Του Κωνστατίνου Β. Μπαλαμπάνωφ * από το Άρδην τ. 125
Σήμερα είμαι περήφανος που είχα την τιμή να εργαστώ ως πρύτανης του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης για 28 χρόνια – από το 1992 έως το 2020. Ξεκινήσαμε σχεδόν από το μηδέν χωρίς απαραίτητη υποδομή. Όταν ξεκίνησα να εργάζομαι ως διευθυντής του Κολεγίου Ανθρωπιστικών Σπουδών, είχαμε 102 σπουδαστές, 5 ειδικότητες και 12 εκπαιδευτικούς. Έπρεπε να δουλεύουμε επτά ημέρες την εβδομάδα και τις αργίες, ανά 14-15 ώρες την ημέρα. Χάρη στη σκληρή δουλειά, την ενέργεια, το ταλέντο και τον επαγγελματισμό των μελών του διδακτικού προσωπικού, την πρωτοβουλία των φοιτητών, καθώς και την ισχυρή υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα εξουσίας, στην Ουκρανία, την Ελλάδα και την Κύπρο, το πανεπιστήμιό μας πέρασε από όλα τα στάδια ανάπτυξης μέσα σε ένα σύντομο διάστημα και έγινε Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης, το μόνο πανεπιστήμιο κλασικού τύπου στην περιφέρεια Ντονιέτσκ, όπου διέμεναν περισσότεροι από 5 εκατομμύρια άνθρωποι.
Το πανεπιστήμιο είχε γίνει ένα σημαντικό εκπαιδευτικό κέντρο της Ανατολικής Ουκρανίας και βασικό κέντρο για την πνευματική αναγέννηση των Ελλήνων της Ουκρανίας. Το πανεπιστήμιο διέθετε σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή, περιζήτητα προγράμματα σπουδών σε πολλές ειδικότητες και ισχυρούς διεθνείς δεσμούς. Το 2021, το πανεπιστήμιο είχε 6 σχολές, περισσότερα από 90 προγράμματα σπουδών, 4500 φοιτητές και περισσότερους από τετρακόσιους φοιτητές από το εξωτερικό. Στο πανεπιστήμιο εργάστηκαν 230 διδάκτορες και υποψήφιοι διδάκτορες επιστημών. Το πανεπιστήμιό μας ήταν ένα από τα κορυφαία κέντρα συνεργασίας μεταξύ της Ουκρανίας και ξένων χωρών στον εκπαιδευτικό, επιστημονικό και πολιτιστικό τομέα.
Το ΚΠΜ είναι το μοναδικό πανεπιστήμιο στην περιφέρεια Ντονιέτσκ που το επισκέφθηκαν τρεις πρόεδροι ξένων κρατών: Πρόεδροι της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος (1997) και Κάρολος Παπούλιας (2008), και Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δημήτρης Χριστόφιας (2011). Όλοι τους είναι επίτιμοι διδάκτορες του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης. Το 2019, είχαμε την τιμή να υποδεχτούμε τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι, ο οποίος σχολίασε πολύ θετικά τις δραστηριότητες του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης. Οι πρέσβεις των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, καθώς και οι πρέσβεις σχεδόν όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επισκέφθηκαν το πανεπιστήμιό μας.
Διαβάστε και το πρώτο μέρος:
Στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης λειτουργούσε, μοναδική στην Ουκρανία και την Ευρώπη (εκτός από πανεπιστήμια της Ελλάδας και της Κύπρου), σχολή Ελληνικής Φιλολογίας. Η εκπαίδευση των φοιτητών πραγματοποιείται από το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας. Συνολικά, μέσα στο χρονικό διάστημα που πέρασε, από τη σχολή έχουν αποφοιτήσει περισσότεροι από 1.400 ειδικοί στην ελληνική γλώσσα και μετάφραση, οι οποίοι εργάζονται σε πολλά σχολεία και πανεπιστήμια της Ουκρανίας, στην Ελλάδα, στην Κύπρο και σε άλλες χώρες.
Για πολλά χρόνια, το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης ήταν το κεντρικό πανεπιστήμιο για τη διεξαγωγή της Πανουκρανικής Ολυμπιάδας Φοιτητών για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα. Το 2016, από κοινού με την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας, για πρώτη φορά, το Πανεπιστήμιο φιλοξένησε την Α΄ Φάση της Διεθνούς Ολυμπιάδας Νεοελληνικής Γλώσσας.
Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει παράσχει μεγάλη βοήθεια στη συγκρότηση και ανάπτυξη του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης και αυτή τη στιγμή συνεχίζει να βοηθά ενεργά.
