Κυκλοφοριακή συμφόρηση στην Άθηνα: Για μια πιο… ολιστική θεώρηση

35

Της Μ.Δ.

Στο παρόν άρθρο, θα προσπαθήσω να συζητήσω κάποιες προτάσεις για την αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού τής Αθήνας, ευελπιστώντας ότι θα εκτιμηθούν από τους αναγνώστες τού προηγούμενου άρθρου μου, όπου παρέθεσα τα πολλά – νομίζω – κρατούμενα αυτού του δυσεπίλυτου προβλήματος όπως και την δήθεν λύση για τη συμφόρηση στον Κηφισό που προωθεί το Υπουργείο Μεταφορών.

Οικονομικά στοιχεία των τελευταίων ετών αποδεικνύουν ότι η Αθήνα, η μοναδική (ίσως;) πρωτεύουσα στον πλανήτη όπου κατοικεί ο μισός πληθυσμός μιας χώρας, αποτελεί μια προβληματική «εταιρεία», μάλλον, παρά έναν παράγοντα ευμάρειας για την Ελλάδα καθώς κυριολεκτικά «καταπίνει» ό,τι παράγεται από τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα σε όλη την υπόλοιπη χώρα. Επειδή αυτό είναι πρόβλημα για μια χώρα συνόρων σαν την Ελλάδα, χρειάζονται πολύπλευρες και εμβριθείς μελέτες που θα περιλαμβάνουν και θα συσχετίζουν μια σειρά από παράγοντες, αξιολογώντας και διαβαθμίζοντας τη συμβολή τους στη βελτίωση της παραγωγικότητας, την κυκλοφορία των οχημάτων, την μείωση των εισαγωγών και την αύξηση των εξαγωγών, την αποτελεσματικότητα των κρατικών παρεμβάσεων σε διάφορους τομείς, την κλιματική αλλαγή και τις επιδράσεις της, κ.ά. Τέτοιες μελέτες θα πρέπει ταυτόχρονα να αξιολογούν και να προτεραιοποιούν ακόμη και παράγοντες που ίσως, εκ πρώτης όψεως, να θεωρούνται άσχετοι με το θέμα, όπως και ποιες δράσεις θα πρέπει να προωθηθούν για να βελτιωθεί η ανθεκτικότητα της πόλης, η κυκλοφορία σε αυτήν αλλά και άλλοι κοινωνικοί και οικονομικοί δείκτες, στους οποίους πάσχει το κράτος και η Αττική συγκεκριμένα. Για ένα σύντομο και απλό παράδειγμα: αν η αναζήτηση συγκεκριμένου εγγράφου δημιουργεί μετακινήσεις, να προτεραιοποιείται η ψηφιοποίησή του.    

Περί κυκλοφοριακής συμφόρησης…

Μήπως, λοιπόν, θα ήταν λογική η εξής πρόταση: αντί η κυβέρνηση να επιτρέπει ο μεγαλύτερος όγκος επιχειρηματικών και τεχνολογικών επενδύσεων να κατευθύνεται στο Λεκανοπέδιο, που – ας μην κρυβόμαστε – είναι κορεσμένο, να προσπαθούσε να βοηθήσει την υπόλοιπη χώρα με συγκεκριμένες κινήσεις πάνω σε ευρύτερα υπαρκτά κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα; Δίνοντας ταυτόχρονα κίνητρα που θα βελτιώσουν όχι μόνο το κυκλοφοριακό αλλά και το δημογραφικό, το στεγαστικό, την πρωτογενή παραγωγή κ.λπ., με κύρια επιδίωξη την ελαφριά συρρίκνωση των μητροπολιτικών περιοχών; Και να έβαζε, επιτέλους, τέλος στο χάλι που, στο όνομα μιας αμφιλεγόμενης ανάπτυξης,  αποτελεί ο τουρισμός που καταστρέφει – με αποδείξεις πλέον! – παραδοσιακούς και μη οικισμούς σε όλη τη χώρα και δημιουργεί πλείστα άλλα προβλήματα;

