Μια προσπάθεια εφαρμογής στην σημερινή Μνημονιακή Ελλάδα
Του Γιώργου Παπαγιαννόπουλου από τη Ρήξη φ. 124
Από το 2010 η χώρα μας (όπως και άλλες χώρες της Ε.Ε.) βρίσκεται μέσα στη δύνη μιας πολύπλευρης κρίσης, το τέλος της οποίας.. όλο κι απομακρύνεται! Διάφοροι «ειδικοί» της οικονομίας παράγουν την μια πολιτική μετά την άλλη, στην απεγνωσμένη τους προσπάθεια να βρουν την λύση που θα σταθεροποιήσει την πτωτική τάση της οικονομίας, για να την οδηγήσουν μετά στην ανάκαμψη, και όμως η πολυπόθητη «ανάπτυξη» -που θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και ώθηση στην ευημερία των ανθρώπων- αναβάλλει συνεχώς την εμφάνισή της! Μπροστά σε μια τέτοια πραγματικότητα, οφείλουμε να επανανακαλύψουμε εναλλακτικές μορφές οργάνωσης του (κοινού) βίου, ευρισκόμενες κοντά τόσο στην παλαιότερη δική μας παράδοση, όσο και του παγκόσμιου Συνεταιριστικού-Συνεργατικού Κινήματος.
Όταν εκδηλώθηκε η κρίση, η ελληνική κοινωνία ήταν ήδη υπό διάλυση. Η έννοια της ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ είχε υποστεί ανήκεστο βλάβη. Έκτοτε, άρχισε πάλι μία προσπάθεια επανατοποθέτησης εννοιών, δράσεων, εναλλακτικής προοπτικής (με αβέβαιο αποτέλεσμα). Μέσα σε αυτά που συζητήθηκαν και συζητούνται –ως πιθανές λύσεις διεξόδου- είναι ο Συνεργατισμός και ο Συνεταιρισμός.
Ο Συνεργατισμός και ο Συνεργατισμός είναι για τους εργαζόμενους και τους φτωχούς «το απαλό μαξιλάρι πάνω στο οποίο μπορούν να γείρουν με σιγουριά και ασφάλεια το κεφάλι και να ξεκουράσουν για λίγο το κουρασμένο τους κορμί!»
Γράφαμε, ανάμεσα στα άλλα, ως συλλογικότητα «Σοσιαλιστική Ανασύνθεση», το 2011, σχετικά με τα καθήκοντα του Λαϊκού Κινήματος: «Ανάπτυξη της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ, εναλλακτικές μορφές ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Στήριξη μορφών συλλογικής διαχείρισης, όπως: συνεταιρισμών, ομαδικών καλλιεργειών, δημοτικών και δημοσυνεταιριστικών επιχειρήσεων, διαχείριση των λαϊκών αγορών από επιτροπές άμεσων παραγωγών, καταναλωτών κ.ο.κ.»
Υλοποιώντας αυτήν τη λογική και κατεύθυνση, προχωρήσαμε στην ίδρυση και λειτουργία, για ένα χρονικό διάστημα περίπου τριών χρόνων, ενός καταναλωτικού συνεταιρισμού «Χωρίς Μεσάζοντες», ανταποκρινόμενοι στις ΑΝΑΓΚΕΣ της συγκυρίας και στο γενικότερο πνεύμα της εποχής που ήθελε την επανασύνδεση παραγωγών και καταναλωτών απευθείας, χωρίς μεσάζοντες. Προϊόντα φθηνότερα για τον καταναλωτή αφενός, στήριξη του έλληνα παραγωγού αφετέρου.
Το εφαρμοσμένο παράδειγμα, περιληπτικά:
Με την ίδρυσή του, ο Συνεταιρισμός Ελλήνων Καταναλωτών «Προμηθέας Λυόμενος» έθετε στο καταστατικό του τις εξής βασικές επιδιώξεις (στο 1ο άρθρο):
-Να στηρίξουμε την οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική ανάπτυξη των μελών.
-Να υπηρετούμε την συνεταιριστική ιδέα.
