του Δημήτρη Μπούσμπουρα
Στις 25 Μαΐου, σοβαρά επεισόδια συνέβησαν στο χωριό Καλαμιά Κοζάνης. Οι κάτοικοι που αντιδρούσαν στην κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου, έκτασης σχεδόν ενός τετρ. χλμ. σε απόσταση 100 μέτρων από τα όρια του οικισμού, προσπάθησαν να σταματήσουν μηχανήματα κατασκευής, ήρθαν στα χέρια με την αστυνομία, κάποιοι συνελήφθησαν κι ένας κατέληξε στο νοσοκομείο.
Οι κάτοικοι αντέδρασαν έχοντας πολύ κοντά τους μια παρόμοια εκτεταμένη πρόσφατη εγκατάσταση. Οδηγώντας στην Εγνατία πριν από τον κόμβο της Κοζάνης, κάνουν εντύπωση οι καλυμμένες με φωτοβολταϊκά πλαγιές σε μήκος 3 χλμ. και σε πλάτος 1 χλμ. Το έδαφος από κάτω έχει ξυστεί και από μακριά φαίνεται σαν να έχει καλυφθεί με αλουμινόχαρτο. Η Καλαμιά είναι 5 χλμ μετά.
Οι εκτάσεις κοντά στην Καλαμιά και τα ήδη εγκαταστημένα φωτοβολταϊκά πριν από αυτήν δεν είναι τόπος Natura, ούτε – εξ όσων γνωρίζω – αρχαιολογικός τόπος. Ενώ, όσον αφορά το τοπίο, δεσπόζει η παρουσία της Εγνατίας οδού. Είναι όμως ο τόπος που ζουν άνθρωποι και ο χώρος στον οποίο βόσκουν ορισμένα ζώα κτηνοτροφίας. Μετά την εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού η ζωή εκεί θα είναι πολύ διαφορετική. Η κτηνοτροφία αποκλείεται όπως και η βόλτα πέρα από τα 100 μέτρα από το χωριό. Η θέα από το παράθυρο των σπιτιών θα είναι εντελώς τεχνητή. Είναι συνεπώς απολύτως λογική η οργισμένη αντίδραση των κατοίκων. Αυτό που δεν είναι λογικό είναι να κάνουν τον ανήξερο όσοι είχαν τη δυνατότητα να κρίνουν την δυνατότητα δημιουργίας αυτού του έργου.
Μέσα στην προεκλογική περίοδο συνειδητοποιήσαμε ότι πολλά έργα προχωρούν. Αυτό για τον πολύ κόσμο. Οι πιο σχετικοί με το τι γίνεται σ’ έναν τόπο, όπως τα Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια, γνωρίζουν. Για να υλοποιηθούν αυτά τα έργα έχουν εκπονηθεί μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, οι οποίες έχουν περάσει από διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης. Συνήθως όμως, αν δεν υπάρχει κάποια έντονη αντίδραση από ισχυρούς παράγοντες, κανένας δεν βλέπει τις μελέτες, εκτός από ένα ή δύο υπαλλήλους – συνήθως μηχανικούς – που κάνουν τις εισηγήσεις στα συμβούλια.
Αυτό συμβαίνει γιατί η ελληνική κοινωνία συζητάει για τις επενδύσεις «ιδεολογικά» αλλά ποτέ με μετρήσιμα στοιχεία, επιστημονικά δεδομένα και κυρίως ένα όραμα για το μοντέλο παραγωγής και την επίδρασή του στον τρόπο ζωής και την καθημερινότητα των ανθρώπων. Υπάρχει, προεγκατεστημένη στον νου όλων, η τάση της απόρριψης ή της απόλυτης αποδοχής των ΑΠΕ. Έτσι, οι περισσότεροι θα πουν ναι ή όχι, ανεξάρτητα αν κάτι βρίσκεται εντός τόπου Natura, αρχαιολογικού χώρου, μεγάλης αξίας τοπίου ή επηρεάζει κάποια παραγωγική δραστηριότητα. Πάνω σε αυτό έρχεται και η πρόταση στο τέλος της μελέτης και πανομοιότυπα στην απόφαση έγκρισης που γράφει ότι όλα θα γίνουν «με σεβασμό στο φυσικό και το ανθρώπινο περιβάλλον». Μια τυπική έκφραση που δεν δεσμεύει κανέναν και σε τίποτα, αφού δεν ποσοτικοποιείται.
