθαψα διακριτικά στο βάθος ενός κήπου», λέει, αναφέροντας με υπονοούμενα ένα σημείο διέλευσης προς τα ιρακινά σύνορα. Γνωρίζει ότι ρισκάρει πολλά. «Υπάρχουν άνθρωποι», λέει, «που έχουν συλληφθεί και βασανιστεί μόνο και μόνο επειδή αγόρασαν παυσίπονα από το φαρμακείο!»
Όσο για τους γιατρούς, πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί από ποτέ όταν λειτουργούν κρυφά. Στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Ιμάν Ναβαμπί, ένας χειρουργός στην κουρδική πόλη Σαναντάζ, ο οποίος βοηθούσε κρυφά τους τραυματίες, συνελήφθη αφού δημοσίευσε ένα βίντεο που τον έδειχνε στο κρεβάτι ενός διαδηλωτή, του Ασκάν Μοραβάτι, ο οποίος είχε πυροβοληθεί και αργότερα κατηγορήθηκε για «εχθρότητα απέναντι στον Θεό». Στην Τεχεράνη, οι κάτοικοι είναι επίσης συγκλονισμένοι από τον θάνατο της 36χρονης Αΐντα Ροστάμι. ΄Οντας γνωστή γιατί φρόντιζε διαδηλωτές στο σπίτι τους, στο Εκμπατάν (στα δυτικά της πρωτεύουσας), η γιατρός εξαφανίστηκε στα μέσα Δεκεμβρίου, αφού είχε φύγει από το σπίτι ενός τραυματισμένου διαδηλωτή για να προμηθευτεί αποστειρωμένες γάζες και επιδέσμους. Δεν επέστρεψε ποτέ. Την επόμενη ημέρα, η οικογένειά της δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από την αστυνομία. «Η Αΐντα πέθανε τη νύχτα σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα», τους ανακοίνωσε ξερά μια φωνή. Τρεις ημέρες αργότερα, το ειδησεογραφικό πρακτορείο Mizan Online δημιούργησε αναστάτωση μιλώντας για μια «αυτοκτονία» και μια «πτώση από γέφυρα». Αλλά οι γονείς του θύματος δεν ξεγελάστηκαν. Σύμφωνα με πηγή προσκείμενη στην οικογένεια, την οποία επικαλείται ο εξόριστος ιρανικός ιστότοπος IranWire, το σώμα της έφερε ίχνη «βασανιστηρίων» και «δεν έμοιαζε με σώμα που είχε υποστεί ατύχημα». Στην κηδεία της, στα τέλη Δεκεμβρίου, στη πόλη Γκοργκάν (στα βορειο-ανατολικά), ο κόσμος φώναζε με μια φωνή: «Έκλεψαν την Αΐντα μας και μας επέστρεψαν τη σορό της!».
Μετάφραση Χριστίνα Σταματοπούλου
