Η γεωγραφία του αντικατοχικού κινήματος στην Κύπρο

Γί­νε­ται πο­λύς λό­γος τε­λευ­ταί­α για την ύ­παρ­ξη στην Κύ­προ μιάς νέ­ας και υ­πο­λο­γί­σι­μης κοι­νω­νι­κής και πο­λι­τι­κής δύ­να­μης: του α­ντι­κα­το­χι­κού κι­νή­μα­τος. Ο Βά­σος Φτω­χό­που­λος πε­ρι­γρά­φο­ντας τα κοι­νω­νι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του υ­πο­κει­μέ­νου αυ­τού του κι­νή­μα­τος (βλ. και τεύ­χος 4) κα­τα­δει­κνύ­ει ό­τι στην ου­σί­α πρό­κει­ται για μί­α τα­ξι­κά προσ­διο­ρι­σμέ­νη κα­τη­γο­ρί­α η ο­ποί­α πε­ρι­λαμ­βά­νει ό­λους ό­σους α­ντι­στέ­κο­νται στην υ­πάρ­χου­σα τά­ξη πραγ­μά­των στην Κύ­προ και τί­θε­νται έ­ξω και ε­νά­ντια α­πό την “κυ­πρια­κή νο­μι­μό­τη­τα”. Το υ­πο­κεί­με­νο σί­γου­ρα υ­πάρ­χει. Η­γε­σί­α δεν υ­πάρ­χει. Εί­ναι φα­νε­ρή η έλ­λει­ψη μιας ι­σχυ­ρής συ­γκρο­τη­μέ­νης κα­τά­στα­σης η ο­ποί­α να μπο­ρεί να ορ­γα­νώ­σει ό­λο αυ­τό το διά­χυ­το – και πο­λι­τι­κά ε­τε­ρό­κλη­το – δυ­να­μι­κό. Υ­πάρ­χει δη­λα­δή έ­να τε­ρά­στιο πο­λι­τι­κό κε­νό. Το κε­νό αυ­τό προ­σπα­θεί να κα­λύ­ψει η ορ­γά­νω­ση “Πα­γκύ­πριο Α­ντι­κα­το­χι­κό Κί­νη­μα” (ΠΑΚ) χω­ρίς ω­στό­σο να μπο­ρεί μέ­χρι τώ­ρα να α­ντα­πο­κρι­θεί στους στό­χους του. Το κύ­ριο πρό­βλη­μα έ­γκει­ται στο γε­γο­νός ό­τι η κί­νη­ση αυ­τή, δεν α­ντι­λαμ­βά­νε­ται πως για να γί­νει πό­λος συ­σπεί­ρω­σης της νε­ο­λαί­ας πρέ­πει να ε­γκα­τα­λεί­ψει τον πα­ρω­χη­μέ­νο πα­τριω­τι­κό λό­γο του και να μι­λή­σει μί­α γλώσ­σα σύγ­χρο­νη με φα­ντα­σί­α και ευ­ρη­μα­τι­κό­τη­τα. Α­πό την άλ­λη με­ριά το πρό­βλη­μα εί­ναι κα­θα­ρά ι­δε­ο­λο­γι­κό: δεν δί­νε­ται έ­να τέ­τοιο στίγ­μα που να μπο­ρεί να α­πο­κλεί­ει τα κόμ­μα­τα. Αυ­τά α­πό τη με­ριά τους με τις ορ­γα­νω­τι­κές τους δυ­να­τό­τη­τες και τη ρη­το­ρι­κή τους μπο­ρούν να μα­ταιώ­νουν τη μα­ζι­κο­ποί­η­ση αυ­τού και άλ­λων τέ­τοιων σχη­μά­των που δη­λώ­νουν “μη πο­λι­τι­κά” και δεν έ­χουν έ­να σα­φές ι­δε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κό στίγ­μα ού­τε α­να­φέ­ρο­νται σε έ­να υ­πο­κεί­με­νο και αυ­τό βέ­βαια εί­ναι το με­γά­λο τους λά­θος. Έ­τσι το ΠΑΚ πα­ρα­μέ­νει ά­μα­ζο και α­να­πο­τε­λε­σμα­τι­κό.  