Συνέντευξη του Παντελή Ρίτσου* στον Νίκο Ντάσιο για την κατάσταση στον αγροτικό χώρο.
Δημοσιεύτηκε στην Ρήξη φ. 131
Μόλις χτες ο πρωθυπουργός έλαβε μέρος σε σύσκεψη στου Μαξίμου, κατά την οποία παρουσιάστηκε μια μελέτη 30 σελίδων με τίτλο «Growth Strategy», η οποία κάνει αναφορά στην αναγκαιότητα παραγωγής ποιοτικών αγροτικών προϊόντων «γεωγραφικής ένδειξης», στο πλαίσιο ενός σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης. Τι πιστεύετε ότι πρέπει να περιλαμβάνει μια τέτοια στρατηγική για την ανασυγκρότηση της αγροτικής παραγωγής και της περιφέρειας της χώρας και με ποια μέσα μπορεί αυτή να προχωρήσει;
Ο μικρός αγροτικός κλήρος, ο μεγάλος μέσος όρος ηλικίας των κατ’ επάγγελμα αγροτών και κατ’ επέκταση το έλλειμμα γνώσεων και εκπαίδευσής τους σε οτιδήποτε αφορά τον πρωτογενή τομέα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της ελληνικής γεωργίας. Σε συνδυασμό με την πλήρη εξάρτηση από τις αποφάσεις και χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει δημιουργηθεί ένα αντιπαραγωγικό μοντέλο αγροτικής ανάπτυξης. Ο πλήρης έλεγχος από το Διευθυντήριο των Βρυξελλών στο τι θα παράγει, πόσο θα παράγει και πού θα εξάγει ο αγροτικός τομέας της χώρας, παραγνωρίζοντας τη διατροφική αυτάρκεια, δεν μετριάζεται από μακροσκελείς μελέτες, αν δεν καταγράφονται τα συγκεκριμένα βήματα προς μια υγιή αγροτική ανάπτυξη.
Πρωταρχικό βήμα για την παραγωγική ανασυγκρότηση είναι η διά βίου εκπαίδευση των παραγωγών σε θέματα καλλιεργειών, οργάνωσης αγροτικών εκμεταλλεύσεων, μεταποίησης και διάθεσης προϊόντων. Προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη εκπαίδευση και την ορθολογική παραγωγή και προώθηση των αγροτικών προϊόντων είναι οι συμπράξεις ερευνητικών ιδρυμάτων, γεωπονικών πανεπιστημίων και αντιστοίχων σχολών των Τ.Ε.Ι με ομάδες παραγωγών για την παραγωγή καινοτόμων και ανταγωνιστικών προϊόντων, που αφ’ ενός θα διασφαλίζουν τη διατροφική μας αυτάρκεια και αφ’ ετέρου θα διασφαλίζουν υψηλή προστιθέμενη αξία στα εξαγώγιμα προϊόντα μας.
Η χρηματοδότηση των ερευνητικών ιδρυμάτων και των γεωπονικών σχολών, ώστε να μπορούν να επιτελούν αποτελεσματικά το έργο τους, θα πρέπει να προέρχεται από τα έσοδα των ομάδων παραγωγών που συμπράττουν με τα αντίστοιχα τοπικά ιδρύματα και σχολές, καθ’ ότι έχει αποδειχθεί ότι το παρόν μοντέλο της κρατικής και κοινοτικής χρηματοδότησης των ερευνητικών ιδρυμάτων και γεωπονικών σχολών έχει οδηγήσει τη μεν αγροτική έρευνα στην ανυπαρξία, τη δε αγροτική εκπαίδευση στη στασιμότητα.
Σε συνέχεια του ΕΝΦΙΑ, τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ στο φορολογικό και στο ασφαλιστικό –ως απόρροια του 3ου Μνημονίου–, πλήττουν αναμφισβήτητα το εισόδημα των μικρομεσαίων αγροτών οδηγώντας, σε συνδυασμό με το δημογραφικό, σε σταδιακή εξαφάνιση της μικροϊδιοκτησίας στον πρωτογενή τομέα. Από την άλλη, η πρακτική των αγροτοσυνδικαλιστών –ιδιαίτερα του ΚΚΕ– με το κλείσιμο των εθνικών οδών, το χύσιμο του γάλακτος κ.λπ., αποτελούν μια «επαναλαμβανόμενη φιέστα» που οδηγεί στον κοινωνικό αυτοματισμό και εν τέλει σε εκτόνωση της –δικαιολογημένης– δυσαρέσκειας του αγροτικού κόσμου. Ποιες πιστεύετε πως θα μπορούσαν να είναι κάποιες νέες μορφές διεκδικήσεων, συνεργασιών και δικτυώσεων με διεθνή κινήματα τοπικοποίησης & διατροφικής αυτάρκειας;
Οι νέες και πρωτόγνωρες καταστάσεις που ζούμε απαιτούν νέες μορφές αντιμετώπισης των προβλημάτων. Τα εργαλεία είναι ήδη έτοιμα και δοκιμασμένα τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και σε επίπεδο πρωτοβουλιών αυτο-οργάνωσης, αυτάρκειας και αποδέσμευσης από συμφωνίες και ενώσεις που ποδηγετούν κάθε τομέα ανθρώπινης δραστηριότητας .