Οι εκτεταμένες φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις αναπτύσσονται ραγδαία σε όλη τη χώρα, σε λιβαδικές εκτάσεις, στους πρόποδες λόφων, αλλά και σε γη που χρησιμοποιείται εντατικά για την καλλιέργεια. Οι κατατεθειμένες προτάσεις περιλαμβάνουν εκτεταμένα φωτοβολταϊκά συστήματα και σε τόπους Natura. Η έκφραση «κατατεθειμένες προτάσεις» υποδηλώνει την έλλειψη οποιουδήποτε σχεδιασμού. Διότι κάθε πρόταση μπορεί να υποβληθεί, αφού δεν προσδιορίστηκαν από το κράτος ζώνες για την εγκατάσταση των ΑΠΕ ούτε κάποιοι κανόνες, εκτός από τα απολύτως προφανή. Το χωροταξικό σχέδιο για τις ΑΠΕ εκπονείται εδώ και 4 χρόνια και δεν λέει να τελειώσει.
Η Ελλάδα έχει βρεθεί πολύ πίσω στην παραγωγή ενέργειας στον δομημένο χώρο, καθώς κάποια βήματα μόλις έχουν αρχίσει να γίνονται (επιδοτήσεις φωτοβολταϊκών στις ταράτσες), και φαίνεται να ευνοούνται οι τεράστιες εγκαταστάσεις στην ύπαιθρο. Κι επειδή ο κόσμος της υπαίθρου και ιδιαίτερα οι κτηνοτρόφοι είναι οι πιο απαξιωμένοι και ταυτόχρονα έχουν μικρή πολιτική δύναμη, οι επενδυτές είναι βέβαιοι ότι οι αντιδράσεις θα είναι πολύ μικρές. Μια έκταση 3 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην ύπαιθρο έχει μικρότερη πολιτική αξία από ένα δένδρο στην οδό Τσιμισκή της Θεσσαλονίκης.
Εν τω μεταξύ, σε άλλες χώρες τα πράγματα προχωράνε διαφορετικά. Εμφανίζεται π.χ. μια τάση συνύπαρξης φωτοβολταϊκών και καλλιεργειών ή κτηνοτροφίας, όπου ο αγρότης ή ο κτηνοτρόφος εκμεταλλεύεται την σκίαση που παρέχει το φωτοβολταϊκό[1]. Να μια προσπάθεια που μπορεί ν’ αποδώσει μεγάλο όφελος στον αγροτικό κόσμο, αν βέβαια η χωροθέτηση και η πριμοδότηση τέτοιων εγκαταστάσεων γίνει σωστά. Εκτός περιοχών Natura και μακριά από τα όρια των οικισμών.
Ας το ξανασκεφτούμε. Το πολιτικό οπαδικό καφενείο κάνει κακό και καθηλώνει στο θέαμα. Μερικές πολύ σημαντικές αποφάσεις για την ζωή μας παίρνονται στα Περιφερειακά και τα Δημοτικά Συμβούλια και στην Διαδικασία Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, όπου μπορούν να παρέμβουν όλοι οι πολίτες.
Δημήτρης Γ. Μπούσμπουρας
[1] το αστείο είναι ότι μια τέτοια εγκατάσταση, πριν από 10 χρόνια, από έναν μικρό συνεταιρισμός στο Βελβεντό Κοζάνης, με βιολογική εκτροφή κοτόπουλων εντός φωτοβολταϊκής εγκατάστασης δεν έλαβε ποτέ την πιστοποίηση και σήμερα πλέον δεν υπάρχει. Η αυτονόητη ιδέα των της χρήσης του χώρου πολλαπλά από τους αγρότες δεν μπορούσε να ενταχθεί σε κανένα πρωτόκολλο της γραφειοκρατίας.
1 ΣΧΟΛΙΟ
Συγχαρητηρια για την δημοσιευση.