Το ί­διο ι­σχύ­ει και για τα προ­σφυ­γι­κά σω­μα­τεί­α α­κό­μη και ε­κεί­να που δεν α­πο­τε­λούν μό­νο σφρα­γί­δες και εί­ναι μα­ζι­κό­τε­ρα και μα­χη­τι­κό­τε­ρα α­πό τα άλ­λα. Σ’αυ­τά τα τε­λευ­ταί­α πε­ρι­λαμ­βά­νου­με την “Α­δού­λω­τη Κε­ρύ­νεια”, την “Ε­λεύ­θε­ρη Καρ­πα­σί­α” και το  Θ.Ο.Ι. Φι­λιάς. Άλ­λες, πα­ρα­δο­σια­κές θα λέ­γα­με, ορ­γα­νώ­σεις, εί­ναι οι κι­νή­σεις των Συγ­γε­νών των Α­γνο­ου­μέ­νων, οι τρα­γι­κές φι­γού­ρες των γυ­ναι­κών με τα μαύ­ρα,  και η κί­νη­ση για την υ­πε­ρά­σπιση των ε­γκλω­βι­σμέ­νων, του μο­να­δι­κού κα­τε­χό­με­νου πλη­θυ­σμού στην Ευ­ρώ­πη που η ε­ξα­φά­νι­ση του α­πό τις πα­τρο­γο­νι­κή του γη εί­ναι ζή­τη­μα χρό­νου. Ό­λες αυ­τές οι κι­νή­σεις που δρα­στη­ριο­ποιού­νται α­πό τον πρώ­το κιό­λας χρό­νο της κα­το­χής, έ­χουν ε­πι­δεί­ξει μί­α α­ξιο­θαύ­μα­στη α­ντο­χή και ε­πι­μο­νή. Έ­χουν ε­πί­σης κα­θιε­ρω­θεί στις συ­νει­δή­σεις του κό­σμου και ό­λα τα κόμ­μα­τα και οι κυ­βερ­νώ­ντες εί­ναι υ­πο­χρε­ω­μέ­νοι να τα λαμ­βά­νουν υπ’ ό­ψιν. Οι τε­λευ­ταί­οι κά­νουν κά­θε προ­σπά­θεια να τα ε­λέγ­ξουν και να τα ε­ντά­ξουν στη λο­γι­κή τους που ε­νο­χλεί­ται α­πό κά­θε έκ­φρα­ση των α­ντι­κα­το­χι­κών αι­σθη­μά­των του λα­ού. Βέ­βαια το πρό­βλη­μα με τις πα­ρα­πά­νω κι­νή­σεις σή­μερ εί­ναι ό­τι α­να­φέ­ρο­νται σε κό­σμο με­γα­λύ­τε­ρης η­λι­κί­ας ο ο­ποί­ος ό­σο περ­νούν τα χρό­νια α­πο­γο­η­τεύ­ε­ται και, α­να­πό­φευ­κτα, συρ­ρι­κνώ­νε­ται.
Κο­ντά σε αυ­τά υ­πάρ­χουν και οι κι­νή­σεις που πα­ρά τη φαι­νο­με­νι­κή με­ρι­κό­τη­τα τους, έ­χουν ζω­ντά­νια και εί­ναι αυ­τά που παίρ­νουν τις πρω­το­βου­λί­ες κα­λύ­πτο­ντας εν μέ­ρει το κε­νό της πο­λι­τι­κής ορ­γά­νω­σης των αν­θρώ­πων που συμ­με­τέ­χουν και στην ου­σί­α α­πο­τε­λούν το α­ντι­κα­το­χι­κό κί­νη­μα. Ί­σως πιο γνω­στή τέ­τοια κί­νη­ση να εί­ναι η Κυ­πρια­κή Ο­μο­σπον­δί­α Μο­το­συ­κλέ­τας (ΚΟΜ) κυ­ρί­ως ε­πει­δή εί­ναι αυ­τή που κα­τά­φε­ρε να ορ­γα­νώ­σει τις με­γα­λύ­τε­ρες α­ντι­κα­το­χι­κές πο­ρεί­ες και άλ­λες τέ­τοιες εκ­δη­λώ­σεις στην Κύ­προ. Η ΚΟΜ α­πο­τε­λεί σή­με­ρα έ­να εί­δος πο­λι­τι­κής ορ­γά­νω­σης που πα­ρεμ­βαί­νει στο κε­ντρι­κό πο­λι­τι­κό ε­πί­πε­δο σε ζη­τή­μα­τα ό­πως αυ­τό της α­μυ­ντι­κής θω­ρά­κι­σης της Κύ­πρου και της συ­ναυ­λί­ας του Ρου­βά. Πέ­ρα ό­μως α­πό την ΚΟΜ υ­πάρ­χουν