Ο Αλφρέντο Καμπρέρα είναι το τελευταίο θύμα μιας σειράς δολοφονιών υποψηφίων στο Μεξικό
Του Quentin Duval
Τα θύματα προέρχονται από όλα τα κόμματα και εκπροσωπούν όλες τις απόψεις, αλλά αυτό που έχουν κοινό είναι ότι απειλούν τις δραστηριότητες των ισχυρών καρτέλ.
Η Lucero Esmeralda μόλις είχε ολοκληρώσει μια μακρά ημέρα προεκλογικής εκστρατείας, συναντώντας ανθρώπους στις διάφορες γειτονιές της La Concordia (Chiapas, νότια), όταν την γάζωσαν σφαίρες σε ένα βενζινάδικο. Η 28χρονη υποψήφια ενός τοπικού κόμματος σκοτώθηκε μαζί με άλλα έξι άτομα που τη συνόδευαν, μεταξύ των οποίων και ένας 15χρονος έφηβος. Δύο άλλα άτομα, μεταξύ των οποίων η 17χρονη αδελφή της Lucero Esmeralda, τραυματίστηκαν σοβαρά.
Λίγες ώρες νωρίτερα, το πτώμα ενός τοπικού υποψήφιου και της συζύγου του βρέθηκαν μέσα σε μια πλαστική σακούλα στο πίσω μέρος ενός ανοικτού φορτηγού σε μια λεωφόρο στο Ακαπούλκο στο νότιο Γκερέρο. Λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές της 2ας Ιουνίου, 31 υποψήφιοι έχουν δολοφονηθεί στο Μεξικό. Τα θύματα προέρχονται από όλα τα κόμματα και εκπροσωπούν όλες τις απόψεις, αλλά αυτό που έχουν κοινό είναι ότι απειλούν τις δραστηριότητες των ισχυρών καρτέλ.
Στη Zitlala, ένα απομακρυσμένο χωριό στα βουνά του Guerrero, η Diana Itzel Hernandez επιχειρεί με μια χούφτα συντρόφους να μοιράσει το πρόγραμμα της Claudia Sheinbaum, της υποψήφιας των κομμάτων Morena, PT και PVEM για την ανάληψη της προεδρίας. Στις πιο απομονωμένες περιοχές του Γκερέρο, μιας φτωχής πολιτείας στο νότο της χώρας, η εκστρατεία δύσκολα ακούγεται. Κάτω από τον καυτό ήλιο, η ομάδα ξεκίνησε να προβάλλει την διάδοχο του Andrés Manuel Lopez Obrador. Τα κοινωνικά προγράμματα προτάσσονται σε αυτά τα εγκαταλελειμμένα χωριά, όπου η μόνη πηγή εισοδήματος είναι η γεωργία. Οι περισσότεροι κάτοικοι μιλούν την αυθεντική γλώσσα Nahuatl και ψελλίζουν μερικές λέξεις ισπανικά.
Εδώ, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το Μεξικό πρόκειται να ζήσει τις πιο φιλόδοξες εκλογές στην ιστορία του. Εκτός από την πιθανή εκλογή της πρώτης προέδρου της χώρας, οι Μεξικανοί θα εκλέξουν 9 κυβερνήτες πολιτειών, ομοσπονδιακούς βουλευτές, γερουσιαστές, τοπικούς βουλευτές και 1808 νέους δημάρχους. Ενώ η ασφάλεια αποτελεί μείζον ζήτημα στην περιοχή, κανείς δεν τολμά να ασχοληθεί με το θέμα. «Δεν μπορείς να μιλήσεις για αυτά τα θέματα, γιατί αν το κάνεις, ρίχνεσαι στο στόμα του λύκου», λέει η ακτιβίστρια της Μορένα.
Το οργανωμένο έγκλημα θέλει να επιβάλει την τοπική του πολιτική
Στην κοντινή πόλη Chilapa, ο Tomas Patron, ο οποίος φιλοδοξούσε να ηγηθεί της δημοτικής εκστρατείας του προεδρικού κόμματος, δολοφονήθηκε στις 12 Μαρτίου. Ο φίλος του, ο τοπικός σύμβουλος Antonio Crespo Bolaños, είχε την ίδια τύχη λίγες ημέρες αργότερα, στις 20 Μαρτίου. Σε αυτή την περιοχή του Guerrero, η προεκλογική προπαγάνδα διεξάγεται με μυστικότητα, καθώς οι υποψήφιοι δεν θέλουν να πληρώσουν με τη ζωή τους το υπερβολικό ρίσκο. «Κάνουμε προεκλογική εκστρατεία μόνο στις αστικές περιοχές, στις αγορές ή στα κοινωνικά δίκτυα», εξηγεί ο Jacinto Gonzalez, επικεφαλής του κυβερνώντος κόμματος της πολιτείας. «Δεν μας αφήνουν να κάνουμε προεκλογική εκστρατεία σε φτωχές, απομακρυσμένες κοινότητες. Παλαιότερα, το οργανωμένο έγκλημα δεν εμπλεκόταν στην πολιτική, αλλά τώρα θέλουν να επιβάλουν την τοπική πολιτική τους, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους”, συνεχίζει ο πολιτικός.
