του Γιώργου Σκαφιδά από την ιστοσελίδα amynanet.gr
Πριν από χρόνια, στο πλαίσιο ομιλίας που είχε εκφωνήσει ενώπιον ολιγομελούς ακροατηρίου στην Αθήνα, ένας τουρκικής υπηκοότητας ακαδημαϊκός, ερντογανικός ο ίδιος χωρίς όμως να το πολυπροβάλλει, είχε υποστηρίξει πως η Τουρκία κινείται προς ένα δικομματικό μοντέλο αμερικανικού τύπου, με το ισλαμοσυντηρητικό AKP σε ρόλο Ρεπουμπλικανών και το κεμαλικό/κοσμικιστικό CHP σε ρόλο Δημοκρατικών.
Εν έτει 2025 πια, διαψεύδοντας εν τοις πράγμασι εκείνη την ανάλυση, η πλευρά Ερντογάν παρουσιάζεται να ωθεί την τουρκική πολιτική σκηνή προς ένα μοντέλο όχι δικομματικού/αμερικανικού αλλά de facto μονοκομματικού/ρωσικού τύπου, καθώς επιχειρεί να «αποψιλώσει» το CHP πριν από τις επόμενες διπλές -προεδρικές και βουλευτικές- εκλογές, είτε εκείνες διεξαχθούν το 2028 όπως είναι κανονικά προγραμματισμένο είτε νωρίτερα.
«Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι πλέον δεν μπορεί να κερδίσει εκλογές, για αυτό και θέλει να αποδυναμώσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης», κατήγγειλε ο Οζγκιούρ Οζέλ προ ημερών, στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στους FT, πράγμα που επανέλαβε και κατά την ομιλία που εκφώνησε την περασμένη Κυριακή, 14 Σεπτεμβρίου, στην Άγκυρα.
Με τα σημερινά δεδομένα, ο 50χρονος Οζέλ παραμένει στο τιμόνι του -με διαφορά μεγαλύτερου και παλαιότερου μεταξύ των αντιπολιτευόμενων κομμάτων της Τουρκίας- Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) στην ηγεσία του οποίου εξελέγη τον Νοέμβριο του 2023, παίρνοντας τότε την σκυτάλη από τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ο οποίος είχε μόλις λίγους πριν ηττηθεί στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών από τον Ερντογάν.
Με ηγέτη τον Οζέλ και κορυφαία μορφή τον Ιμάμογλου, το CHP «σάρωσε» στις δημοτικές εκλογές του 2024, παίρνοντας όχι μόνο όλους τους μεγάλους δήμους (Κωνσταντινούπολη, Αγκυρα, Σμύρνη, Προύσα, Αδανα, Αττάλεια, Μερσίνη) αλλά και μια σειρά από συντηρητικά προπύργια (Αντίγιαμαν, Αφιόν Καραχισάρ, Ζονγκουλντάκ, Κιλίς).
Ό,τι είχε ξεκινήσει το 2019, με τις πρώτες έπειτα από 25 χρόνια ήττες των ερντογανικών υποψηφίων Μεχμέτ Οζχασεκί και Μπιναλί Γιλντιρίμ σε Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη αντίστοιχα, έδειξε έτσι όχι μόνο να παγιώνεται πια ως τάση αλλά και να ενισχύεται περαιτέρω το 2024 μέσα από τις νέες ήττες των νέων «ερντογανικών» υποψηφίων (Τουργκούτ Αλτινόκ, Μουράτ Κουρούμ) σε Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη.
Εάν ο Ερντογάν ήλπιζε να αντιστρέψει αυτήν την τάση, στην πράξη δεν τα κατάφερε. Αντιθέτως, η επικράτηση του Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη το 2024, με τη διαφορά των 11 ποσοστιαίων μονάδων έναντι του Κουρούμ, ήταν πολύ πιο άνετη και σαρωτική από όσα επεισοδιακά είχαν προηγηθεί το 2019 (με την αμφισβήτηση τότε του πρώτου αποτελέσματος και τις επαναληπτικές εκλογές μεταξύ Ιμάμογλου και Γιλντιρίμ).
Παράλληλα δε, για πρώτη φορά στις δημοτικές εκλογές του 2024 το AKP ήρθε δεύτερο συνολικά στην Τουρκία πίσω από το CHP, συγκεντρώνοντας περίπου δύο ποσοστιαίες μονάδες λιγότερες από τους κεμαλιστές: 35,5% έναντι 37,8%.