και άλ­λες κι­νή­σεις, ό­πως οι ο­μά­δες φοι­τη­τών και μα­θη­τών που προ­σπα­θούν να ορ­γα­νώ­σουν και να πο­λι­τι­κο­ποι­ή­σουν την κυ­πρια­κή νε­ο­λαί­α το πιο ι­σχυ­ρό κομ­μά­τι του α­ντι­κα­το­χι­κού κι­νή­μα­τος. Υ­πάρ­χουν ε­πί­σης οι ο­μά­δες γυ­ναι­κών. Οι γυ­ναί­κες α­πο­τέ­λε­σαν την πρω­το­πο­ρί­α του α­ντι­κα­το­χι­κού κι­νή­μα­τος κα­θώς πρώ­τες αυ­τές ορ­γά­νω­σαν α­ντι­κα­το­χι­κές πο­ρεί­ες και ήρ­θαν σε σύ­γκρου­ση με τις δυ­νά­μεις κα­το­χής αλ­λά και με το πο­λι­τι­κό και κοι­νω­νι­κό κα­τε­στη­μέ­νο στην Κύ­προ. Σή­με­ρα στη θέ­ση της ορ­γά­νω­σης “Οι Γυ­ναί­κες ε­πι­στρέ­φουν” που ου­σια­στι­κά δεν υ­πάρ­χει, υ­πάρ­χουν δύ­ο ο­μά­δες: η  “ο­μά­δα γυ­ναι­κών για την ά­μυ­να” και η “ο­μά­δα γυ­ναι­κών για τη στρά­τευ­ση” οι ο­ποί­ες α­γω­νί­ζο­νται για την ου­σια­στι­κή συμ­με­το­χή των γυ­ναι­κών στον α­μυ­ντι­κό σχε­δια­σμό της Κύ­πρου. Ση­μα­ντι­κή συ­νι­στώ­σα του α­ντι­κα­το­χι­κού κι­νή­μα­τος α­πο­τε­λούν ε­πί­σης οι οι­κο­λό­γοι της Κύ­πρου οι ο­ποί­οι θε­ω­ρούν την κα­το­χή σαν το με­γα­λύ­τε­ρο πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κό βια­σμό του οι­κο­σύ­στη­μα­τος της Κύ­πρου. Πέ­ρα α­πό αυ­τό οι οι­κο­λό­γοι α­γω­νί­ζο­νται και ε­να­ντί­ον της “άλ­λης κα­το­χής”, των βρε­τα­νι­κών βά­σε­ων, κα­θώς και ε­να­ντί­ον των συ­νε­πειών του λε­γό­με­νου “οι­κο­νο­μι­κού θαύ­μα­τος” της Κύ­πρου, της υ­πο­βάθ­μι­σης της ποιό­τη­τας ζω­ής, της πο­λι­τι­στι­κής αλ­λο­τρί­ω­σης και γε­νι­κό­τε­ρα της πα­ρα­σι­τι­κής εν­σω­μά­τω­σης της κυ­πρια­κής οι­κο­νο­μί­ας στον “πο­λι­τι­σμό της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης” των πο­λυε­θνι­κών. Να ση­μειώ­σου­με πως η πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση των οι­κο­λό­γων της Κύ­πρου, οι Οι­κο­λόγοι-Πε­ρι­βαλ­λο­ντι­στές συμ­με­τεί­χαν στις τε­λευ­ταί­ες βου­λευ­τι­κές ε­κλο­γές και α­πέ­σπα­σαν το 1,2% των ψή­φων.  Στις 31 Μα­ϊ­ου 1997 έ­κα­ναν το πρώ­το συ­νέ­δριο τους και έ­χουν κα­θιε­ρω­θεί πλέ­ον ως μί­α νέ­α πο­λι­τι­κή δύ­να­μη στην Κύ­προ με δια­συν­δέ­σεις και στην Ευ­ρώ­πη μέ­σω των Πρα­σί­νων.  