-Να προσφέρουμε στην εθνική και στην κοινωνική οικονομία, συμβάλλοντας σε επενδυτικά προγράμματα, αναγκαία για την ανασυγκρότηση με όρους δίκαιης κατανομής βαρών και ωφελημάτων.
-Να φέρουμε σε άμεση επαφή τους καταναλωτές με τους παραγωγούς.
-Να καλλιεργούμε και αναδεικνύουμε την πολιτισμική μας παράδοση, το κοινοτικό πνεύμα και την αλληλεγγύη, με καθημερινή συνεταιριστική πρακτική.
Ως προτεραιότητές περιγράφονταν:
α) Η εξασφάλιση ποιοτικών, οικονομικών και ελληνικών προϊόντων (αγαθών και υπηρεσιών) για τα μέλη και τους φίλους.
β) Οι δράσεις αλληλεγγύης μεταξύ των μελών και των φίλων.
γ) Το Παρατηρητήριο του Καταναλωτή. Για ενημέρωση σχετικά με την ποιότητα, προέλευση και ασφάλεια των προϊόντων, την αξιοπιστία τα παραγωγών – προμηθευτών, τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ (νερό, στέγη, υγεία), την εν γένει δράση των συνεταιρισμών στην Ελλάδα κ.ο.κ.
δ) Η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, με πρωτοβουλίες διάσωσης ντόπιων ποικιλιών, προστασίας από την χρήση μεταλλαγμένων και η συναφής ενημέρωση – κατάρτιση των ενδιαφερομένων.
ε) Η εκπόνηση μικρών και εφαρμόσιμων αναπτυξιακών δράσεων, με σύμπραξη και άλλων συνεταιρισμών, άνεργων και ακτημόνων νέων, αλλά και μικρών επιχειρηματιών με ειδικά προσόντα και ενδιαφέροντα.
Η πρώτη περίοδος λειτουργίας του συνεταιρισμού, αναγκαστικά, θα εξαντληθεί στην προώθηση αυτών των προτεραιοτήτων. Από την στιγμή που η λειτουργία μας ως προς αυτά θα κριθεί επιτυχημένη και αποδοτική, θα μπορούμε να περάσουμε στην δεύτερη περίοδο, κατά την οποία θα επιχειρήσουμε να εφαρμόσουμε ένα πιο σύνθετο αναπτυξιακό, γιατί όχι και επενδυτικό, προγραμματισμό.
Να αναδείξει: τρόπους εφικτής αντίστασης στην κερδοσκοπία και την εξάρτηση μέσω ενός ρεαλιστικού σχεδίου στήριξης των λαϊκών στρωμάτων και ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας μας, μέσα από ένα ρεαλιστικό σχέδιο εναλλακτικής διαχείρισης, σε αντίθεση με την οικονομική ολιγαρχία και το πλέγμα εξουσίας που την υπηρετεί. Στην σημερινή συγκυρία η διάδοση των ιδεών του Συνεργατισμού και του Συνεταιρισμού αποκτούν βαρύνουσα σημασία, η ολοκλήρωση της Προσπάθειας για την ίδρυση Καταναλωτικού-παραγωγικού Συνεταιρισμού στρατηγικής σημασίας»
Το θεσμικό πλαίσιο στο οποίο βασιστήκαμε ήταν ο Νόμος ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 1667 (ΦΕΚ Α 196/6-12-1986), περί «Αστικών Συνεταιρισμών».
Η εμπειρία μας, μετά από τρία χρόνια εθελοντικής εργασίας, όσον αφορά την δυνατότητα επιβίωσης στο σημερινό μνημονιακό περιβάλλον είναι αρνητική. Διότι, παρότι λειτουργούσαμε με ΑΦΜ, ΝΟΜΙΜΑ δηλαδή και ΔΙΑΦΑΝΑ σε σχέση με τις συναλλαγές μας με το επίσημο κράτος, το τελευταίο δεν ΣΕΒΑΣΤΗΚΕ τις ανάγκες των εξυπηρετουμένων καταναλωτών (και δυνητικά των όποιων άλλων). Με κυβέρνηση μάλιστα ΣΥΡΙΖΑ, υποτίθεται πιο «ευαίσθητη» –ας αφήσουμε στην άκρη περαιτέρω χαρακτηρισμούς, όπως «αριστερή» κλπ– σε τέτοια ζητήματα. Με τους νέους τρόπους φορολόγησης, μας προσέθεσαν Τέλος Επιτηδεύματος του νόμου 3986/2011, με βάση το Άρθρο 31 περί «επιβολής τέλους επιτηδεύματος» για την χρονιά 2015.
