του Δρ. Στέφανου Μανώλη
Πενήντα χρόνια μετά την βάρβαρη τουρκική εισβολή στην Κύπρο, και ο ελληνισμός για άλλα τυρβάζει. 50 χρόνια κατανάλωσης, απληστίας, διαφθοράς, υποκρισίας, αδράνειας, απάθειας, μετριότητας, απραξίας, ανοησίας. Πάρα πολλά α- στερητικά μαζεύτηκαν. Σε επίσημο επίπεδο, συλλογικά, ατομικά. Οι έγνοιες; Πώς και ποιο μεγάλο αυτοκίνητο θα αγοράσουμε, πώς θα κτίσουμε μεγάλο σπίτι, πώς θα ‘βολευτούμε’ σε μια θεσούλα, καταθλιπτική, αλλά θεσούλα. Και πολλά άλλα που τώρα τελευταία περιλαμβάνουν το μέγεθος και το σχήμα των φρυδιών, των χειλιών, του στήθους, του ποπού, και φτάνουν μέχρι την αλλαγή του φύλου.
Να έφερναν τουλάχιστον όλα αυτά ευτυχία; Ο τελικός στόχος κάθε ανθρώπου είναι η ευτυχία. Όλες μας οι σκέψεις, προγραμματισμός, δοκιμές, πράξεις καθοδηγούνται από την προσδοκία να μας ‘γεμίσουν’ την ψυχή. Να μας κάνουν ευτυχισμένους. Κάθε άλλο από ευτυχία στο σημερινό κόσμο. Η βελτίωση των συνθηκών επιβίωσης, οι ανέσεις, η κατανάλωση και υπερκατανάλωση, ο ατομικισμός, η απομάκρυνση από το τρίπτυχο πατρίδα-θρησκεία-οικογένεια, δεν έφεραν πιο πολλή ευτυχία. Μάλλον το αντίθετο έφεραν. Ο κόσμος είναι σκυθρωπός στους δρόμους, στα μέσα μεταφοράς, οι οδηγοί αυτοκινήτων νευρικοί έως επιθετικοί. Ούτε τα κινητά και οι υπολογιστές έφεραν πιο πολλή ευτυχία. Μάλλον πάλι το αντίθετο. Μοναχικότητα, νευρικότητα, αποξένωση από την πραγματικότητα, διαδικτιακή κοινωνικοποίηση και λιγότερη δια ζώσης. Και μετά πάμε σε κατάθλιψη, απομόνωση, κακή διάθεση, κακής ποιότητας ύπνος, εριστικότητα, απόπειρες αυτοκτονίας, αυτοκτονίες.
Τί άραγε να φταίει;
Μήπως τελικά η πολλά υποσχόμενη ζωή, γεμάτη κατανάλωση όλων των ειδών δεν οδηγεί στο ποθητό αποτέλεσμα; Δεν γεμίζει τη ψυχή. Δεν οδηγεί στην γαλήνη, ηρεμία, ευτυχία; Υποστηρίζω πως έτσι έχουν τα πράγματα. Τίποτα από όλα αυτά για τα οποία ‘βομβαρδιζόμαστε’ όπου βρεθούμε και όπου σταθούμε δεν φέρνουν χαρά, ηρεμία, ευτυχία. Ούτε τα μεγάλα, ούτε τα ακριβά, ούτε τα φανταχτερά.
Ιδιαίτερα για μας τους Έλληνες είναι τραγικός ο δρόμος που έχουμε πάρει. Δηλαδή η με κάθε θυσία αντιγραφή του Δυτικού κόσμου ζωής και συνηθειών. Έχουμε φτάσει αντί να οργανωνόμαστε για να τιμήσουμε όπως τους αξίζει τους ήρωες του έπους του 1940, να μασκαρευόμαστε για ‘Χαλοουίν’. Φτάσαμε στο σημείο να βγάζουμε ‘Νιαζί’ και ‘Φειδίες’ για να μας υπερασπίζονται στην Ευρώπη. Να κατεβάζει ο Ερτογάν 50 πολεμικά πλοία στα νερά της Κερύνειας για να γιορτάσει τα δικά τους 50χρονα, και ο Μητσοτάκης να κάνει την πάπια για να μην χαλάσει το ‘καλό κλίμα’. Τον καταθλιπτικό Χριστοδουλίδη, γνώστη περί υψηλής πολιτικής και διεθνών σχέσεων, και λόγω των σπουδών του και λόγω της προηγούμενης του θητείας σε καίρια κυβερνητικά πόστα, να πασχίζει με νύχια και με δόντια να συνομιλήσει με τον ‘ομόλογο’ του των κατεχομένων. Τόση ξεφτίλα, τέτοια κατάθλιψη. Ε με τέτοιους ηγέτες, με τέτοιους Ευρωβουλευτές, τί άλλο από ηττοπάθεια, απάθεια, αποξένωση από το κοινωνικό και πολιτικό καθήκον, και εν τέλει κατάθλιψη εθνική θα έλεγα έχει κυριαρχήσει.
Πώς σωζόμαστε;
Επιστροφή πίσω στον αρχαιοελληνικό τρόπο ζωής. Το ύψιστο καθήκον είναι η υπεράσπιση του τόπου στον οποίο ζούμε. Μπορεί να λέμε χαριτολογώντας ‘όπου γη και πατρίς’, αλλά μόνο χαριτολογώντας. Η ξενιτειά είναι ξενιτειά και η πατρίδα, πατρίδα. Εάν δεν έχουμε πατρίδα τίποτα από αυτά που χαιρόμαστε σε αυτήν δεν θα είναι το ίδιο κάπου αλλού. Ο μετανάστης χρειαζεται γενιές και γενιές για να νοιώσει ντόπιος. Άρα το πρώτο είναι η πατρίδα. Και εδώ που βρισκόμαστε γεωγραφικά όλος ο ελληνισμός, από τον Έβρο μέχρι την Κύπρο, και από τη Γαύδο μέχρι την Κέρκυρα, και πιο πάνω μέχρι την Χειμάρρα της Βορείου Ηπείρου, είτε γυρίζουμε τώρα στις ρίζες μας, είτε οι ρίζες θα κοπούν. Και όταν κοπούν οι ρίζες είναι θέμα χρόνου το φυτό ως ζωντανός οργανισμός, να μαραθεί, να λιώσει και να αφανιστεί. Το ίδιο και και άνθρωπος από τη γη του…
s.manolis@sms.ed.ac.uk
Πανεπιστήμιο Εδιμβούργου