Στις 12 Ιουλίου 2022, μαζί με τον διευθυντή του Ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης, τον καθηγητή Χαράλαμπο Μπακιρτζή, έγινα δεκτός από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκο Αναστασιάδη. Πραγματοποιήθηκε μια ειλικρινής, ενδιαφέρουσα και ουσιαστική συζήτηση. Ο Πρόεδρος τόνισε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία υπερασπίζεται την προτεραιότητα του διεθνούς δικαίου, την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Είχα την τιμή να ευχαριστήσω ειλικρινά τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας για την αλληλεγγύη προς την Ουκρανία, για τη μεγάλη βοήθεια που παρέχει η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στους Ουκρανούς πρόσφυγες.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας επίσης παρέχει μεγάλη υποστήριξη στο πανεπιστήμιο. Με πρωτοβουλία του υπουργού Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, Επίτιμου Καθηγητή του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης, κ. Γεωργίου Ιακώβου, το 2006, εγκαινιάστηκε το Επίτιμο Γενικό Προξενείο της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Μαριούπολη, με έδρα το πανεπιστήμιο, το οποίο εργάζεται ενεργά για την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών της Κύπρου και της Ουκρανίας.
Τον Ιούνιο του 2022 είχαμε μια θερμή, μακρά συνομιλία με τον υπουργό Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Ιωάννη Κασουλίδη. Ευχαρίστησα ειλικρινά τον υπουργό για τη βοήθεια και την υποστήριξη των Ουκρανών προσφύγων και του Επίτιμου Γενικού Προξενείου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Μαριούπολη.
Για περισσότερα από 20 χρόνια, το υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κυπριακής Δημοκρατίας παρέχει σημαντική βοήθεια στο πανεπιστήμιο. Το 2001 πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη στο πανεπιστήμιο του τότε υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου, κ. Ουράνιου Ιωαννίδη, ο οποίος αναγορεύθηκε σε επίτιμο καθηγητή του πανεπιστημίου μας.
Επί σειρά ετών, το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης δέχεται υποστήριξη από το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Τα πανεπιστήμιά μας έχουν την ίδια ηλικία, είναι νέα εκπαιδευτικά ιδρύματα με πολλές προοπτικές. Ως εκ τούτου, τα μέλη του διδακτικού προσωπικού και οι φοιτητές / φοιτήτριές μας έχουν πολλές ενδιαφέρουσες ιδέες και σχέδια. Πραγματοποιήσαμε από κοινού επιστημονικά συνέδρια, προγράμματα ανταλλαγών εκπαιδευτικών και φοιτητών. Το 2006, 9 φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας και αρχαιολογίας, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ευφροσύνη Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου, επισκέφθηκαν το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης και μελέτησαν ιστορία, γλώσσα και πολιτισμό στα ελληνικά χωριά της περιοχής. Επίσης, πήραν μέρος στα εγκαίνια του Επίτιμου Προξενείου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Μαριούπολη.
Το 2005 πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη στο πανεπιστήμιό μας του τότε πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, καθηγητή Σταύρου Ζένιου.
Και σήμερα θέλω να εκφράσω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη στον πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, καθηγητή Τάσο Χριστοφίδη, για τη στήριξη, από κοινού με το Ίδρυμα Αναστάσις Γ. Λεβέντης, των καθηγητών μας και εμένα προσωπικά, παρέχοντάς μας την ευκαιρία να συμμετέχουμε στη ζωή του πανεπιστημίου, να παραδίδουμε διαλέξεις και να έχουμε την χαρά της επικοινωνίας με τους καθηγητές και τους φοιτητές/τις φοιτήτριές σας. Ένα μεγάλο ευχαριστώ εκφράζω στο Πανεπιστήμιο Κύπρου για την παροχή 7 υποτροφιών για προπτυχιακές σπουδές και 5 υποτροφιών για μεταπτυχιακές σπουδές σε Ουκρανούς που ήδη άρχισαν σπουδάζουν στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Από τα βάθη της καρδιάς μου θέλω να εκφράσω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη στον Πρόεδρο του Ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης, Επίτιμο Καθηγητή του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης κ. Αναστάσιο Παύλο Λεβέντη, καθώς και στον πρώην Διευθυντή του Ιδρύματος, τον αείμνηστο Βάσο Καραγιώργη, Επίτιμο Καθηγητή του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης, και στον πρώην Διευθυντή του Ιδρύματος, κ. Χαράλαμπο Μπακιρτζή, Επίτιμο Διδάκτορα του πανεπιστημίου. Υπήρξαν μεγάλοι και έμπιστοι φίλοι μας για πολλά χρόνια παρέχοντάς μας σημαντική βοήθεια στην ανάπτυξη της υλικοτεχνικής υποδομής του πανεπιστημίου, τη δημιουργία της βιβλιοθήκης «Κωνσταντίνος Λεβέντης», τη διεξαγωγή διεθνών επιστημονικών συνεδρίων, τη διοργάνωση πρακτικής εξάσκησης για τα μέλη του διδακτικού προσωπικού και τους φοιτητές / τις φοιτήτριες στην Κύπρο, τη διεξαγωγή, από κοινού με την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, πανουκρανικών μαθητικών και φοιτητικών Ολυμπιάδων για την ελληνική γλώσσα.