Η κατάληξη του εγχειρήματος
Κατόπιν τούτου, η προσπάθειά μας, στηριγμένη αποκλειστικά στον εθελοντισμό, δεν είχε ουδεμία προοπτική περαιτέρω επιβίωσης.
Προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε τα αυτονόητα, πλην όμως η μνημονιακή λαίλαπα, που παρέσυρε τα πάντα, δεν θα άφηνε άθικτη την δική μας πρωτοβουλία. Άσε που ήταν ΑΥΤΟΝΟΜΗ, Πρωτοβουλία Πολιτών, δεν ελεγχόταν δηλαδή από κάποιον ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ. Ζητήσαμε να προστεθεί σε κάποιο φορολογικό νομοσχέδιο μια τροπολογία που θα άφηνε ένα παράθυρο επιβίωσης σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες, διατυπωμένο ως εξής: «Εξαιρούνται επίσης από τις υποχρεώσεις καταβολής του τέλους οι καταναλωτικοί προμηθευτικοί συνεταιρισμοί του νόμου 1667 του 1986, εφ’ όσον δεν έχουν παρέλθει πέντε (5) έτη από την πρώτη έναρξη εργασιών. Η εφαρμογή αυτού του εδαφίου αρχίζει από το φορολογικό έτος 2015.
Αιτιολογώντας: Οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί ιδρύονται με βάση τον νόμο 1667/1986, περί αστικών συνεταιρισμών. Ο αριθμός αυτών των συνεταιρισμών, που έχουν ιδρυθεί τα τελευταία πέντε χρόνια είναι πολύ μικρός. Λειτουργούν κατά βάση με τον εθελοντισμό των μελών. Για τους νέους συνεταιρισμούς, τα πέντε πρώτα χρόνια λειτουργίας τους, το βάρος των 1.000 ευρώ για το τέλος επιτηδεύματος, πέραν των λοιπών φόρων, είναι μεγάλο. Είναι ουσιαστικά οριακό το ποσό, σε σημείο να αποτρέψει την λειτουργία τους. Μετά την πενταετία μπορεί να αντέξει αυτό το ποσό. Ζητούμε μια αντιμετώπιση ίση με εκείνη των ελεύθερων επαγγελματιών και των ατομικών επιχειρήσεων, όντας επιχειρήσεις με κοινωνικό χαρακτήρα, που δεν στοχεύουν σε κερδοφορία, αλλά στην εξυπηρέτηση των μελών, διακινώντας κυρίως προϊόντα διατροφής που προμηθεύονται από παραγωγικούς γεωργικούς συνεταιρισμούς.
Δεν άκουσε κανείς, οδηγηθήκαμε σε κλείσιμο. Όλα τούτα λέγονται ως εμπειρία σε πρωτόγνωρο (και άγονο εντέλει) έδαφος, ως κατάθεση Μαρτυρίας και ως Οδηγός για τις ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ που είμαστε υποχρεωμένοι, είτε εμείς είτε άλλοι, να αναλάβουμε. Ο Αγώνας Επιβίωσης του Έθνους και του Λαού μας είναι ΜΑΚΡΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ…
Ούτως ή άλλως, είμαστε Μαραθωνοδρόμοι….
*Αρχιτέκτων- συγγραφέας. Από τις εκδόσεις «Γόρδιος» κυκλοφορεί το νέο του βιβλίο: Αιθιοπία (Αβησσυνία): Ένα μικρό Βυζάντιο στο Κέρας της Αφρικής.
