Της Γιώτας Χουλιάρα
Ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ πραγματοποίησε μια σημαντική επίσκεψη στη Μόσχα στα μέσα Μαρτίου. Ένα από τα κύρια θέματα της ημερήσιας διάταξης ήταν η τουρκοσυριακή συμφιλίωση στην οποία η Ρωσία προσπαθεί να μεσολαβήσει. Οι υπουργοί Άμυνας Τουρκίας και Συρίας είχαν ήδη συναντηθεί στη Μόσχα στις 28 Δεκεμβρίου 2022, σε μια συνάντηση υψηλού επιπέδου μεταξύ των δύο χωρών μετά την κατάρρευση των σχέσεών τους το 2011. Μετά από αυτή την συνάντηση, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξέφρασε την επιθυμία του να συναντηθεί τελικά με τον Άσαντ, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να αφήσουν στην άκρη προσωπικά ζητήματα για το καλό των χωρών τους. Ωστόσο, σε αυτό το πλαίσιο, η δήλωση του Άσαντ ότι δεν θα συναντούσε τον Ερντογάν μέχρι να τελειώσει η τουρκική κατοχή στη Συρία ήταν ένα σαφές μήνυμα ότι η συμφιλίωση δεν θα είναι εύκολη.
Οι προσπάθειες της Άγκυρας να συμφιλιωθεί με τη Δαμασκό εισάγουν μια νέα φάση στη δεκαετή και συνεχώς εξελισσόμενη πολιτική της Τουρκίας απέναντι στη Συρία. Παρ’ όλο που η τουρκική κυβέρνηση έχει απειλήσει το προηγούμενο έτος ότι θα πραγματοποιήσει νέα στρατιωτική χερσαία επίθεση στη βόρεια Συρία, καμία τέτοια επιχείρηση δεν πραγματοποιήθηκε – σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της άρνησης Ρωσίας και ΗΠΑ να δώσουν το πράσινο φως στον Ερντογάν. Ταυτόχρονα, οι πιέσεις Πούτιν για πρόοδο στις διμερείς σχέσεις Τουρκίας-Συρίας και η είσοδος του Ιράν στο παιχνίδι των διαπραγματεύσεων έκαναν την τουρκική κυβέρνηση να δείχνει μεγαλύτερη προθυμία να συνεργαστεί με τον Άσαντ, κάτι που θα έβλαπτε τα κέρδη των Κούρδων της Συρίας.
Ο Ερντογάν ποντάρει πλέον σε μια συζήτηση ομαλοποίησης με περιφερειακούς και άλλους παράγοντες που μπορεί να του φέρουν κέρδη στις προεδρικές εκλογές. Στόχος να ικανοποιήσει τη λαϊκιστική ελπίδα ότι η Τουρκία θα μπορέσει να επαναπατρίσει τα εκατομμύρια των Σύρων προσφύγων που διαμένουν στη χώρα, γεγονός που εμφανίζει τον Ερντογάν ως τον ηγέτη που μπορεί να επιφέρει πραγματική αλλαγή.
Ενώ, τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Άσαντ, έχουν συνηγορήσει κατ’ αρχήν στο άνοιγμα διπλωματικών διαπραγματεύσεων, ειδικά μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου, ο Ερντογάν είναι σαφώς πολύ πιο ενθουσιώδης για την προσέγγιση των δύο πλευρών. Η πλευρά Άσαντ, ωστόσο, παραμένει καχύποπτη για τις προθέσεις της τουρκικής κυβέρνησης. Χωρίς καμία συγκεκριμένη προσφορά από την Άγκυρα, μια συνάντηση Ερντογάν-Άσαντ θα νομιμοποιούσε απλώς τη θέση της Τουρκίας στη διαρκή τουρκική στρατιωτική κατοχή της βόρειας Συρίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Δαμασκός έχει καταστήσει σαφές ότι επιθυμεί τη στρατιωτική υποχώρηση της Τουρκίας ως προϋπόθεση για μια διπλωματική αναβίωση των σχέσεων των δύο χωρών. Αλλά η Άγκυρα είναι απίθανο να αποδεχθεί αυτή την απαίτηση.
Ο Άσαντ κατανοεί επίσης ότι η εκστρατεία δημοσίων σχέσεων του Ερντογάν πριν τις κρίσιμες τουρκικές εκλογές έχει ως στόχο την ενίσχυση του Τούρκου προέδρου. Ως εκ τούτου, η Δαμασκός στοχεύει να πάρει κάτι ουσιαστικό από την κυβέρνηση Ερντογάν ως αντάλλαγμα. Εάν η Τουρκία δεν προσφέρει καμία παραχώρηση τώρα, μπορεί να θεωρηθεί ότι ο Ερντογάν δεν βλέπει σοβαρά τις διαπραγματεύσεις, κάτι που δεν θα δώσει στη Δαμασκό κανένα λόγο να βιαστεί να συμβάλει στην εκλογική νίκη του Ερντογάν.