Παραθέτω τρία επιλεγμένα παραδείγματα: 

1. Η Θράκη, που είχε εγκαταλειφτεί στην τύχη της για πολλά χρόνια παρά την καίρια θέση της ως περιοχή συνόρων και την διαχρονική ελληνική πολιτισμική της ταυτότητα, αναβιώνει στη νέα συγκυρία ως σημαντικό διακομεταμιστικό και ενεργειακό ακριτικό κέντρο, λόγω συνθηκών που λίγο μπορούσαμε να προβλέψουμε μερικά χρόνια πριν. Δυστυχώς, επλήγη από την πρόσφατη πυρκαγιά και συνεχίζει να πλήττεται από την έλλειψη πόρων και υποδομών. Νέοι και παλαιότεροι επενδυτές και επιχειρηματίες – που δραστηριοποιούνται στην περιοχή χωρίς καμιά βοήθεια ή κίνητρα από τις εκάστοτε κυβερνήσεις – έχουν συχνά επισημάνει το πόσο δύσκολο είναι το ακριτικό επιχειρείν. Άρα, μήπως θα έπρεπε τα κεφάλαια που δίνονται για επενδύσεις στο λεκανοπέδιο να γίνεται προσπάθεια να ανακατευθυνθούν εκεί, συνοδευόμενα από συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, κίνητρα και φοροαπαλλαγές σχεδιασμένα κεντρικά, ως μοχλός πίεσης στις διάφορες συζητήσεις με μεγαλοεπενδυτές; Μήπως τα κεφάλαια αυτά θα βοηθούσαν την ανάπτυξη να φτάσει γρηγορότερα, τους ακρίτες μας να παραμείνουν και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, ενώ οι σχετικές επενδύσεις θα έλκυαν νέους ανθρώπους να μετοικήσουν εκεί από την πολύπαθη πρωτεύουσα – και όχι μόνο! – για να στελεχώσουν τις συγκεκριμένες επενδύσεις; Μήπως αυτό θα βελτίωνε τις συνθήκες ζωής στην περιοχή και θα την ενδυνάμωνε με διάφορους τρόπους;    
2. Η Δυτική Μακεδονία και η Ήπειρος είναι από τις φτωχότερες περιοχές τής Ευρώπης με τεράστια ανεργία και εγκατάλειψη των χωριών τους όπου  πλέον μένουν κυρίως κάποιοι παππούδες ή γιαγιάδες. Ακόμη και η θέληση να παραμείνει εκεί κάποιος νεότερος – γιατί είναι η πατρίδα του, οι γονείς του, η περιουσία του – καταντάει καθημερινός αγώνας επιβίωσης σε αντίξοες, συχνότατα, συνθήκες. Μήπως θα έπρεπε να προωθηθεί η ανάπτυξη των τοπικών δικτύων γρήγορου ίντερνετ (ακόμη και μέσω δορυφόρων…) και διαφόρων κοιτίδων τεχνοβλαστών ή νεοφυών εταιριών – στην εποχή των ψηφιακών νομάδων και του fintech – με ταυτόχρονα στοχευμένα προγράμματα μετεγκατάστασης οικογενειών από την πρωτεύουσα και άλλες μεγάλες πόλεις σε παρόμοιους οικισμούς; Σημειωτέον, ότι το γρήγορο ίντερνετ έχει ήδη δοθεί σε διάφορες ακριτικές/απομονωμένες περιοχές της χώρας όπως έχει υπάρξει και εγκατάσταση νεοφυών επιχειρήσεων, φυσικά χωρίς απαραίτητο κεντρικό σχεδιασμό, αλλά με ήδη απτά αποτελέσματα!
3. Η Θεσσαλία επλήγη πρόσφατα από διπλή υγρή κατάρα και εξακολουθεί να μετράει πληγές. Παρόλα αυτά, τα δημόσια έργα συνεχίζονται και ευελπιστούμε ότι οι σχεδιασμοί για τη διαχείριση του νερού στον σημαντικότατο αυτόν κάμπο της χώρας θα προχωρήσουν χωρίς πισωγυρίσματα και δικαιολογίες. Μήπως όμως εδώ θα έπρεπε να εφαρμοστούν, με κυβερνητικές πρωτοβουλίες, τεχνικές «έξυπνης», βλέπε ψηφιακής γεωργίας, για να παράγονται τα προϊόντα που η χώρα χρειάζεται κατά τρόπο που δεν θα σπαταλάει φυσικούς πόρους και θα περιορίζει τις εισαγωγές; Μήπως η ψηφιακή γεωργία και οι αντίστοιχες νεοφυείς/πρωτοποριακές εταιρείες θα έπρεπε να τύχουν επιδοτήσεων από το κράτος για να εγκατασταθούν εδώ; Μήπως θα έπρεπε να μεταφερθεί το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επί τόπου και να επιδιωχθεί η δημιουργία μιας «τεχνόσφαιρας» που θα δοκιμάζει ευρεσιτεχνίες και άλλες ψηφιακές εφαρμογές στο χωράφι προς κάλυψη των διατροφικών αναγκών της χώρας αλλά και με απώτερο στόχο την μελλοντική εξαγωγή τεχνογνωσίας και την προσέλκυση μετοίκων από τις μεγάλες πόλεις για εργασία εκεί; Και μήπως ένα παρόμοιο μοντέλο θα έπρεπε να δοκιμαστεί και σε άλλους σημαντικούς γεωργικούς/κτηνοτροφικούς τόπους της χώρας με τη συνδρομή των ντόπιων, τη συναίνεση και τη βοήθειά τους ώστε να αναπτυχθεί παράπλευρα ο αγροτοδιατροφικός τουρισμός και να συντηρηθεί η τεράστια αυτή κληρονομιά μας; Μήπως κατ’ αυτόν τον τρόπο, συν τω χρόνω, οι μικροί αυτοί τόποι θα άλλαζαν προφίλ και τρόπο ζωής και θα προσέλκυαν και πολλούς άλλους να μετεγκατασταθούν, αποσυμφορώντας, τελικά, τις μεγάλες πόλεις της χώρας;     