Κάπως έτσι λοιπόν, μέσα σε περίπου δέκα μήνες, ο Ερντογάν πανηγύρισε τη νίκη της επανεκλογής του στην προεδρία (τον Μάιο του 2023), αλλά έχασε -ξανά- την Αγκυρα και την Κωνσταντινούπολη (την άνοιξη του 2024).
Αξίζει να σημειωθεί, δε, ότι οι εκλογικές επιτυχίες του CHP στις αυτοδιοικητικές του 2024 επιτεύχθηκαν… παρά τη διάλυση της αντιπολιτευόμενης Εθνικής Συμμαχίας (Millet İttifakı) των έξι και την επίσημη διαφοροποίηση του επονομαζόμενου Καλού Κόμματος (İYİ) της Μεράλ Ακσενέρ που επέλεξε να κατεβάσει δικούς τους υποψηφίους δημάρχους στην Κωνσταντινούπολη και στην Αγκυρα ενάντια στον Ιμάμογλου και στον Γιαβάς του CHP (τους Μπουρά Καβούντζου και Τσενγκίζ Τοπέλ Γιλντιρίμ αντίστοιχα).
Εάν, με άλλα λόγια, κάποιοι -ερντογανικοί ή μπαχτσελικοί- ήλπιζαν ότι η πολυδιάσπαση της τουρκικής αντιπολίτευσης έπειτα από τις ήττες που εκείνη υπέστη στις προεδρικές και βουλευτικές κάλπες του 2023 επρόκειτο να φέρει νέες ήττες για το CHP στις δημοτικές του 2024, αυτοί διαψεύστηκαν, κι αυτό βέβαια προς μεγάλη βέβαια απογοήτευση του ιδίου του Ερντογάν.
Ωστόσο έκτοτε, από τις ήττες της ερντογανικής παράταξης στις δημοτικές εκλογές του 2024 κι έπειτα, στην Τουρκία επρόκειτο να συμβούν πολλά… εκτός κάλπης, όχι έπειτα από εκλογικές ήττες, αλλά με δικαστικές αποφάσεις πίσω από τις οποίες αναδύονται (εύλογες) σκιές πολιτικών κινήτρων:
Δεκάδες δημοκρατικά εκλεγμένοι δήμαρχοι του CHP -οι νικητές δηλαδή των εκλογών του 2024- και συνολικά εκατοντάδες στελέχη του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος συνελήφθησαν, διώχθηκαν και/ή αποπέμφθηκαν για «υποθέσεις διαφθοράς», «σχέσεις με τρομοκράτες», σοσιαλμιντιακές αναρτήσεις που υποτίθεται ότι «προσβάλλουν δημόσιους λειτουργούς», «εκλογικές απάτες» κ.ά.
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου, δις εκλεγμένος δήμαρχος Κωνσταντινούπολης και φαβορί για την προεδρία της Τουρκίας ενόψει 2028, συνελήφθη τον περασμένο Μάρτιο και οδηγήθηκε στη φυλακή όπου και παραμένει, υπό το βάρος σωρείας κατηγοριών.
Ο Ιμάμογλου έχει τα τελευταία χρόνια κατηγορηθεί για «διαφθορά» (δωροληψίες, δωροδοκίες, παρατυπίες), «τρομοκρατία» (σχέσεις με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν-PKK και με παρακλάδια του) και προσβολές κρατικών αξιωματούχων (δημόσια εξύβριση κρατικού λειτουργού), ενώ παράλληλα του αφαιρέθηκαν ως «πλαστό» το πανεπιστημιακό πτυχίο, το οποίο θα ήταν όμως απαραίτητο για την προεδρική του υποψηφιότητα, και ως «άκυρο» το μεταπτυχιακό (με την αιτιολογία ότι εκείνος δεν έπρεπε καν να είχε γίνει δεκτός ως μεταπτυχιακός φοιτητής).
Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, η τουρκική Δικαιοσύνη άρχισε, όμως, να ακυρώνει και κομματικά συνέδρια του CHP, επικαλούμενη παρατυπίες και νοθείες σχετικές με τις εσωκομματικές διαδικασίες των ψηφοφοριών (βλ. επί παραδείγματι καταγγελίες για εξαγορά ψήφων), όπως εν προκειμένω το συνέδριο που τον Οκτώβριο του 2023 εξέλεξε τον Οζγκιούρ Τσελίκ στην ηγεσία της νομαρχιακής οργάνωσης Κωνσταντινούπολης, ενώ πλέον απειλείται με ακύρωση και το συνέδριο που τον Νοέμβριο του 2023 εξέλεξε τον Οζγκιούρ Οζέλ νέο ηγέτη της παράταξης στη θέση του Κιλιτσντάρογλου.
