Του Μανόλη Γ. Δρεττάκη* από την Αυγή
Σε ένα άρθρο μας στην «Αυγή» της 8.1.2012 εξετάσαμε την εξέλιξη του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ 8 κρατών της Ευρωζώνης κατατάσσοντας τις σε δύο ομάδες: η μία περιλάμβανε τα 4 μεσογειακά κράτη – μέλη της (Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία) και η άλλη 4 βόρεια κράτη της (Γερμανία, Ολλανδία Αυστρία και Φινλανδία) που αποτελούν και τον σκληρό πυρήνα και είδαμε ότι από τη λειτουργία της Ευρωζώνης ωφελήθηκαν μόνο τα 4 κράτη του σκληρού πυρήνα της με αποτέλεσμα τη βελτίωση της σχετικής θέσης τους, ενώ η θέση των 4 μεσογειακών χωρών χειροτέρευσε. Πολύ μεγαλύτερα, όμως, είναι τα οφέλη όλων των βόρειων κρατών-πρώτων μελών της Ευρωζώνης στα ισοζύγια εξωτερικών συναλλαγών.
Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε τα ισοζύγια αγαθών, αγαθών και υπηρεσιών και τρεχουσών συναλλαγών όχι μόνο των 8 αλλά και των 4 άλλων, δηλαδή των 12, συνολικά πρώτων κρατών-μελών της Ευρωζώνης την περίοδο 1995-2010 (την οποία χωρίζουμε σε δύο υποπεριόδους:1995-2010 (προ ευρώ) και 2001-2010 (μετά ευρώ) προκειμένου να δούμε τις διαφορές που προέκυψαν από τη λειτουργία της. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε., της Eurostat.
Στην 1η στήλη του Πίνακα 1 δίνονται οι μέσοι ετήσιοι όροι των πλεονασμάτων ή των ελλειμμάτων στο ισοζύγιο αγαθών (το εμπορικό ισοζύγιο) των 12 κρατών την πρώτη 6ετή περίοδο, στη δεύτερη οι αντίστοιχοι μέσοι ετήσιοι όροι (προκειμένου να υπάρχει σύγκριση) τη δεύτερη 10ετή περίοδο και στην 3η η σχέση τους. Στις τρεις επόμενες στήλες δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών και στις τρεις τελευταίες για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Από τον Πίνακα 1 φαίνεται ότι σε ό,τι αφορά τους μέσους ετήσιους όρους των πλεονασμάτων και των ελλειμμάτων:
– Το Βέλγιο είναι το μόνο κράτος μέλος της Ευρωζώνης που το πλεόνασμά του και στα τρία ισοζύγιά του τη δεύτερη περίοδο ήταν μικρότερο απ’ ό,τι εκείνο της πρώτης, αντίθετα.
– Το πλεόνασμα της Γερμανίας: στο ισοζύγιο αγαθών τη δεύτερη περίοδο ήταν πάνω από δύο φορές υψηλότερο από εκείνο της πρώτης, στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών σχεδόν 9! φορές υψηλότερο, ενώ ο έλλειμμα της στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών την πρώτη περίοδο μετατράπηκε σε πολύ μεγάλο πλεόνασμα τη δεύτερη.
– Το πλεόνασμα της Ιρλανδίας στο ισοζύγιο αγαθών τη δεύτερη περίοδο ήταν σχεδόν διπλάσιο από εκείνο της πρώτης, στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών πάνω από διπλάσιο, ενώ στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (το κρισιμότερο από τα τρία) το μικρό πλεόνασμά της μετατράπηκε σε έλλειμμα.
– Το Λουξεμβούργο είχε έλλειμμα τη δεύτερη περίοδο πάνω 1,5 φορά υψηλότερο απ’ ό,τι δεύτερη, στο ισοζύγιό αγαθών, το πλεόνασμά του, όμως, στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών τη δεύτερη περίοδο ήταν 5! φορές υψηλότερο από εκείνο της πρώτης και το πλεόνασμά του στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 1,5 φορά υψηλότερο.
– Τα πλεονάσματα της Ολλανδίας και στα τρία ισοζύγια τη δεύτερη περίοδο ήταν σχεδόν διπλάσια από εκείνα της πρώτης.