Ο ση­μα­ντι­κό­τε­ρος α­γώ­νας που διε­ξά­γουν τα τε­λευ­ταί­α χρό­νια οι κύ­πριοι οι­κο­λό­γοι α­φο­ρά την υ­πε­ρά­σπι­ση της πε­ριο­χής του Α­κά­μα στο βο­ρειο­δυ­τι­κό ά­κρο του νη­σιού τό­σο α­πό την “ει­σβο­λή” των του­ρι­στι­κών ε­πι­χει­ρή­σε­ων ό­σο και α­πό την α­ποι­κιο­κρα­τι­κή νο­ο­τρο­πί­α των Εγ­γλέ­ζων που ε­πι­μέ­νουν να κά­νουν α­σκή­σεις στην πε­ριο­χή. Τέ­λος θα πρέ­πει να α­να­φερ­θού­με και στην ε­φη­με­ρί­δα Έ­νω­σις  του φί­λου Βά­σου Φτω­χό­που­λου που μο­λο­νό­τι δεν α­πο­τε­λεί μί­α τα­κτι­κή έκ­δο­ση κα­θώς α­ντι­με­τω­πί­ζει τε­ρά­στιες δυ­σκο­λί­ες, ε­πι­μέ­νει να στη­λι­τεύ­ει και να μά­χε­ται με έ­να πεί­σμα που το ο­πλί­ζει η α­πελ­πι­σί­α το πο­λι­τι­κο­κοι­νω­νι­κό κα­τε­στη­μέ­νο της Κύ­πρου. Το α­να­τρε­πτι­κό της χιού­μορ και το προ­κλη­τι­κό της ύ­φος την έ­χουν θέ­ση ε­πα­νει­λει­μέ­να στο στό­χα­στρο των διω­κτι­κών αρ­χών που την κα­τη­γο­ρούν για”προ­σβο­λή των χρη­στών η­θών” κλπ. Γι’αυ­τούς ό­μως που α­ντι­λαμ­βά­νο­νται πως η χρή­ση της πορ­νο­γρα­φί­ας στην Έ­νω­σιν εί­ναι η α­πει­κό­νι­ση της κα­θη­με­ρι­νής κυ­πρια­κής χυ­δαιό­τη­τας, α­πο­τε­λεί το μό­νο έ­ντυ­πο μέ­σα α­πό το ο­ποί­ο μπο­ρούν να εκ­φρά­σουν την α­γα­νά­κτη­ση τους για την κυ­πρια­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα.
Πα­ρου­σιά­σα­με λοι­πόν πε­ρι­λη­πτι­κά τις συ­γκρο­τη­μέ­νες ο­μά­δες, κι­νή­σεις και σω­μα­τεί­α που κι­νού­νται – με την ευ­ρεί­α έν­νοια – στο χώ­ρο της α­ντι­κα­το­χι­κής πο­λι­τι­κής και κοι­νω­νι­κής δρά­σης. Στο α­φιέ­ρω­μα του τεύ­χους που κρα­τά­τε στα χέ­ρια σας δη­μο­σιεύ­ου­με κεί­με­να και συ­νε­ντεύ­ξεις α­πό αυ­τές τις κι­νή­σεις προ­σπα­θώ­ντας να κα­λύ­ψου­με ό­σο γί­νε­ται κα­λύ­τε­ρα το κε­νό πλη­ρο­φο­ρή­σης που υ­πάρ­χει, κυ­ρί­ως στην Ελ­λά­δα για αυ­τές. Έ­τσι πρέ­πει να γί­νει γνω­στό πως στην Κύ­προ πέ­ρα α­πό τον Κλη­ρί­δη και το Α­ΚΕΛ, πέ­ρα α­πό την οι­κο­νο­μι­κή ευ­μά­ρεια, τα α­κρι­βά αυ­το­κί­νη­τα, τα α­φο­ρο­λό­γη­τα, τις φι­λιπ­πι­νέ­ζες και τα μα­σα­τζή­δι­κα, υ­πάρ­χει μί­α άλ­λη Κύ­προς, η Κύ­προς που α­γω­νί­ζε­ται και που κά­νει κα­θη­με­ρι­νή πρά­ξη το “Ε­λευ­θε­ρί­α ή Θά­να­τος”. Αυ­τή εί­ναι η Κύ­προς “που οι ε­μπό­ροι την μι­σού­νε” για­τί “ε­πι­μέ­νει σε αυ­τόν τον μα­κρι­νό και ξε­χα­σμέ­νο τό­πο να μι­λά­ει α­κό­μη ελ­λη­νι­κά”.