Ας μην παρεξηγηθώ ότι πιστεύω πως όλα αυτά θα αλλάξουν την κατάσταση αυτών των περιοχών άρδην ή ότι θα σώσουν την Αττική σε 5-6 χρόνια, αλλά θα ήθελα να δω την κυβέρνηση να το προσπαθεί τουλάχιστον…

Αν όλα αυτά φαίνονται λίγη σχέση να έχουν με τη λύση του κυκλοφοριακού τής πρωτεύουσας και μερικών άλλων μεγάλων πόλεων τής επικράτειας που … ακολουθούν στα βήματα τής Αθήνας, αναζητήστε στο διαδίκτυο άρθρα που αφορούν στον οικολογικό και βέλτιστο σχεδιασμό πόλεων και στην αναβάθμιση υποβαθμισμένων περιοχών τους ή του επιπέδου ζωής και ανθεκτικότητας σε αντίστοιχες πραγματικά ευρωπαϊκές πόλεις (βλ. Βαρκελώνη, ανατολικό Λονδίνο κ.λπ.) και όχι μόνο (βλ. Σιγκαπούρη!). Η επιδότηση για την προώθηση της χρήσης των ΜΜΜ στις πόλεις και η διάχυση τής οποιασδήποτε κίνησης οχημάτων προς άλλα σημεία μιας ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής – όπως σχεδιάζει η κυβέρνηση για τον Κηφισό – όσο κι αν είναι επιθυμητές, ελάχιστα θα βελτιώσουν την κίνηση. Στο μεταξύ, τα σύνορα τής χώρας, όπως και ο πληθυσμός και η ανάπτυξή της θα συρρικνώνονται ανεπαισθήτως…   

    

 Σιγκαπούρη – Gardens by the Bay

Σιγκαπούρη – Cloud Forrest

Ανατολικό Λονδίνο – O2 Arena και περιβάλλον χώρος

Βαρκελώνη – Las Ramblas