του Γιώργου Καραμπελιά
Πάντως, μεταξύ 1922 και 1974, μπορούσε να συντηρείται, λιγότερο ή περισσότερο συγγνωστά, η ελπίδα, η πίστη –η αυταπάτη τελικώς– πως το 1922, έστω και τραυματικά, είχε κλείσει την ιστορική σύγκρουση μεταξύ τουρκισμού και ελληνισμού. Εμείς εξ άλλου είχαμε άλλους δαίμονες να κατασιγάσουμε: μετά το χιτλερικό τέρας, τους δαίμονες του εμφυλίου. Άλλωστε, τόσο η περίοδος του μεσοπολέμου όσο και η πρώτη μετεμφυλιακή εικοσαετία θα αποτελέσουν περιόδους υλικής ανοικοδόμησης και πνευματικής ανάτασης.
Το Κυπριακό Ζήτημα όμως θα μας υπενθυμίζει όλο και πιο επιτακτικά πως τίποτε δεν είχε τελειώσει, παρότι επί πολλά χρόνια το αντιμετωπίζαμε αποκλειστικά ως αντιαποικιακό κίνημα εναντίον των Εγγλέζων, υποβαθμίζοντας και αποσιωπώντας την αυξανόμενη εμπλοκή της Τουρκίας. Και πάλι οι (μικρο)ελλαδίτες της Αριστεράς και της Δεξιάς θα χαντακώσουν την κυπριακή εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση – οι πρώτοι, αρνούμενοι να συμμετάσχουν στον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ, οι δεύτεροι υπογράφοντας τη Ζυρίχη.
Τελικώς, η εισβολή του Ετσεβίτ στην Κύπρο δεν θα οδηγήσει απλώς στην κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας αλλά θα εγκαινιάσει μία μακράς πνοής (1974-2022) επιθετική επιστροφή του τουρκικού επεκτατισμού. Ωστόσο, οι «ελλαδικοί» της Αριστεράς, του «Κέντρου» και της Δεξιάς, με πρωτοπόρο την Αριστερά, αντί να καλούν σε ηθική και αμυντική εγρήγορση, θα αποσυνθέτουν από κοινού τις πολιτισμικές, δημογραφικές, παραγωγικές και αμυντικές δυνατότητες της χώρας, οικοδομώντας ένα παρασιτικό και μηδενιστικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό μοντέλο. Με πολιορκητικό κριό ένα εθνοαποδημητικό ιδεολογικό πρότυπο, στο οποίο προνομιακή θέση καταλαμβάνει μάλιστα η καταγγελία της Μεγάλης Ιδέας ως αποκλειστικά υπεύθυνης για την Καταστροφή και τη γενοκτονία του μικρασιατικού και θρακιώτικου ελληνισμού… Ακόμα και η αναφορά στις «χαμένες πατρίδες» ή στην καταδίκη της γενοκτονίας είχε αναγορευθεί σε εθνικισμό.
Και δυστυχώς έπρεπε να έλθουν ο… Σόιμπλε και ο Ερντογάν για να εξατμιστεί αυτή η ψευδής ευημερία και οι αυταπάτες της ελληνοτουρκικής ειρήνης· οι (μικρο)ελλαδικές ελίτ είχαν αποτύχει παταγωδώς. Θα καταδειχθεί δε a contrario πως το αίτημα που μας θέτει η ιστορία, για να συνεχίσουμε να αποτελούμε ένα στοιχειωδώς ανεξάρτητο ιστορικό υποκείμενο, δεν είναι η λήθη των «χαμένων πατρίδων». Μετά από τόσα χρόνια ανέμελης ή μάλλον ανεύθυνης εγκατάλειψης, είμαστε υποχρεωμένοι πλέον να πραγματοποιήσουμε τον «τετραγωνισμό του κύκλου»: να εγκολπωθούμε, έστω και σήμερα, την παράδοση του οικουμενικού ελληνισμού. Μόνο εάν μετασχηματίσουμε το εύρος του ελληνισμού σε βάθος, σε επίπεδο παραγωγικής, πνευματικής και αμυντικής αυτεξουσιότητας, μόνον τότε θα έχουμε απαντήσει, έστω εν μέρει, στην πρόκληση της απώλειας που σηματοδότησε το 1922. Ο πήχης βρίσκεται πολύ ψηλά αλλά, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν υπάρχει άλλη θέση γι’ αυτόν.
