Και τα μηδενικά προβλήματα Νταβούτογλου
του Θανάση Τζιούμπα από τη Ρήξη που κυκλοφορεί (φ. 88)
Η κλιμάκωση της αντιπαράθεσης Τουρκίας – Συρίας ήταν μια αναμενόμενη για κάθε προσεκτικό παρατηρητή της συριακής κρίσης, εξέλιξη. Ο θάνατος πέντε Τούρκων πολιτών στο Ακτσάκαλε από βλήμα όλμου, που κατά την τουρκική ηγεσία προήλθε από συριακό έδαφος, κλιμάκωσε τις αντιδράσεις και τα κανόνια πήραν τον λόγο.
Η εμπλοκή της Τουρκίας είναι μέρος του προβλήματος από την αρχή της κρίσης. Πολιτική εμπλοκή, με την υποστήριξη της ισλαμιστικής – σαλαφιστικής συνιστώσας που έχει ως πολιτική βάση την Κωνσταντινούπολη, στρατιωτική εμπλοκή, με την παροχή εκπαίδευσης, εξοπλισμού και τη χρήση του τουρκικού εδάφους ως βάσης εξόρμησης των ενόπλων (και ιδιαίτερα των «εθελοντών» που προέρχονται από άλλες χώρες) και, τέλος, με την άμεση παρουσία στρατιωτικού και παραστρατιωτικού προσωπικού στα πεδία των συγκρούσεων.
Η κατάρριψη του τουρκικού Φάντομ από τη συριακή αεράμυνα τον περασμένο Ιούνη ήταν ένα μήνυμα της συριακής κυβέρνησης προς την Άγκυρα για τις κόκκινες γραμμές που θέτει στην τουρκική εμπλοκή. Το γάντι που ρίχτηκε δεν σηκώθηκε, καθώς οι νατοϊκοί δεν ενεργοποίησαν το άρθρο 4 του καταστατικού του ΝΑΤΟ (κοινή δράση σε περίπτωση που μέλος του ΝΑΤΟ υποστεί επίθεση) και αρκέστηκαν σε φραστική καταδίκη του γεγονότος. Την ίδια στάση φαίνεται να ακολουθεί το ΝΑΤΟ και στην κλιμάκωση που συντελείται στην τουρκοσυριακή μεθόριο.
Η Τουρκία δεν έχει κρύψει τις προθέσεις της, στα πλαίσια της εμπλοκής της, να δημιουργήσει μια «ζώνη ασφαλείας» σε συριακό έδαφος, με την «προστασία» των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, με πρόσχημα την «προστασία των προσφύγων» που συρρέουν στα σύνορα. Στην πράξη, βέβαια, η πραγματική πρόθεσή της είναι να ασφαλίσει τις μεθοριακές περιοχές της από τις επιθέσεις των Κούρδων. Οι αντάρτες του ΡΚΚ, ενισχυμένοι σε εξοπλισμό από το καθεστώς Άσαντ, έχουν αναβαθμίσει δραματικά την παρουσία τους στην Ν.Α. Τουρκία, ελέγχοντας ολόκληρες περιοχές και υποχρεώνοντας τις επίλεκτες δυνάμεις των αντιπάλων τους σε ταπεινωτικές ήττες (Şemdinl) και βαριές απώλειες (144 νεκροί Τούρκοι στρατιωτικοί το πρώτο οκτάμηνο του 2012). Είναι χαρακτηριστικό ότι μια ζώνη 35 χιλιομέτρων στο τουρκικό έδαφος, στα σύνορα με την Συρία, ελέγχεται από το ΡΚΚ.