Για αυτήν τη δεύτερη υπόθεση, η απόφαση του δικαστηρίου επρόκειτο να ανακοινωθεί στις 15 Σεπτεμβρίου αλλά τελικά αναβλήθηκε για τις 24 Οκτωβρίου.
Κάπως έτσι ωστόσο, το μεγαλύτερο κόμμα της τουρκικής αντιπολίτευσης -και παλαιότερο κόμμα της Τουρκίας- βρίσκεται πια να χάνει όχι μόνο τους δικούς του δημοκρατικά εκλεγμένους δημάρχους αλλά και την κομματική ηγεσία που το ίδιο εξέλεξε, πλην όμως με μια ενδιαφέρουσα υποσημείωση αφού στη θέση του αποπεμφθέντος Τσελίκ δεν τοποθετήθηκε κάποιος εξωκομματικός «επίτροπος» αλλά ένας πρώην βουλευτής του CHP, o Γκιουρσέλ Τεκίν, ενώ στη θέση του Οζέλ, εάν εκείνος τελικώς υποχρεωθεί σε αποχώρηση, μπορεί να τοποθετηθεί ο προκάτοχός του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Με άλλα λόγια, τα νερά θολώνουν και ο βαθμός της καταστολής «εξωραΐζεται», ή τουλάχιστον επιχειρείται να εξωραϊστεί, καθώς ακυρώνονται μεν οι εκλογές κομματικών αξιωματούχων στη θέση των οποίων όμως τοποθετούνται άλλα κομματικά στελέχη (όπως ο επίσης προερχόμενος από το CHP Νούρι Ασλάν για παράδειγμα, στη θέση του φυλακισθέντος Ιμάμογλου στη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης).
Παράλληλα δε, μέσα σε ακριβώς αυτό το πλαίσιο της επιχειρούμενης απαξίωσης της αξιωματικής αντιπολίτευσης, συνδαυλίζονται (έξωθεν;) και οι όποιες εσωτερικές/εσωκομματικές συγκρούσεις στις τάξεις του CHP, συγκρούσεις που θα μπορούσαν όμως να προκαλέσουν διαλυτικά ρήγματα και τάσεις φυγής ειδικά εάν συνδυαστούν με τις έξωθεν δικαστικές πιέσεις και τις απειλές διώξεων.
Διόλου τυχαία, υπήρξαν για παράδειγμα στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (τουλάχιστον έξι εκλεγμένοι δήμαρχοι εν προκειμένω) τα οποία τους τελευταίους μήνες εγκατέλειψαν την αντιπολιτευόμενη παράταξη και προσχώρησαν στο ερντογανικό κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης-AKP (χαρακτηριστική η περίπτωση της δημάρχου Αϊδινίου, Εζλέμ Τσερτσίογλου η οποία όμως δεν ήταν η μόνη).
Κι όλα αυτά, σε μια περίοδο κατά την οποία οι τουρκικές Αρχές ρίχνουν πολυήμερο «μαύρο» σε αντιπολιτευόμενα τηλεοπτικά κανάλια (TELE1, Sözcü TV, Halk TV) επικαλούμενες αποφάσεις του τουρκικού ραδιοτηλεοπτικού συμβουλίου (RTÜK), αλλά και στα social media (X, YouTube, Instagram, Facebook, TikTok, WhatsApp) περιορίζοντας ή ακόμη και μπλοκάροντας πλήρως ανά διαστήματα την πρόσβαση των πολιτών σε αυτά.
Ως γνωστόν, ο 71χρονος πια Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα ήθελε, εάν μπορούσε, να αλλάξει το τουρκικό σύνταγμα χαρίζοντας στον εαυτό του την ευκαιρία μιας νέας προεδρικής θητείας ενόψει 2028, την οποία όμως με τα σημερινά δεδομένα δεν έχει.
Σε αυτό το πλαίσιο, από τη μια πλευρά το τελευταίο διάστημα προσέγγισε τους Κούρδους (DEM, Οτζαλάν), ενώ από την άλλη εξαπέλυε επιθέσεις πολιτικής αδρανοποίησης κατά του Ιμάμογλου προσωπικά και του CHP ευρύτερα… Όσο για τα (όποια) δημοκρατικά αντανακλαστικά της γείτονος, εκείνα θα δοκιμαστούν προφανώς επί του πολιτικού/κομματικού πεδίου, αλλά παράλληλα και στο μέτωπο της οικονομίας πριν από τις επόμενες κάλπες, είτε εκείνες στηθούν το -μακρινό με τα σημερινά δεδομένα- 2028, είτε νωρίτερα.