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ήδη προωθείται η δημιουργία ομάδων παραγωγών ομοειδών προϊόντων, σε αντικατάσταση των αγροτικών συνεταιρισμών. Έτσι δίνεται η ευκαιρία καθετοποιημένης παραγωγής και οργανωμένης προώθησης προϊόντων καθώς και δικτύωσης των ευρωπαϊκών ομάδων τόσο εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και με ερευνητικούς – πανεπιστημιακούς φορείς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Σε επίπεδο πρωτοβουλιών ενεργών πολιτών έχουν ήδη δημιουργηθεί κινήματα όπως το Κίνημα Διατροφικής Κυριαρχίας και η Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία, στα οποία συμμετέχουν ενεργά πολλές ελληνικές συλλογικότητες. Το μεν Κίνημα Διατροφικής Κυριαρχίας υπερασπίζεται διεθνώς το δικαίωμα στη διατήρηση των τοπικών ποικιλιών και σπόρων έναντι της βιομηχανίας των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και το δικαίωμα στη βιολογική φυτοπροστασία και παραγωγή, έναντι της βιομηχανίας χημικών προϊόντων, ενώ η Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία προωθεί τη δικτύωση μεταξύ ομάδων παραγωγών και ομάδων καταναλωτών, με στόχο τη χωρίς μεσάζοντες προμήθεια αγροτικών προϊόντων, στη βάση μιας συνεργατικής σχέσης όλων των εμπλεκομένων μερών.
Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποια ενδεικτικά παραδείγματα που εξελίσσονται στη χώρα μας στην κατεύθυνση της καθετοποίησης, της υψηλής προστιθέμενης αξίας, της εναλλακτικής διάθεσης και του συνεταιριστικού-συνεργατικού πνεύματος;
Ήδη δραστηριοποιούνται στον αγροδιατροφικό χώρο κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, όπως το «Κουκούλι» στη Θεσσαλονίκη και η «Επάρκεια» στις Σέρρες, οι οποίες προωθούν αγροτικά προϊόντα τοπικών παραγωγών και μεταποιητών στην αγορά, απασχολούν ως εργαζόμενους άτομα από ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και επαν-επενδύουν σε κοινωφελείς δράσεις το 35 % των κερδών τους, όπως σαφώς προβλέπει και η νομοθεσία περί κοινωνικών εταιρειών.
Το παράδειγμα της καθετοποιημένης παραγωγής και της έντονης εξαγωγικής δραστηριότητας από συνεταιρισμούς, όπως ο Συνεταιρισμός Κροκοπαραγωγών Κοζάνης, η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, ο Παγκρήτιος Σύλλογος Βιοκαλλιεργητών Αλόης, ο Συνεταιρισμός Αρωματικών Φυτών Βοΐου Κοζάνης κ.α. ακολουθείται από νέες και υπό σύσταση συνεταιριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες εργάζονται για την ανάδειξη των προϊόντων της περιοχής τους με κύριο γνώμονα τη δημιουργία της όσο το δυνατόν υψηλότερης προστιθέμενης αξίας τους.
Το Πολιτικό Κίνημα ΑΡΔΗΝ θέτει ως βασικά προαπαιτούμενα επιβίωσης του Ελληνισμού τον 21ο αιώνα τον εκσυγχρονισμό της παράδοσής μας, στο πλαίσιο ενός εθνικού κινήματος πολιτιστικής και εκπαιδευτικής αναγέννησης. Ενός σχεδίου υπέρβασης του αθηνοκεντρισμού και ανάδειξης ενός νέου κοινοτισμού. Πώς πιστεύετε ότι αυτά μπορούν να συντελέσουν στην ανάδειξη του διατροφικού μας πολιτισμού, κάνοντας εφικτή την αντιμετώπιση της τρέχουσας αποικιοποίησης της χώρας;
Πράγματι, ένας νέος κοινοτισμός και η επιδίωξη της όσο το δυνατόν λιγότερης εξάρτησης από ξένα κέντρα αποφάσεων και χρηματοδότησης είναι βασικά προαπαιτούμενα επιβίωσης του Ελληνισμού. Η δημιουργία ομάδων καταναλωτών – ομάδων παραγωγών και η δικτύωση τόσο μεταξύ τους, όσο και με τις αγορές του εξωτερικού μέσω των ελληνικών κοινοτήτων της διασποράς αποτελεί τον πρώτο πυρήνα ανάδειξης του διατροφικού μας πολιτισμού και του νέου ελληνικού κοινοτισμού. Μέσω της αυτο-οργάνωσης παραγωγής και κατανάλωσης, χωρίς εξάρτηση από εξωελληνικά κέντρα αποφάσεων και χρηματοδότησης, υπάρχει η δυνατότητα απο-αποικιοποίησης της χώρας, δημιουργίας ισχυρότερων δεσμών με την ελληνική διασπορά και ανάδειξης του ελληνικού παραγωγικού και διατροφικού πλούτου σε όλο τον κόσμο.
*Ο Παντελής Ρίτσος είναι γεωπόνος –δ/νων σύμβουλος της εταιρείας Panagro Ltd.
