Ο παράγοντας της κλιματικής απορρύθμισης προστίθεται σε ένα περιβάλλον οξυμένων γεωπολιτικών ανταγωνισμών, πανδημιών, και ενεργειακής κρίσης
του Γιώργου Ρακκά
Με τους παρατεταμένους καύσωνες των προηγούμενων εβδομάδων, και τις αναπόφευκτες συνέπειές τους ως προς τις εκτεταμένες πυρκαγιές, ο παράγοντας της κλιματικής απορρύθμισης επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο. Και θα επανέρχεται ολοένα και εντονότερα μιας και οι επιστήμονες παρατηρούν ανησυχητικές ενδείξεις –κύρια σε ό,τι αφορά στη θερμική συμπεριφορά των ωκεανών, και τον τρόπο που επηρεάζουν αυτά τα τεράστια ρεύματα που τους διαπερνούν και τα οποία παίζουν πολύ σημαντικό, εξισορροπητικό ρόλο στο κλίμα.
Υπό αυτή την εξέλιξη η «λογική του κεφαλαίου» καθίσταται ακόμα περισσότερο ανεπαρκής, καθώς ο παράγοντας της κλιματικής απορρύθμισης προστίθεται σε ένα περιβάλλον οξυμένων γεωπολιτικών ανταγωνισμών, πανδημιών, και ενεργειακής κρίσης. Η ανεπάρκειά έγκειται στην αποτυχία της να προσφέρει το μέγιστο της συγκυρίας ζητούμενο, που είναι η ασφάλεια σε μια εκδοχή και με ένα περιεχόμενο εντελώς τροποποιημένο απ′ ό,τι παλιά (π.χ ενεργειακή, διατροφική, περιβαλλοντική ασφάλεια, προστασία από τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες).
Κι ως εκ τούτου καθίσταται αναχρονιστική, καθώς την ξεπερνά η σημασία των πολιτικών της φροντίδας και της προστασίας. Δημόσιες πολιτικές, κοινωνικές επενδύσεις, επενδύσεις σε υποδομές, και υπηρεσίες που λίγες δεκαετίες πριν θεωρούνταν εντελώς αντιπαραγωγικές και υπεύθυνες για την εκτόξευση των κρατικών δαπανών, σήμερα καθίστανται εκ νέου θεμελιώδεις.
Μια εξέλιξη που ανανεώνει τη σημασία των κρατικών παραγόντων, ταυτόχρονα όμως θέτει πιο έντονα επί τάπητος το αίτημα της αποτελεσματικότητάς τους –και κατά συνέπεια, αποβάλουν την πιθανότητα παλινόρθωσης κρατικιστικών μοντέλων και αντιλήψεων.
Το στοίχημα πλέον είναι, το πως η πολύ ορατή χείρα της διακυβέρνησης θα καταφέρει να καθοδηγήσει την ελεύθερη οικονομία, και όχι το αν η τελευταία θα πρέπει να υποκατασταθεί από διευθυνόμενες μορφές της (οι οποίες μεταξύ άλλων ενθαρρύνουν και την ανάπτυξη ολοκληρωτικών καθεστώτων).
Ο όρος-κλειδί αφορά στην ”ανθεκτικότητα” του μοντέλου διακυβέρνησης, κοινωνικής οργάνωσης, και οικονομίας. Και αφορά στο βαθμό θετικής απόκρισης της εκάστοτε χώρας στις αιφνίδιες μεταβολές του συστήματος (γεωπολιτικές, περιβαλλοντικές, υγειονομικές ακόμα), δηλαδή στο κατά πόσο κράτος, κοινωνία των πολιτών, και οικονομικοί παράγοντες βρίσκονται σε ετοιμότητα ώστε να ανταποκριθούν στην νέα συνθήκη της κρίσης ως κανονικότητα. Δεν είναι μόνον οι κομματικές ατζέντες, ή οι προτεραιότητες του δημοσίου διαλόγου που καλούνται να ανατραπούν∙ είναι συνάμα κοινωνικές νοοτροπίες, η εγκατάλειψη μιας αυστηρά ατομικιστικής σχέσης των πολιτών με το κράτος και η επανενεργοποίηση συλλογικών μηχανισμών. Και φυσικά, το τέλος της αμεριμνησίας, του “anything goes”, και της μεταμοντέρνας, ναρκισσιστικής περιαυτολογίας .
Οι πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, είναι μια «εποχή της μετάβασης» που καλεί σε γενναίες ιδεολογικές και πολιτικές αναπροσαρμογές.