Οι ασκοί του Αιόλου μοιάζουν να έχουν ανοίξει για τα καλά. Η αντιπαράθεση όχι μόνο κλιμακώνεται, αλλά καθίσταται και ολοένα πολυπλοκότερη. Στα συριακά πεδία διαγκωνίζονται ταυτόχρονα και οι Ιρανοί, οι Ισραηλινοί, οι Καταριανοί, οι Σαουδάραβες, οι Ρώσοι, οι Κινέζοι, η Χεσμπολάχ, η Χαμάς, η Αλ Κάιντα, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι σε διάφορες φράξιες, Λίβυοι, Τσετσένοι, μέλη των ειδικών δυνάμεων δυτικών χωρών. Κάθε παίκτης με τις δικές του στοχεύσεις, τις δικές του τακτικές και συμμαχίες. Μια αντιπαράθεση, που ξεκίνησε όταν οι ελεύθεροι σκοπευτές του καθεστώτος Άσαντ αιματοκύλισαν τις διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης, έχει εξελιχθεί σε αντιπαράθεση εθνών, αντιπαράθεση θρησκειών και δογμάτων, αντιπαράθεση στρατηγικών για την επιρροή και τον έλεγχο της περιοχής.
Είναι θαρρείς γραμμένο στη μοίρα αυτής της χώρας να γίνεται πεδίο μάχης από την αυγή της ιστορίας ως τις μέρες μας, μιας χώρας γεμάτης από τα συντρίμμια τέτοιων συγκρούσεων, μιας χώρας που η πολιτισμική και θρησκευτική συνύπαρξη, που έφερε η επικράτηση του μπααθικού κινήματος, διαλύθηκε μέσα σε λίγες μέρες, όπως συνέβη και στην περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας.
Στο τοπίο αυτό η πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων» του Αχμέτ Νταβούτογλου μοιάζει να ανατρέπεται, τουλάχιστον στην εκδοχή που παρουσιάζει στο βιβλίο του, δηλαδή με την Τουρκία ως οργανωτή της ασφάλειας της ευρύτερης περιοχής της μέσω της οικονομικής, πολιτικής και διπλωματικής ισχύος. Οι βολές του τουρκικού πυροβολικού στα σύνορα με τη Συρία του πάλαι ποτέ φίλου Άσαντ προκαλούν ως παράπλευρη απώλεια την κατάρρευση της εικόνας αυτής. Ταυτόχρονα φέρνουν σε τροχιά σύγκρουσης την Τουρκία με το Ιράν, οδηγούν σε αναθεώρηση της πολιτικής απέναντι στο Ισραήλ, απογυμνώνοντας την αραβική πολιτική της Τουρκίας ως προστάτιδος των Παλαιστινίων και των Αράβων απέναντι στον σιωνισμό. Οι σχέσεις με τη Ρωσία δεν μπορούν να μείνουν αλώβητες και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι οι δυτικοί, ιδιαίτερα μετά τις εξελίξεις στη Λιβύη, θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν άκριτα δυνάμεις που μπορούν να στραφούν εναντίον τους.
Θα ήταν ίσως πλεονασμός να σημειώσουμε όχι απλώς την απουσία μιας ελληνικής πολιτικής για κάτι που συμβαίνει τόσο κοντά μας (και απειλεί καίρια το νοτιότερο κομμάτι του ελληνισμού, την Κύπρο), αλλά, ακόμα περισσότερο, τη στάση του ανεκδιήγητου Αβραμόπουλου, που τάχθηκε αναφανδόν υπέρ της επικράτησης των «εξεγερμένων», σαν να μη γνωρίζει ότι όχι μόνο ελληνορθόδοξοι πληθυσμοί απειλούνται με εξαφάνιση από την δράση τους, αλλά και ότι, ως συνέπεια της «εξέγερσης», δεκάδες χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες συνωθούνται απέναντι από τα Δωδεκάνησα.
Υ.Γ. Στις 4/10, η τουρκική εθνοσυνέλευση έδωσε εν λευκώ εξουσιοδότηση στον Ερντογάν για στρατιωτική επέμβαση παρά τις αντιρρήσεις της συμπολίτευσης που αμφισβήτησε ακόμα και την ‘πατρότητα’ του όλμου που αποτέλεσε την αφορμή για την κλιμάκωση, και μίλησε για τον Νταβούτογλου ως τον χειρότερο υπουργό εξωτερικών της σύγχρονης Τουρκίας…