– Τα πλεονάσματα της Φινλανδίας στα ισοζύγια αγαθών και αγαθών και υπηρεσιών ήταν περίπου ίσα την πρώτη περίοδο, ενώ στο ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών σχεδόν 1,5 φορά υψηλότερο τη δεύτερη περίοδο από εκείνο της πρώτης.
– Το έλλειμμα της Ελλάδας στο ισοζύγιο αγαθών και στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών τη δεύτερη περίοδο ήταν διπλάσιο, ή σχεδόν διπλάσιο, αντίστοιχα από εκείνα της πρώτης, ενώ το έλλειμμα της στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ήταν 4! φορές υψηλότερο.
– Τα ελλείμματα της Ισπανίας στο ισοζύγιο αγαθών τη δεύτερη περίοδο ήταν σχεδόν 3 φορές υψηλότερο από εκείνο της πρώτης, στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών 8! φορές υψηλότερο και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 7! φορές υψηλότερο.
– Τα ελλείμματα της Πορτογαλίας στο ισοζύγιο αγαθών και στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών ήταν πάνω ή σχεδόν 1,5 φορά υψηλότερα τη δεύτερη περίοδο από εκείνα της πρώτης περιόδου, ενώ το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της υπερδιπλάσιο.
– Τα πλεονάσματα της Γαλλίας και στα τρία ισοζύγια την πρώτη περίοδο μετατράπηκαν σε ελλείμματα τη δεύτερη, και
– Το πλεόνασμα της Ιταλίας την πρώτη περίοδο, συρρικνώθηκε τη δεύτερη, ενώ τα πλεονάσματά της στο ισοζύγιο αγαθών και στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών μετατράπηκαν σε ελλείμματα.
Από τα όσα προαναφέρθηκαν είναι ξεκάθαρο ότι η Ευρωζώνη λειτούργησε υπέρ των βόρειων και εις βάρος των νότιων κρατών – μελών της. Προκειμένου να φανεί το μέγεθος του ωφέλειας της Γερμανίας, στις τρεις πρώτες στήλες της πρώτης γραμμής του Πίνακα 2 δίνεται ο μέσος όρος των πλεονασμάτων των 7 πρώτων κρατών του Πίνακα στην περίοδο 1995-2000, στις τρεις επόμενες εκείνος της Γερμανίας και στις τρεις τελευταίες το ποσοστό των πλεονασμάτων της Γερμανίας στο συνολικό πλεόνασμα των 7 κρατών. Στη δεύτερη γραμμή δίνονται τα ίδια στοιχεία για την περίοδο 2001-2010.
Όπως φαίνεται από τις τρεις τελευταίες τρεις στήλες του Πίνακα, το μερίδιο της Γερμανίας στο σύνολο του πλεονάσματος στο ισοζύγιο αγαθών των 7 πρώτων κρατών του Πίνακα 1, τη δεύτερη περίοδο ήταν κατά 12,4 εκατοστιαίες μονάδες υψηλότερο απ’ ό,τι την πρώτη, ενώ εκείνο στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών ήταν πάνω από δυόμισι φορές υψηλότερο. Το όφελος όμως στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ήταν ασύγκριτα υψηλότερο, δεδομένου ότι ενώ την πρώτη περίοδο είχε κατά μέσο όρο έλλειμμα, τη δεύτερη περίοδο το μερίδιο της στο πλεόνασμα των 7 κρατών ήταν σχεδόν 70%. Για πόσο, όμως, χρόνο μπορεί να συνεχιστεί η τεράστια ανισότητα στην κατανομή των ωφελειών από τη λειτουργία της Ευρωζώνης; Είναι σαφές ό,τι απαιτείται μια ανακατανομή τους. Αν αυτή δεν υπάρξει, αργά ή γρήγορα, η Ευρωζώνη θα αντιμετωπίσει μια κρίση πολύ πιο έντονη από τη σημερινή, με κίνδυνο τη διάλυσή της ή τον περιορισμό της μόνο στα κράτη που ωφελούνται από αυτήν.
* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