Οι Εβραίοι, μετά το Ολοκαύτωμα, θα επιχειρήσουν να διασωθούν συμπυκνώνοντας την ιστορική και πνευματική τους διαδρομή μέσω της δημιουργίας του κράτους του Ισραήλ. Εμείς, που δεν χρειάζεται να πάρουμε τη γη ενός άλλου λαού –των Παλαιστινίων–, θα μπορέσουμε άραγε να το πράξουμε; Στα εκατό χρόνια που πέρασαν, Παλαιο-ελλαδίτες και Μακεδόνες, Πόντιοι και Κρητικοί, Αρβανίτες και Βλάχοι, Μικρασιάτες και Επτανήσιοι, γίναμε ένα, ελλαδικοί. Μένει να γίνουμε, όλοι μαζί –και μαζί μας οι Κύπριοι, οι Βορειοηπειρώτες, οι έξω Έλληνες– και πάλι ελληνικοί. Η ιστορία δεν μας δίνει πλέον πολλά περιθώρια· στις αμέσως επόμενες δεκαετίες, θα κριθεί εάν ο ελληνισμός μπορεί να έχει μια οποιαδήποτε προοπτική ή εάν αντίθετα θα συνεχίσει να ζει μόνο στις δέλτους της.
Και αυτό το τελευταίο μας καλούν να πράξουμε, κάποτε άθελα τους στις ειλικρινέστερες περιπτώσεις, οι οπαδοί της ιστορικής αμνησίας, εφευρίσκοντας έναν «μικρό» ελληνισμό, ένα κράτος χωρίς ιστορικές ρίζες, χωρίς μεγάλες φιλοδοξίες, χωρίς μεγάλες ανατάσεις. Και όμως, ο μόνος τρόπος επιβίωσης του ελληνικού κράτους είναι ο «μεγαλοϊδεατισμός» που τόσο εξορκίζουν, δηλαδή η αναδρομή, η καταφυγή στη μεγάλη μας ιστορική, γλωσσική, πνευματική παράδοση και η μεταβολή της σε εφαλτήριο για το μέλλον.
Μόνον ο «α-χρονικός ιστορικισμός», τον οποίο μέμφονται, η συνείδηση δηλαδή πως η μάχη που άνοιξε στη δεκαετία του 1910, η Μεγάλη Ιδέα, συνεχίζεται, μπορεί να μας επιτρέψει να αντισταθούμε. Γράφει και πάλι ο Γιώργος Σεφέρης στον «Μακρυγιάννη» του:
«Ἀπ᾿ τὰ κόκαλα βγαλμένη» τραγουδοῦσε ὁ Σολωμός… Ἡ ἑλληνικὴ ἐπανάσταση ἦταν βγαλμένη ἀπὸ τὸ μεδούλι τῶν κοκάλων τῶν ζωντανῶν Ἑλλήνων. Καὶ γι᾿ αὐτὸ πέτυχε καὶ γι’ αὐτὸ δὲ σταμάτησε και πραγματοποιεῖται σ’ ὅλο τὸ 19ο αἰώνα, καὶ γι᾿ αὐτὸ δὲν τελείωσε ἀκόμη ἡ πραγματοποίησή της. Ὁ σημερινὸς πόλεμος τῆς πατρίδας μας –δὲν εἶναι ὑπερβολὴ νὰ τὸ ποῦμε– εἶναι μία συνέχεια τῆς ἐπανάστασης τοῦ ’21… Τὰ ἱστορικὰ γεγονότα δὲ σταματοῦν στὰ χρονολογικὰ ὁρόσημα ποὺ βλέπουμε στὶς φυλλάδες τῆς ἱστορίας[1].
[1] Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές Α΄ (1936-1947), Ίκαρος, Αθήνα 41981, σ. 241.