Οι εγκληματίες σε αυτές τις αγροτικές περιοχές έχουν στραφεί από την παραγωγή μαριχουάνας και οπίου σε εκτεταμένους εκβιασμούς. Οι οδηγοί των δημόσιων συγκοινωνιών εκβιάζονται, όπως και κάθε παραγωγός βασικών αγαθών, από κοτόπουλα μέχρι τορτίγιες. Αυτό το σύστημα τους εγγυάται τον απόλυτο έλεγχο του πληθυσμού. «Προσπαθούν να τρομοκρατήσουν την κοινωνία για να εμποδίσουν τους ανθρώπους να ψηφίσουν ή θέλουν να ελέγξουν την ψηφοφορία ώστε το αποτέλεσμα να μην θέσει υπό αμφισβήτηση τις δραστηριότητές τους», λέει η Diana Itzel Hernandez. Ο κάτοικος της περιοχής, που τη συνάντησε να μοιράζει πολιτικά φυλλάδια, εκμυστηρεύεται ότι «η τοπική αστυνομία παίρνει τους πάντες την ημέρα των εκλογών και τους αναγκάζει να ψηφίσουν κάποιον συγκεκριμένο».
Το 95% των υποθέσεων παραμένει ανεξιχνίαστο
Σπέρνοντας τον τρόμο, το οργανωμένο έγκλημα επιβάλλει τον νόμο του σε αυτές τις τοπικές εκλογές. «Υπάρχει μια σχέση μεταξύ του αριθμού των ατόμων που δέχονται επιθέσεις και της συμμετοχής των ψηφοφόρων. Όσο περισσότερες είναι οι επιθέσεις, τόσο χαμηλότερη είναι η συμμετοχή”, παρατηρεί ο Itzel Soto, μέλος της Data Civica, μιας οργάνωσης που καταγράφει όλες τις επιθέσεις κατά του πολιτικού προσωπικού. Οι υποψήφιοι για τοπικά αξιώματα είναι πιο ευάλωτοι από τους κυβερνήτες, τους ομοσπονδιακούς βουλευτές ή τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Θεωρητικά, κάθε πολιτεία πρέπει να τους παρέχει αστυνομική συνοδεία. Αυτό όμως δεν εμπόδισε την Giselda Gaytan (Morena) να δολοφονηθεί δύο ημέρες μετά την επίσημη έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας στη Celaya, μια από τις πιο βίαιες πόλεις της χώρας.
Γεωγραφικά, η βία κατά των πολιτικών δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένη σε όλη τη χώρα. «Υπάρχουν ορισμένες κόκκινες ζώνες, κυρίως οι πολιτείες Γκερέρο, Γκουαναχουάτο και Βερακρούζ», εξηγεί ο Itzel Soto. Ως αποτέλεσμα, 28 πολιτικές προσωπικότητες έχουν δολοφονηθεί στο Γκερέρο από τον Σεπτέμβριο του 2023.
Νταϊάνα Ερνάντες, υποψήφια τοπική βουλευτής το 2021
Ως υποψήφια τοπική βουλευτής το 2021, η Diana Hernandez έχει βρεθεί σε θανάσιμο κίνδυνο τρεις φορές. «Στη μέση μιας εκστρατείας σε αυτά τα χωριά, ένας συνάδελφος μου τηλεφώνησε για να μου πει: “Βιάσου, σε προλαβαίνουν”», λέει αυτή η μητέρα δύο παιδιών. Ωστόσο, τίποτα δεν φαίνεται να εμποδίζει την Νταϊάνα να συνεχίσει τον ακτιβισμό της- η πολιτική κυλάει στις φλέβες της. Ο πατέρας της, Ranferi Hernandez, ήταν γνωστός σοσιαλιστής ακτιβιστής. Πρώην τοπικός βουλευτής, ο 64χρονος σφαγιάστηκε το 2017, ενώ διεξήγαγε εκστρατεία για ομοσπονδιακός βουλευτής στην εκλογική περιφέρεια Chilapa. «Όλα ήταν σχεδιασμένα: τους απήγαγαν, τους βασάνισαν, τους σκότωσαν και τους έκαψαν: τη μητέρα μου, τον πατέρα μου, τη γιαγιά μου και το βαφτιστήρι τους», λέει η 40χρονη, κοιτάζοντας κάποιες φωτογραφίες στο σπίτι της οικογένειας.
Μετά από αυτή την τραγωδία, πήρε τη σκυτάλη από τον πατέρα της για να υπερασπιστεί την κοινωνική δικαιοσύνη στις κοινότητες των ιθαγενών. «Σε όλες τις περιπτώσεις όπου έχουν δολοφονηθεί υποψήφιοι, κοινωνικοί ή περιβαλλοντικοί ακτιβιστές, δεν υπήρξε ποτέ δικαίωση. Αλλά δεν πρόκειται να μείνουμε σιωπηλοί ή να παραδοθούμε, γιατί πρέπει να υπερασπιστούμε τη ζωή”, λέει.
Παράλληλα με αυτή τη βία, η οποία δρα σαν πόλεμος χαμηλής έντασης σε μεγάλα τμήματα του Μεξικού, η ατιμωρησία διαβρώνει την κοινωνία. Το 95% των υποθέσεων παραμένουν ανεξιχνίαστες. Στην περίπτωση των δολοφονιών των συγγενών της Νταϊάνα, ούτε ένας ύποπτος δεν έχει δικαστεί, καταδικαστεί ή έστω συλληφθεί. Όλα αυτά αποδυναμώνουν ακόμα περισσότερο την πολύ εύθραυστη δημοκρατία του Μεξικού.
Δημοσιεύθηκε στις 20/05/2024