* * *
Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η Ρωσία εισέβαλε επιτιθέμενη κατά της Ουκρανίας. Παρά τον θαρραλέο αγώνα των ηρωικών υπερασπιστών της Μαριούπολης, ως αποτέλεσμα της πολλαπλής υπεροχής σε ανθρώπινο δυναμικό και στρατιωτικό εξοπλισμό, των βάρβαρων βομβαρδισμών της πόλης με πληθυσμό μισό εκατομμύριο ανθρώπους, που ήταν το φυλάκιο της ελεύθερης Ουκρανίας στα νοτιοανατολικά της χώρας, οι εισβολείς κατάφεραν να καταλάβουν την πόλη. Η Μαριούπολη καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς. Και τα έξι κτήρια του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης και το γραφείο του Επίτιμου Γενικού Προξενείου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Μαριούπολη, όλα καταστράφηκαν.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η ηγεσία του πανεπιστημίου, με επικεφαλής τον πρύτανη, καθηγητή Μικολάι Τροφίμενκο, με την υποστήριξη του Υπουργείου Παιδείας και Επιστημών της Ουκρανίας, μεταφέρθηκαν στο Κίεβο ως εκτοπισμένο πανεπιστήμιο. Ο πρύτανης του πανεπιστημίου, ομάδα καθηγητών και το προσωπικό εργάζονται ενεργά, επαγγελματικά και με επιτυχία για την αναβίωση και την ανάπτυξη του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης.
Στις 9 Μαΐου 2022, πραγματοποιήθηκε συνάντηση της ηγεσίας και των φοιτητών του δικού μας πανεπιστημίου και άλλων πανεπιστημίων της Ουκρανίας με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι, στην οποία συζητήθηκαν οι προοπτικές ανάπτυξης των ΑΕΙ της χώρας σε συνθήκες πολέμου.
Στις 3 Νοεμβρίου 2022, κατά τη συνάντηση του πρύτανη του πανεπιστημίου Μικολάι Τροφίμενκο και της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, συζητήθηκε το θέμα της επανέναρξης της λειτουργίας του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης στο Κίεβο και η περαιτέρω ανάπτυξή του.
Ένα μεγάλο έργο για την πνευματική αναγέννηση των Ελλήνων της Ουκρανίας, την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων τους επιτέλεσε η Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, με επικεφαλής τη μόνιμη και δραστήρια πρόεδρό της, Αλεξάντρα Προτσένκο-Πιτσαντζή. Σε καιρό ειρήνης, η Ομοσπονδία περιελάμβανε περισσότερους από 100 ελληνικούς συλλόγους που δραστηριοποιούνταν σε 22 περιφέρειες της Ουκρανίας. Το φεστιβάλ «Μέγα Γιουρτή», προς τιμήν του Ντονάτ Πατρίτσα, το Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού που έφερνε το όνομα της Ταμάρας Κατσή και άλλα ήταν ιδιαίτερα αγαπητά ανάμεσα στους Έλληνες και τους Ουκρανούς.
Λόγω της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η Ομοσπονδία έχει επανεγγραφεί ως «Ένωση Ελλήνων της Ουκρανίας» και έχει προσωρινά την έδρα της και δραστηριοποιείται στην Ελλάδα. Πραγματοποιούν σημαντική δουλειά για τη συγκέντρωση ανθρωπιστικής βοήθειας για τους πρόσφυγες, την κοινωνική τους προστασία, την οργάνωση αναψυχής για τα παιδιά κ.λπ.
Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι!
Οι Έλληνες είναι ένας σπουδαίος λαός, με μεγάλη ιστορία, κουλτούρα και πολιτισμό και μεγάλη δύναμη, που έχει υποφέρει πολλά. Και παρ’ όλα αυτά, οι Έλληνες διατήρησαν το φιλελεύθερο πνεύμα, την εθνική συνείδηση, την αισιοδοξία, την αρχοντιά και τον σεβασμό στα δικαιώματα άλλων λαών. Στην Ουκρανία και στην Κύπρο, οι λέξεις όπως ελευθερία και δημοκρατία, πατρίδα και μητέρα, σοφία και τιμή, πίστη και ελπίδα, αγάπη και φιλία έχουν την ίδια σημασία και περιεχόμενο!
Τρέφω βαθύτατο σεβασμό και αγάπη προς τον εργατικό, ταλαντούχο, θαρραλέο, καλόκαρδο λαό της Κύπρου, για την ηρωική και τραγική ιστορία, τον πολιτισμό, τη γλώσσα, τη θρησκεία και τις παραδόσεις του. Και είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος για την ευκαιρία που μού δόθηκε σήμερα.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την προσοχή σας!
*Το παρόν κείμενο αποτελεί διάλεξη που δόθηκε την Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2023 στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Ο Κωνσταντίνος Β. Μπαλαμπάνωφ είναι τέως Πρύτανης του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης, αντεπιστέλλον μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Παιδαγωγικών Επιστημών της Ουκρανίας, διδάκτορας πολιτικών επιστημών, καθηγητής στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης και Επίτιμος Γενικός Πρόξενος της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Μαριούπολη.