Τη Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2023 στις 19.00 θα πραγματοποιηθεί το όγδοο σεμινάριο του Γ. Καραμπελια με θέμα: Συμπεράσματα – Για να μη συνεχιστεί το 1922.
Ο Γιώργος Καραμπελιάς, με αφετηρία την έκδοση του βιβλίου του, 1909-1922, Επανάσταση και Αντεπανάσταση στην Ελλάδα, εγκαινίασε την Δευτέρα 3 Οκτωβρίου, μια σειρά ιστορικών σεμιναρίων για την περίοδο 1909-1922, που διεξάγονται κάθε δεύτερη Δευτέρα.
Οι διαλέξεις πραγματοποιούνται στον χώρο πολιτισμού & πολιτικής «Ρήγας Βελεστινλής», 6ος όροφος, Ξενοφώντος 4, πλ. Συντάγματος.
1 ΣΧΟΛΙΟ
Μόνο μια παρατήρηση επί ενός θέματος που ξέρω ότι ενοχλεί πολλούς (επειδή ακριβώς η ιστορία το έχει θολώσει), Πήραν οι Εβραίοι τη γη ενός άλλου λαού, του Παλαιστινιακού; Αυτή τη γη δεν την είχαν πρωταρχικώς ως κοιτίδα οι Εβραίοι; Κατόπιν δεν την κατέλαβαν οι Ασσυρο-βαβυλώνιοι; Εφυγαν ξανάρθαν οι Εβραίοι, τους κατέλαβαν οι Ρωμαίοι, κατόπιν οι ελληνιστικές δυναστείες. Εβραίοι παρέμειναν εκεί μέχρι τον 7ο αιώνα που το αραβο-ισλαμικό κύμα τους σάρωσε γη και ελευθερία. Κατόπιν μαμελούκοι και οθωμανοί συνέχισαν την κατοχή. Αραβες δεν είναι οι Παλαιστίνιοι; Υπάρχει εθνότης Παλαιστινιακή; Οι ταυτότητες κατά τη διάρκεια της Βρεττανικής εντολής για όλους τους κατοίκους (εβραίους και άραβες) ανέγραφαν “κάτοικος παλαιστίνης”. Γεωγραφικός ήταν ο όρος “Παλαιστίνη”, όχι εθνοτικός. Μεγάλη ιδέα δεν είχε διαποτίσει επί αιώνες τον ψυχισμό των απανταχού εβραίων για επιστροφή στη γη τους; Χερτζλ, Μπάλφουρ, ολοκαύτωμα, ΟΗΕ 1947, δεν είναι απλά πράγματα. Δεν συμφωνώ με τη διατύπωση “οι εβραίοι πήραν τη γη του λαού των παλαιστινίων”. Στην τρέχουσα γλώσσα δορυ-αιχμείται στην έκφραση “κατεχόμενα”. Κατεχόμενα ποιας περιοχής; Αυτής που κατείχαν οι άραβες;΄οι οθωμανοί; η βρεττανική εντολή; η βίαιη προσάρτηση από την Ιορδανία; αυτή που κατέλαβε το Ισραήλ μετά από νικηφόρο αμυντικό πόλεμο; Θεωρώ ότι αδυνατίζει και τις εθνικές ελληνικές θέσεις σχετικά με τις αλησμόνητες πατρίδες μας. Η χρησικτησία δεν κατοχυρώνει ιδιοκτησία, ιδιαίτερα όταν το οίκημα το έχεις αμελήσει και ερειπώσει. Μαζί με την επείγουσα αφύπνιση του ελληνισμού και την αποτίναξη του εθνομηδενισμού όπου μπροσταρεύει ο Καραμπελιάς, νομίζω ότι δεν υπάρχει λόγος να αναδεύουμε και το καθιερωμένο ως σημείο αναφοράς της πονοψυχιάς μας, επιλεγόμενο “παλαιστινιακό”. Αλλωστε ο Νετανιάχου επιχειρεί το colpo grosso με τις συμφωνίες του Αβραάμ στοχεύοντας να λύσει το πρόβλημα “απέξω” κατά 90% αφήνοντας το 10% να το νοιώσουν ως λύση για όλους τους, οι λίγοι, οι Αραβες-Παλαιστίνιοι.