Ο σκεπτικισμός του καθεστώτος Άσαντ και η απροθυμία της τουρκικής κυβέρνησης να προσφέρει παραχωρήσεις καθιστούν τη Ρωσία το κλειδί για την επίλυση του αδιεξόδου. Έναν τέτοιο ρόλο άλλωστε επιθυμεί και το Κρεμλίνο για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος θέλει να διατηρήσει τη θέση του ως ο κύριος διαιτητής στη συριακή σκηνή. Γι΄αυτό άλλωστε και οι συναντήσεις λαμβάνουν χώρα στη Μόσχα υπό τη ρωσική επίβλεψη.
Για τη Δαμασκό, η σημερινή ισχυρή θέση της Τουρκίας έναντι της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα. Η Άγκυρα δεν έχει κανένα κίνητρο να αποσύρει τα στρατεύματά της από εδάφη που ελέγχει στη Συρία. Να θυμίσουμε εδώ πως το 2020, όταν η Τουρκία σταμάτησε την προέλαση του Συριακού Στρατού σε εδάφη ανταρτών στην Ιντλίμπ, η Ρωσία δεν δίστασε να σκοτώσει Τούρκους στρατιώτες με έναν γρήγορο βομβαρδισμό. Σήμερα, ωστόσο, η Μόσχα αντιμετωπίζει ακραίο οικονομικό άγχος υπό το βάρος των διεθνών κυρώσεων και βρίσκει στην Άγκυρα βασικό εταίρο για την υπέρβαση αυτού του αποκλεισμού. Ως εκ τούτου, η τουρκική κυβέρνηση φαίνεται να έχει το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις με τον Άσαντ, ο οποίος εξαρτάται ιδιαίτερα από τη Ρωσία. Η τρέχουσα επιμονή της Μόσχας για διαπραγματεύσεις Άγκυρας-Δαμασκού, αντί για κλιμάκωση της στρατιωτικής προέλασης της Τουρκίας, αποκαλύπτει ότι η Ρωσία δεν επιθυμεί μια αντιπαράθεση με την Τουρκία για τη Συρία.
Όμως, οι δύο σεισμοί που έπληξαν την Τουρκία και τη Συρία στις 6 Φεβρουαρίου, φαίνεται πως είχαν αρνητικές επιπτώσεις στη συμφιλίωση, διότι αποπροσανατόλισαν τον Ερντογάν και έδωσαν στον Άσαντ την ευκαιρία να βελτιώσει γρήγορα τις σχέσεις του με τον αραβικό κόσμο. Είναι πλέον πιθανό η Συρία να γίνει εκ νέου δεκτή στον Αραβικό Σύνδεσμο στο εγγύς μέλλον. Από την άποψη του Άσαντ, αυτή η θετική προοπτική για να σπάσει τη διεθνή του απομόνωση μειώνει τη σημασία μιας πολιτικής συμφιλίωσης με την Τουρκία.
Λαμβάνοντας υπόψη τις μετασεισμικές ανακατατάξεις, ο Άσαντ είναι πιο κατηγορηματικός στη θέση του ότι δεν θα είναι δυνατές οι προσωπικές συναντήσεις αν δεν τηρηθούν από την Τουρκία συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι η επιρροή της Ρωσίας στη κυβέρνηση Άσαντ δεν είναι απεριόριστη και ότι η Δαμασκός μπορεί περιστασιακά να αντιστέκεται στις απαιτήσεις της Μόσχας. Καθώς, όμως, η Ρωσία έχει πολλαπλά συμφέροντα από μια τουρκοσυριακή συμφιλίωση, γεγονός που θα αναβαθμίσει και τη θέση του Πούτιν στη Μέση Ανατολή, η ρωσική μεσολάβηση θα καταστεί ιδιαίτερα πιεστική και προς τις δυο πλευρές, έχοντας και ως επιχείρημα ότι στη συμφιλίωση αντιτίθεται η Ουάσιγκτον. Άραγε όμως η Τουρκία θέλει να εκνευρίσει κι άλλο τις ΗΠΑ; Θα φανεί!
* Διεύθυνση Σύνταξης Geopolitics & Daily News
Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.
Γνωρίστε τα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων
Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook
Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube
